Türk İmgesinin Başlangıcından Batılılaşma Dönemine Kadar Fizyolojik Açıdan Ve Giyim-Kuşam Bağlamında Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 545 - 569, 22.06.2021

Mustafa Gürbüz Beydiz

https://doi.org/10.21551/jhf.914029

Cited By: 1

Öz

Avrupa’nın birçok yerinde Türk imajı üzerine yapılmış sanat eserlerine rastlamak mümkündür. Resimden heykele sanatına kadar farklı sanat eserlerinde izlenen bu betimlemeler çeşitli türlerde görülmektedir. Bu araştırmada Türk imgesinin Avrupa’da özellikle XVI ile XVIII. yüzyılları arasında görülen etkisi üzerine durulmuştur. Ayrıca, figürlerin hem yüz anatomileri, saç ve sakal tarzları hem de kıyafetleri incelendiğinde Avrupa sanatında Türk imgesinin tam ne olduğu sorusuna cevap aranmıştır. Doğunun gizemli ve zengin kültürü batıyı etkilemiştir ancak doğunun yerel öz kültürünü görmeden, hissetmeden yapılan her eser belki de bu sorunsalın ortaya çıkmasına neden olmuştur. Mecazen miyop bakış açısıyla oryantalist etkilerle yapılmış birçok eser belki de bu hatanın doğmasına sebep olarak gösterilebilir. Tarihten günümüze çeşitli sanat dallarında betimlenmiş Türk imgesi ile seyyah ve elçilerin verdiği bilgiler doğrultusunda karakteristik bir Türk imajından söz edilebilir. Özellikle Avrupa’da yapılmış gravürlerde görülen oryantalist etkilerle yapılmış padişah tasvirleri de bu anlamda yol göstericidir. Avrupalı elçilerin Osmanlı kıyafetlerini kendi ülkelerinde tanıtmak için Kıyafet albümleri hazırlatmaya başlamışlardır. XVIII. yüzyılda ise kıyafet albümleri devam etmekle birlikte batı etkisi artmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk, İmge, Seyyah, Fizyolojik, Giyim-Kuşam

Evaluation of the Turkish Image from Beginning to the Westernization Period in Terms of Physiologıcal and in the Context of Clothes-Apparel

Öz

It is possible to encounter artworks on Turkish image in many parts of Europe. Witnessed in various artworks from paintings to sculpture, such portrayals can be seen in several types. In this study, the effects of Turkish image in Europe especially between XVI and XVIII centuries is evaluated. It is aimed to create coherence on the subject through the information about sultans given by travelers based on sultan portraits in engravings. In addition, it is aimed to find an answer to the question of what the Turkish image is in European art by examining the facial anatomies, hair and beard styles and outfits of the figures. Mystic and rich culture of the East influenced the West but each artwork produced without seeing and feeling the essence of local culture of East might probably cause this problem to emerge. Metaphorically it can be argued that various artworks produced by orientalist effects with a myopic sight is the reason led to birth of this mistake. It can be discussed about a characteristic Turkish image, based on the information derived from travelers and ambassadors and, Turkish image depicted in various art branches from past to present. European envoys began to have apparel albums prepared to introduce Ottoman clothing in their countries. Although apparel albums were continued to be prepared in the XVIII century, the influence of the West was increased.

Anahtar Kelimeler

Turkish, Image, Pilgrim, Physiological, Clothes-Apparel

Kaynakça

• Abdülaziz Bey. (1995). Osmanlı Adet, Merasim ve Tabirleri. (K. Arısan, ve D. Arısan Günay, Dü) İstanbul: Tarih Vakfı.
• Acıpınar, M. (2010). XVII. Yüzyılın İlk Yarısında Toskana Grandukalığında Türk Esirler. Tarih İncelemeleri Dergisi, XXV(1), 15-38.
• Anonim. (tarih yok). Osmanlı Resmi Kıyafetleri Albümü “Mecmu’a-i Tesavir-i Osmaniye”. İstanbul: Çamlıca Basın Yayım ve Tic. A.Ş.
• Arık, R. (2000). Kubad Abad. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Bağcı, S., Çağman, F., Renda, G., ve Tanındı, Z. (2006). Osmanlı Resim Sanatı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Başkan, S. (2000). Sanat ve Tarih. Ankara: Çardaş Yayıncılık.
• Bellingeri, G. (18 Kasım 2009-28 Şubat 2010). İmgelere Kavuşmak. G. Bellingeri, ve N. Ölçer içinde, Osmanlı Döneminde Venedik ve İstanbul (s. 86-96). İstanbul: Electa.
• Berkli, Y. (2010, Aralık). Uygur Resim Sanatının Üslup Özellikleri. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(45), 155-166.
• Björkman, W. (1967). Sarık. İslam Ansiklopedisi, X, 221-233. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Björkman, W. (1979). Tac. İslam Ansiklopedisi, XI, 613-615. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Cenkmen, E. (1948). Osmanlı Sarayı ve Kıyafetleri. İstanbul: Türkiye Yayınevi.
• Çal, H. (2000). İstanbul Eyüp’teki Erkek Mezar Taşlarındaki Başlıklar. Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla III. Eyüp Sultan Sempozyumu, (s. 207-225). İstanbul.
• Çetin, Ö. (2016). Onyedinci Yüzyıla Ait Kıyafet Albümlerinde Osmanlı Erkek Giyim-Kuşamı. The Journal Of Academic Social Science (53), 259-264.
• Durmuş, İ. (2017). Türk Adının Ortaya Çıkışı, Anlamı ve Yayılışı. Akademik Bakış, 10(20), 37-47.
• Erkan, T. (2010). Anadolu Selçuklu Sanatındaki İnsan Figürlerinin Uygurların Mağara Resimleri ve Gaznelilerin Duvar Resimleriyle Konu ve Biçim Yönünden Karşılaştırılması. Turkish Studies, 5(3), 1218-1263.
• Esin, E. (1978). İslamiyetten Önceki Türk Kültür Tarihi ve İslama Giriş. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası.
• Ferguson, G. (1972). Signs&Symbols in Christian Art. London: Oxford University Press.
• Galland, A. (1998a). İstanbul'a Ait Günlük Hatıralar(1672-1673) (Cilt I (1672)). (C. Schefer, Dü., ve N. Örik, Çev.) Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Galland, A. (1998b). İstanbul'a Ait Günlük Anılar (1672-1673) (Cilt II (1673)). (C. Schefer, Dü., ve N. Örik, Çev.) Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Gömeç, S. (1997). Uygur Türkleri Tarihi ve Kültürü. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
• Görünür, L., ve Ögel, S. (2006). Osmanlı Kaftanları İle Entarinin Farkları ve Kullanışları. İTÜ Dergisi Sosyal Bilimler, 3(1), 59-68.
• İnalcık, H. (2010). Osmanlılar, Fütühat, İmparatorluk, Avrupa İle İlişkiler. İstanbul: Timaş Yayınları.
• İskenderzade, L. (2010). Göktürk Dönemi İnsan Figürlü Taş Anıtları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(24), 255-269.
• İzgi, Ö. (1989). Çin Elçisi Wang Yen-Te'nin Uygur Seyahatnamesi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Karcaubay, S., ve Karcaubay, C. (2013, Ocak 1). Göktürk'ün Toprak Halkı. Atlas Dergisi(I), s. 62-76.
• Kazıcı, Z. (2007). İslam Devletlerinin Zimmi Tebeaya Bakışı (Osmanlı Örneği). Kur'an-ı Kerim'de Ehl-i Kitab Tartışmalı İlmi Toplantı, (s. 306-324). İstanbul.
• Koçu, R. E. (1967). Türk Giyim Kuşam ve Süslenme. Ankara: Sümerbank Kültür Yayınları.
• Köymen, M. (1971). Alp Arslan Zamanı Türk Giyim Kuşamı. Selçuklu Araştırmaları Dergisi, 51-89.
• Marchetti, S. (2005). Avrupalıların Gözüyle Türkler:Mitos ve Yanlış Anlaşılma. Ö. Kumrular içinde, Dünyada Türk İmgesi (s. 9-12). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Orazbay, M. (1993). Çin Kaynaklarına Göre Esli Türk Kitabeleri. İ. Ateş, S. Bayram, ve M. Narince içinde, X. Vakıf Haftası Kitabı (s. 67-69). Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Ostrogorsky, G. (1999). Bizans İmparatoru ve Hiyerarşik Dünya Düzeni. Cogito(17), 51-68.
• Öz, M. (2008). Tarihi Perspektiften Türk Kimliği Üzerine Bazı Düşünceler. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD)(8), 219-226.
• Öz, T. (1956). Osmanlı Devrinde Resimli Türk Kumaşları. T. T. Kurumu içinde, V. Türk Tarih Kongresi (s. 442-452). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Özkeçeci, İ. (2011). Orhun Abidelerinin Estetik ve Muhtevasının Önemi. Ü. Çelik Şavk (Dü.), III. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu içinde, II, s. 653-668. Ankara.
• Öztuna, Y. (2006). Cumhuriyet Dönemi Öncesinde Türkler. İstanbul: Babıali Kültür Yayıncılığı.
• Papila, A. (2008). Osmanlı İmparatorluğu nun Batılılaşma Döneminde Resim Sanatının Ortaya Çıkışı ve Osmanlı Kimliğinin Resimsel Anlatımı. Gazi Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 117-134.
• Raby, J. (2006). La Serenissime et la Sublime Porte: les arts dans l'art diplomatique. Y. Guena içinde, Venise et l'Orient 828-1797 (s. 91-120). Paris: Editions Gallimard.
• Reyhanlı, T. (1983). İngiliz Gezginlerine Göre XVI. Yüzyılda İstanbul'da Hayat. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Süslü, Ö. (2007). Tasvirlere Göre Anadolu Selçuklu Kıyafetleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkez.
• Şahin Tekinalp, P. (2014, Haziran). Geleneğin Devamı:Bahriyeli Ressam Hüsnü Tengüz'ün Kıyafet Albümü. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 31(1), 207-220.
• Taneri, A. (1977). Türkiye Selçukluları Kültür Hayatı. Konya: Akın Basımevi.
• Taşağıl, A. (1996). Bilge Kağan'ın Vasiyeti. İstanbul: Turan Yayıncılık.
• Taşağıl, A. (2015). Kök Tengri'nin Çocukları. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Tekinoğlu, H. (2015). Uygurlar. İstanbul: Kamer Yayınları.
• Tenenti, A. (1985). Profilo di un Conflitto Secolare. C. Pirovano içinde, Venezia e i Turchi (s. 9-37). Milano: Electa Editrice.
• Tezcan, H. (1999). Topkapı Saray Müzesi Giyim Kuşam Koleksiyonu Saray Kıyafetleri. E. Güler içinde, Osmanlı Ansiklopedisi "Kültür ve Sanat" (Cilt XI, s. 515-528). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Tunç, Ş. (2010). Şehristan Seyyahların Hayal Şehri İstanbul. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası.
• Türkoğlu, S. (2002). Tarih Boyunca Anadolu'da Giyim Kuşam (Cilt I). İstanbul: Atılım Kağıt Ürünleri ve Basım.
• Unat, F. (1968). Osmanlı Sefirleri ve Sefaretnameleri. (B. Baykal, Dü.) Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• URL-1: http://m.vam.ac.uk/item/O142591/mehmed-ii-medal-costanzo-da-ferrara/. (2020, 11 02).
• URL-2:http://m.vam.ac.uk/item/O134080/mehmed-ii-medal-di-giovanni-bertoldo/. (2020, 11 02).
• URL-3:http://m.vam.ac.uk/item/O515451/turkish-sultans-sultanas-and-other-print-unknown/. (2020, 15 02).
• URL-4:http://m.vam.ac.uk/item/O515454/turkish-sultans-sultanas-and-other-print-desrochers-etienne-jehandier/. (2020, 14 02).
• Villa, M. (1985). Gentile E La Politica Del "Sembiante" A Stambul. C. Pirovano içinde, Venezia e i Turchi (s. 160-185). Milano: Electa Editrice.