Albert Camus ’nün Yabancı İsimli Romanındaki Kültürel Unsurların Türkçe ve Arapça Çevirilerinin Erek Odaklı Çeviri Kuramı Doğrultusunda İncelenmesi

Year 2024, Issue: Ö14, 1370 - 1392, 21.03.2024

Aliye Genç Telcan Abdullah

https://doi.org/10.29000/rumelide.1454527

Abstract

Albert Camus’nün Yabancı (L’Étranger) adlı romanı Batı edebiyatında varoluşçuluk felsefesini ele alan yapıtların başında yer almaktadır. 1942 yılında kaleme alınan bu eser yıllarca birçok çevirmen tarafından farklı dillere çevrilmiştir. Çalışmada romanın özgün metninde (Fransızca) bulunan kültürel unsurların Türkçe ve Arapça çevirilerindeki karşılıklarını incelemek amaçlanmıştır. Fransızcadan Türkçeye Samih Tiryakioğlu, Vedat Günyol, Ayça Sezen ve Fransızcadan Arapçaya Süheyl Eyyüb, Muhammed Ait Hanna tarafından yapılan çeviriler arasında bulunan farklılıklar belirlenerek kaynak metin ile karşılaştırma yapılmıştır. Bu karşılaştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Yabancı isimli romanda ele alınan kültürel unsurlar çeviribilim alanında yapılan araştırmalar neticesinde belirlenmiş, araştırmacı tarafından sınıflandırılmıştır. Yabancı isimli eserin beş çevirisi (Fransızcadan Türkçeye üç ve Fransızcadan Arapçaya iki olmak üzere) ayrı ayrı çeviri stratejileri ışığında analiz edilip çevirilerin her biri Gideon Toury’nin Erek Odaklı Çeviri Kuramı bünyesinde dile getirdiği Yeterlilik ve Kabul Edilebilirlik ekseninde değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, Türkçe metin çevirmenleri erek okura kendi kültürel değerleri ışığında hitap etmeyi tercih ederken, Arapça metin çevirmenleri ise erek dilin esnek kullanımından yararlanarak kaynak metni erek dile eşdeğer bir şekilde çevirmeyi tercih etmişlerdir. Hem Türkçe hem Arapça metin çevirmenlerinin Toury'nin kabul edilebilirlik ekseni doğrultusunda çeviri anlayışı benimsedikleri sonucuna varılmıştır.

Keywords

Çeviri, Roman, Albert Camus, Yabancı, Kültürel Unsurlar, Çeviri Eleştirisi

References

• Abdülhamid, M. (1978). El-Cahez’ın Çeviri Kuramı. El-Mavared Dergisi. 7(4), 42-50.
• Almaany, Arapça sözlük, https://www.almaany.com/ar/dict/ar-ar/ Web sayfasından erişilmiştir.
• Ayan, D. (2011). “Ög”den “Anne”ye: Türkçe Söz Varlığı Anne. Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi, 12(7), 22-28.
• Aydın, Y. (2019). Albert Camus’nün yabancı adlı eserinin çevirilerine eleştirel bakış. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Brockelmann, K. (1898). Arap Edebiyat Tarihi (Çev: Abdülhelim A.N.). Kahire: Daar Elmaaref.
• Camus, A. (1942), L ‘Étranger, Paris: Gallimard, https://archive.org/details/albertcamus-letranger-1942_20190820/mode/2up, Web sayfasından erişilmiştir.
• Camus, A. (1942). Yabancı (S. Tiryakioğlu, Çev.). İstanbul: Can Yayınları. https://ipfs-library.net/ipns/k51qzi5uqu5dilpz7m5l1k9sq15alyfmh27f352l3nz99j2e7urb77adivvumd/albert-camus-yabanci.pdf Web sayfasından erişilmiştir. 2023.
• Camus, A. (1942). Yabancı (V. Günyol, Çev.). İstanbul: Can yayınevi. https://dokumen.tips/documents/albert-camus-yabanci-5793146a52b69.html, Web adresinden erişilmiştir
• Camus, A. (1942). Yabancı. (A. Sezen, Çev.). İstanbul: Can Yayınevi.
• Camus, A. (1942). الغريب (M. A. Hanna, Çev.). Beyrut: El-Jamel Yayınevi. https://archive.org/details/20210125_20210125_1200 Web sayfasından erişilmiştir. 2023.
• Camus, A. (1942). الغريب (S. Eyyüb, Çev.). Suriye: El-Jedavel Yayınevi. https://archive.org/details/20210125_20210125_1200, Web sayfasından erişilmiştir.
• Çimen Karayürek, E., Erkalan Çakır, N., (2017). Albert Camus’nün “Yabancı”sındaki Güneş Kavramının Çeviri Yoluyla Aktarımı Üzerine Bir İnceleme. Social Sciences Studies Journal, vol.3, no.8, 1617-1624
• Genç, A. (2019). Charles Perrault Masallarının Türkçe Çevirilerindeki Kültürel Unsurların Erek Odaklı Çeviri Kuramı Açısından İncelenmesi, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Guidère, M. (2016). Introduction À La Traductologie-Penser La Traduction: Hier, Aujourd’hui, Demain, Paris: De Boeck.
• Kara, S. V. (2010). Tarihsel Değerlendirmeler Işığında Türkiye’de Çeviri Etkinliği. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 94-101.
• Kaya, M. (2023). Yorumlayıcı Çeviri Kuramı Açısından Albert Camus’nün “Yabancı” Adlı Romanının Çevirilerinin İncelenmesi. RumeliDE Dil Ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi (37), 1401-1412.
• Ladmiral, J. R. (1979), Traduire: Théorème Pour La Traduction, Paris: Payot.
• Larousse, Fransızca Web sözlüğü, https://www.larousse.fr/dictionnaires web sayfasından erişilmiştir.
• Le Robert Micro (2003). Fransızca sözlük. Kanada.
• Lederer, M. (1994), La Traduction Aujourd’hui, Le Modèle İnterprétatif. Paris: Hachette
• Munday, J. (2001). Introducing Translation Studies. Theories And Applications. London & New York: Routledge.
• Toury, G. (1995). Betimleyici Çeviri Çalışmaları ve Ötesi-"Çeviride Normların Doğası Ve Rolü”. Philadelphia: John Benjamins
• Türk dili Kurumu (2023), TDK Türkçe sözlük, https://sozluk.gov.tr/ Web sayfasından ulaşılmıştır.
• Yalçın, P. (2015). Çeviri Stratejileri Kuram ve Uygulama. Ankara: Grafiker Yayınları.