Kentin Kültürel Aktarım Mekânları Muğla Kent Merkezi Örneği

Year 2021, Issue: 80, 1 - 28, 21.06.2021

Aslı Çandarlı Şahin

https://doi.org/10.32704/erdem.948836

Abstract

Gündelik yaşam deneyimleri her koşulda bir mekânda geçmekte;
olaylara fon oluşturan mekânlar, insanlar için kimi zaman gerçekte
olduğundan çok daha fazlasını ifade etmektedir. Bu noktada toplum
bireylerinin kent mekânlarını algılama biçimleri farklılık gösterebilir.
Nitekim her bir birey mekâna kendi yaşanmışlıkları üzerinden
bakmakta ve bu doğrultuda bir anlam yüklemektedir. Ne var ki,
kent mekânları, bireysel deneyimlerin yanı sıra toplumsal ilişkilerin
birebir yaşandığı yerler olarak da öne çıkmakta ve bu yönüyle gerek
toplum hafızasının gerekse kent kimliğinin oluşmasına önemli bir
katkı sunmaktadır. Bu çalışma, kültürlerin üretildiği ve aktarıldığı
kent mekânlarının insanların aidiyet duygularının gelişmesinde ve
sosyalleşmelerinde önemli bir etkiye sahip olduğu varsayımı üzerine
kuruludur. Zira kent sakinleri çeşitli mekânlarda bir araya gelmektedir
ve bunu sağlayan, o mekânların işlevsel özelliklerinden çok insanlara
sundukları bütünleştirici fakat bir o kadar da ayrıştırıcı sosyalliktir.
Nitekim kentte bulunan her bir mekân yaşamı kolaylaştırıcı bir
takım özelliklerinin yanı sıra aslında bünyesinde barındırdığı yerellik
ve semboller sayesinde gerek kentlere gerekse sakinlerine bir kimlik
üretmektedir. Çalışmada mekân ve insan arasındaki etkileşim Muğla
kent merkezi örneği üzerinden vurgulanmıştır. Metot olarak belgelerin
eksik bıraktıklarını tamamlama ya da bildirdiklerinin sağlamasını
yapabilme noktasında önemli veriler sunan sözlü tarih kullanılmıştır.
Bu doğrultuda gerçekleştirilen sözlü görüşmeler kentteki buluşma
mekânlarının kent sakinleri tarafından nasıl algılandığı, onların
hafızalarına nasıl kazındığı, toplumsal ilişkilerin gelişmesine herhangi bir katkı sunup sunmadığı gibi konularda oldukça aydınlatıcı olmuştur.
Kent sakinlerinin geçmişe duydukları özlemle birlikte anlattıklarına
kulak verince ilk dikkat çeken, bir zamanlar Muğla’sında insanların
günümüze nispeten daha samimi ve içten bir komşuluk ilişkisi
yaşadığıdır. Mahalle başta olmak üzere pazar, kahvehane, sinema ve
park gibi mekânlar kültürel aktarım mekânları olarak kent tarihindeki
yerini almış durumdadır. Ne var ki, zaman içinde gerek mekânlarda
gerekse insan ilişkilerinde bir değişim ve dönüşüm yaşanmıştır.
Çalışmada kentin kültür tarihi mekân-insan ilişkisi üzerinden
aydınlatılmaya çalışılmıştır.

Keywords

Kültür, Yerel Tarih, Sözlü Tarih, Kent, Muğla

Culture Transfer Locations of the City Mugla City Center Example

Abstract

Everyday experiences occur in a place in every situation; the places that provide a base for the events are much more important for people than they are. The way individuals perceive urban places may differ. In fact, everyone looks at the place through their experiences and provides a meaning in this direction. However, urban places stand out as the places where social relations are experienced, as well as individual experiences, and with this aspect, it makes an important contribution to the forming of the social memory and the city identity. This study assumes that urban places where cultures are produced and transferred have a significant impact on the socialization and development of people’s sense of belonging. Because the inhabitants of the city come together in various places and what provides this is the parser socialism rather than the functional features of those places. In fact, every place in the city creates an identity for cities and its inhabitants thanks to its locality and symbols, which are in fact a structure that facilitates life. In this study, the interaction between place and human is emphasized with the example, the central district of Mugla. Oral history was used as a method to provide important data for completing missing documents or crosscheck the reports. Verbal interviews was enlightening about how the meeting places in the city were perceived by the city residents, how they were engraved in their memory and whether they made any contribution to the development of social relations. In this study, the culture and history of the city have been tried to be elucidated through the place-human relationship.

Keywords

Culture, local history, oral history, city, Mugla

References

• Akbulut, Hasan (Ağustos 2014). “Sinemaya Gitmek ve Seyir: Bir Sözlü Tarih Çalışması”, Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırma Dergisi (EJOIR), C. 2, Özel Sayı, s. 1-16.
• Akça, Bayram (2002). Sosyal-Siyasal ve Ekonomik Yönüyle Muğla (1923- 1960), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Akçura, Necva (2006). “Muğla’da Geleceğe Yönelik Çabalar: Tarihi Çevre Koruması”, Tarih İçinde Muğla (Der. İlhan Tekeli) Muğla: Muğla Belediyesi Yayınları, 2. Baskı, s. 240-268.
• Akgünlü, Volkan Levent 2008. Temettuat Kayıtlarına Göre XIX. Yüzyılın Ortalarında Muğla’nın Sosyo-Ekonomik Yapısı (Edt. Ahmet Yiğit), Muğla: Muğla Mermerciler Derneği Yayınları.
• Aktüre, Sevgi (2006). “19. Yüzyılda Muğla”, Tarih İçinde Muğla (Der. İlhan Tekeli) Muğla: Muğla Belediyesi Yayınları, 2. Baskı, s. 34-113. Aladağ, Ertuğrul (2004). Kentimin Öyküsü Muğla’da Rum İzleri, İstanbul: Belge Yayınları.
• Arık, Hülya (2009). “Kahvehanede Erkek Olmak: Kamusal Alanda Erkek Egemenliğin Antropolojisi”, Cins Cins Mekân (Der. Ayten Alkan), İstanbul: Varlık Yayınları, s.168-201.
• Aru, Kemal Ahmet (1998). Türk Kenti, İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Aytaç, Ömer (2007). “Kent Mekânlarının Sosyo-Kültürel Coğrafyası”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 17, S. 2, s. 199-226.
• Binay Berivan, Ümit Tatlıcan (2018). “Sembolik Etkileşimcilik ve Gündelik Hayatın Keşfi”, Gündelik Hayat Sosyolojisi Temalar Sorunsallar ve Güzergâhlar (Edt. Ali Esgin, Güney Çeğin), Ankara: Phoenix, s. 147-190.
• Caunce, S. (2017. Sözlü Tarih ve Yerel Tarihçi (Çev. Can, B. B. Yalçınkaya, A), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Certeau M. De, L. Gıard, P. Mayol (2009). Gündelik Hayatın Keşfi II, (Çev. Çağrı Eroğlu, Erkan Ataçay) Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Çalışkan, Vedat (2007). “Kentsel Mekân Kullanımındaki Farklılıklar Üzerine Bir Yaklaşım: Bursa ve Çanakkale’nin Periyodik (Haftalık) Pazarlarından Örnekler”, Doğu Coğrafya Dergisi, S. 18, s. 49-78.
• Çolak, Melek (2002). “Cumhuriyet Döneminde Muğla’da İpek Böcekçiliği ve İpekli Dokumacılık (1923-1970)”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 8, s. 1-16.
• Danacıoğlu, Esra (2001). Geçmişin İzleri Yanıbaşımızdaki Tarih İçin Bir Kılavuz, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Demirseren Çöl, Şölen (1998). Kentlerimizde Kimlik Sorunu ve Günümüz Kentlerinin Kimlik Derecesini Ölçmek İçin Bir Yöntem Denemesi, Yayınlanmamış Doktora tezi, İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi.
• Dereli, Turgut (2008). Bizim Yaşadığımız Muğla, İzmir: A kare Matbaacılık.
• Eroğlu, Zekai (2011). Muğla Tarihi, Muğla: Muğla Belediyesi Kültür Yayınları.
• Ekinci, Oktay (1985). Yaşayan Muğla, İstanbul: Bilimsel Eserler Kolektif Şirketi.
• Ergenç, Özer (1984). “Osmanlı Şehrindeki Mahallenin İşlev ve Nitelikleri Üzerine”, The Journal Of Ottoman Studies, IV, s. 69-78.
• Ergin, Nilüfer (2001). “Ortak Yaşam Alanı Olarak Heykel”, 21. Yüzyıl Karşısında Kent ve İnsan, (Haz. F. Gümüşoğlu), İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Evliya Çelebi Seyahatnamesi (2011). (Haz. Dağlı, Yücel, Seyit Ali Kahraman ve Robert Dankoff), Cilt 9, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Faroqhi, Suraiya (2006). Osmanlı Şehirleri ve Kırsal Hayatı, (Çev. Emine Sonnur Özcan) Ankara: Doğubatı.
• Işık, Hasan (2008). “İlköğretimde Tarih Konularının Yerel Tarih İle İlişkilendirilmesinin Öğrenci Başarısına Etkisi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume ¼, s. 290-310.
• İlyasoğlu, Aynur (2001). Yerel Tarihçilik, Kent, Sivil Girişim, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Kuban, Doğan (1968). “Anadolu Türk Şehri Tarihi Gelişmesi, Sosyal ve Fiziki Özellikleri Üzerinde Bazı Gelişmeler”, Vakıflar Dergisi, Sayı VII, s. 53-73.
• Lefebvre, Henri (2010). Gündelik Hayatın Eleştirisi 2, (Çev. Işık Ergüden), İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Oktay, Derya (2001). “Kentsel Tasarımın Kuramsal Çerçevesine Güncel Bir Bakış: Kentlerimiz, Yaşam Kalitesi ve Sürdürülebilirlik”, Mimarlık, Sayı 302, s. 45-49.
• Ortaylı, İlber (2009). Osmanlı Toplumunda Aile, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Osmay Sevin (2006). “1950-1987 Döneminde Muğla Kenti”, Tarih İçinde Muğla (Der. İlhan Tekeli) Muğla: Muğla Belediyesi Yayınları, 2. Baskı, s. 188-239.
• Önal, Mehmet Naci (2007). “Sözlü Kültür, Folklor ve Sözlü Tarih”, Yerel Tarih Yöntem ve Deneyimler II. Sözlü Tarih Atölyesi, Muğla: Muğla Belediyesi Kültür Yayınları, s. 24-38.
• Öz, Mehmet (2005). “Osmanlı Klasik Döneminde Anadolu Kentleri”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. C. 3, Sayı 6, s. 57-88.
• Öztürk, Serdar (2013). “Türkiye’de Sinema Mekânlarını Sözlü Tarih Üzerinden Anlamak”, Milli Folklor, 98, s. 19-31.
• Peçevi İbrahim Efendi (1981). Peçevi Tarihi. C. 2, (Haz. Bekir Sıtkı Baykal), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Solak, Sevcan Güleç (2017). “Mekân-Kimlik Etkileşimi: Kavramsal ve Kuramsal Bir Bakış”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 6, Sayı 1, s. 13-37.
• Şahin, Erman (2004). Muğla Yazıları, Muğla: Muğla Üniversitesi Basımevi.
• Talen, Emily ve Yusuf Şahin (2002). “Topluluk Duygusu ve Mahalle Biçimi: Yeni Kentçi Sosyal Öğretinin Bir Değerlendirmesi”, Mülkiye. C. XXVI, Sayı 233, s. 143-173.
• Tekeli, İlhan (2006). “1923-1950 Döneminde Muğla’da Olan Gelişmeler”, Tarih İçinde Muğla, (Der. İlhan Tekeli), Muğla: Muğla Belediyesi Yayınları, (2. Baskı), s. 114-187.
• Thompson, Paul (1999). Geçmişin Sesi Sözlü Tarih, (Çev. Şehnaz Layıkel), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tosh, John (2011). Tarihin Peşinde Modern Tarih Çalışmasında Hedefler, Yöntemler Ve Yeni Doğrultular, (Çev. Özden Arıkan), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tuncel, Harun (2009). “Geleneksel Ticaret Mekânı Olarak Türkiye’de Haftalık Pazarlar”, e- journal of New World Sciences Academy, Volume 4, Number 2, s. 35-52.
• Türköz, Ünal (2018). “Muğla’da Kaybolan Bir Meslek: Nalbantlık”, Menteşe Kültür-Sanat- Tarih, Yıl 4, sayı 8, s. 90-91.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1929). Anadolu Kitabeleri II. Kitap Afyonkarahisar, Sandıklı, Bolvadin, Çay, İsaklı, Manisa, Birgi, Muğla, Milas, Peçin, Denizli, Isparta, Atabey ve Eğridir, İstanbul.
• Yaşar, Ahmet (2005). “Osmanlı Şehir Mekânları: Kahvehane Literatürü”, TALİD Dergisi, C. 3, S. 6, s. 237-256.