AHMET RÂSİM’İN "MUHARRİR BU YA" ADLI ESERİNİN DİL, MANTIK VE BASIN AHLÂKI AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2025, Sayı: 22, 7 - 47, 30.06.2025

Yağmur Yıldırım

Öz

AHMET RÂSİM’İN “MUHARRİR BU YA” ADLI ESERİNİN DİL, MANTIK VE BASIN AHLÂKI AÇISINDAN İNCELENMESİ
Özet
Ahmet Râsim, Tanzimat sonrası dönemin önemli yazarlarındandır. Onun Türkçenin kullanımında ayrı bir yeri vardır. Râsim’in birçok eserleri arasında Muharrir Bu Ya adlı kitabı dil, mantık ve basın ahlâkı incelikleri açısından incelenmeye değer bulunmuştur. Dil açısından kelimelerin kökeni, söz sanatlarını başarıyla kullanımı, güçlü dil tasvirleri, kavram tahlilleri, analojik dil kullanımı ve Batıda yer alan bazı terimleri Türkçeye örneklendirerek alması dikkat çekicidir. Mantık açısından kavramları kullanması, eş seslilik, belirsizlik, çokanlamlılık, genel konudışılık yanlışları ile ilgili örnekleri, yaptığı bazı tasnif ve karşılaştırmaları görmemiz dikkat çekicidir. Basın ahlâkı açısından ise muharririn sorumluluğu, basın ahlâkına ve meslek etiğine vurgu, objektif olma, haber kaynağını araştırma, yalan habere başvurmama, verilen haberleri tevsik etme, baskı korkutma, medyatik sömürü, itibar suikastı gibi eserdeki incelikler örneklerle gün yüzüne çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Basın,, Ahlâk,, Dil,, Mantık

Kaynakça

• Baba, C. (Mart 2020). Dil ve mantık ilişkisi üzerine bir değerlendirme. Eskiyeni (40), (95-106). https://doi.org/10.37697/eskiyeni.670492.
• Bingöl, A. (1999). İletişim Bağlamında Mantık ve Dil. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi, 9 (1999), (s. 105- 115).
• Cereci, S. (2003). Medya etiği, İstanbul: Metropol Yayınları.
• Cevizci, A. (2005). “Logos”. Felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Cevizci, A. (1999). Paradigma felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Emiroğlu, İ. (2008). İbn Sina’nın sofistik çürütmeler’i üzerine bir inceleme. Uluslararası İbn Sînâ Sempozyumu Bildiriler = International Ibn Sina Symposium, 22-24 Mayıs 2008, İstanbul, 2009, cilt: I, (s. 173-196).
• Emiroğlu, İ. (2012). Klasik mantığa giriş, Ankara: Elis Yayınları.
• Emiroğlu, İ. (2004). Mantık yanlışları, Ankara: Elis Yayınları.
• Emiroğlu, İ. (2002). Yanlış düşünce ve davranışlar karşısında Mevlâna, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Emiroğlu, İ (2016). Mantık yazıları, Ankara: Elis Yayınları.
• Emiroğlu, İ. & Altunya, H. (2018). Örnekleriyle mantık sözlüğü, İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Emiroğlu, İ. (2021). Davet Dili, M. N Aktaş, Ş Aydın, F Atsız, M. S Subaşı. (ed), Davette dil, mantık ve liyakat (ss: 552- 553), Batman: Mütercim Yayınları.
• Kabaklı, A. (1985). Türk edebiyatı, İstanbul: Türk Edebiyatı Yayınları.
• Kneale William and Kneale Martha. (1984). The development of logic, Great Britain: Oxford University Press. Kur’an-ı Kerim.
• Levent, A. S. (1965). Ahmet Râsim, Ankara: TDK. Yayınları.
• Mackie, Y. L. (1972) “Fallacies”, TheEncyclopedia of philosophy, London:
• Osman, Fikret. (Aralık 2024). Önerme eklemleriyle ilgili bazı mantık yanlışları üzerine. Felsefix: Uluslararası Felsefi Danışmanlık ve Etik Dergisi, (1), (69- 78). http://dx.doi.org/10.29228/felsefix.79044
• Öner, Necati. (1986). Klasik mantık, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Öksüz, Y. Z. (2014). Türkçenin sadeleşme tarihi genç kalemler ve yeni lisan hareketi. Ankara: TDK Yayınları.
• Özlem, D. (2004). Mantık, Ankara: İnkılâp Kitabevi.
• Pırıe, M. (2011). Girdiğimiz her tartışmayı kazanmanın yolları. (İnan Mutlu. Çev) Efil Yayınları.
• Râsim, A. (1990). Muharrir bu ya, (Hikmet Dizdaroğlu. Haz.) İstanbul: MEB Yayınları.
• Tercüman, Ç. (2004). Ahmet Rasim’in eserlerinde İstanbul’un gündelik hayatı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi. İstanbul.
• Wilson, J. (2002). Dil, anlam ve doğruluk. (Emiroğlu İ. Tüzer. A, çev.) Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Yıldırım, Y. (2018). Mantıkta ad hominem, merhamet, otorite ve kaba kuvvete başvurma yanlışlıkları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi. İzmir.
• Yıldırım, Y. (2024). Eflâtun’un diyaloglarının mantıksal açıdan incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi. İzmir.