Fakir Baykurt’un Göçmen Yazını Eseri ‘‘Telli Yol’’da Türk-Alman Kültürü Yansımaları

Year 2025, Volume: 10 Issue: 1, 147 - 161, 30.04.2025

Recep Bodur

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1621221

Abstract

Göçmen yazınının güçlü kalemlerinden biri olan ve yazarlığa Türkiye’de başlayıp daha sonra Almanya’ya göç ederek orada devam eden Fakir Baykurt (1929-1999), eserlerinde taşra insanının sıkıntılarını, göç olgusunu ve göçün Almanya’da yaşayan Türk aileleri üzerinde yarattığı sosyokültürel sorunları derinlemesine kaleme almıştır. Eserlere konu olan hikâyelerini, kendi yaşadıklarından ziyade çevresindeki insanların deneyimlerinden kurgulamış ve gerçek ya da gerçeğe yakın bir şekilde uyarlayarak okura sunmuştur. Eserlerinin kahramanları, 1961 yılında Türkiye ile Almanya arasında imzalanan İşgücü Anlaşmasıyla Türkiye’nin bilhassa kırsal kesiminden göç eden, ekonomik şartları kötü olan, çoğunluğunu işsizlerin ve eğitim seviyesi düşük insanların oluşturduğu Türk işçilerden meydana gelmekte ve eserlerinde de onların Almanya’da karşılaştıkları güçlüklerden kesitler sunmaktadır. Çalışmamızda ele aldığımız Baykurt’un Telli Yol adlı eseri, Almanya’ya işçi göçü bağlamında giden bireylerin yaşadığı kültürel çatışmaları, uyum çabalarını ve bu süreçte oluşan yeni kimliklerin hikâyesini anlatırken aynı zamanda iki kültür arasındaki etkileşimin kapsamlı bir portresini çizmektedir. Baykurt, Türk işçilerin iç dünyalarını yansıtırken, sosyal sorunları detaylıca işlemiş ve göç olgusunu toplumsal bir mesele olarak okurun gözleri önüne sermiştir. Dolayısıyla bu öykü kitabı, sadece bireylerin hikâyesi değil, aynı zamanda bir toplumun kolektif hafızasını yansıtan bir belge niteliği taşımaktadır. Bu bağlamda eser, göçmen yazını içinde önemli bir yer teşkil etmekte ve iki kültür arasında sıkışmış Türk işçilerin yaşadığı kültürel çatışmaları örneklendirmektedir. Çalışmamızda, Türk-Alman kültürünün karşılaşması sonucu ortaya çıkan kültür şoku, Telli Yol eseri üzerinden ayrıntılı bir şekilde yansıtılmaya çalışılacaktır.

Keywords

Fakir Baykurt, Göçmen Yazını, göç olgusu, kültür şoku, Türk-Alman kültürü

THE REFLECTION OF TURKISH-GERMAN CULTURE IN FAKİR BAYKURT’S MIGRANT LITERATURE WORK ‘‘TELLİ YOL’’

Abstract

As one of the powerful writers of migrant literature, Fakir Baykurt began his literary career in Turkey and later continued it in Germany after migrating there. In his works, Baykurt deeply explores the struggles of rural people, the phenomenon of migration, and the socio-cultural issues caused by migration, especially among Turkish families living in Germany. The stories depicted in his works are not based on his own experiences but are instead crafted from the experiences of those around him, presented in a realistic or near-realistic manner to his readers. The protagonists of his works are predominantly Turkish workers who migrated from rural Turkey under poor economic conditions after the Recruitment Agreement signed between Turkey and Germany in 1961. These individuals, mostly unemployed and with low levels of education, faced numerous challenges in Germany, and Baykurt provides glimpses into their struggles in his narratives. In our study, we focus on Baykurt’s Telli Yol, which portrays the cultural conflicts, efforts at adaptation, and the emergence of new identities experienced by individuals migrating to Germany for work. At the same time, the book draws a comprehensive portrait of the interaction between the two cultures. While reflecting the inner worlds of Turkish workers, Baykurt thoroughly addresses social problems and presents migration as a significant societal issue for his readers. Thus, this short story collection is not only a narrative of individuals but also a document that reflects the collective memory of a society. In this context, the work holds a significant place in migrant literature and exemplifies the cultural conflicts experienced by Turkish workers caught between two cultures. In our study, the cultural shock arising from the encounter between Turkish and German cultures will be tried to be reflected in detail through the work Telli Yol.

Keywords

Fakir Baykurt, Migrant Literature, migration phenomenon, culture shock, Turkish and German cultures.

References

• Asutay, Hikmet (2024): Gurbetin Edebiyatı: Türk-Alman Göçmen Edebiyatı Yazarlar Sözlüğü, Çanakkale: Paradigma Akademi.
• Asutay, Hikmet / Çarıkçı, Tuğba (2015): Göçün Ellinci Yılında Almanya’da Yükselen Değer Türk-Alman Göçmen Yazını, Humanitas-Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, (3-5), 17-32.
• Aytaç, Gürsel (1999): Genel Edebiyat Bilimi, İstanbul: Papirüs Yayınları.
• Aytaç, Gürsel (1995): Edebiyat Yazıları III, Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Baykurt, Faik (2020): Telli Yol, İstanbul: Literatür Yayınları.
• Bölükmeşe, Engin (2020). Fakir Baykurt’un ‘‘Telli Yol’’ Eserinde Türk ve Alman İmgeleri, Muasır Filoloji ve Edebiyat Tetkikleri, (Ed.) Esat Ayyıldız, Ankara: İksad Publications, 35-67.
• Brenner, Peter J. (2011): Neue deutsche Literaturgeschichte: Vom »Ackermann« zu Günter Grass, 3. überarbeitete und erweiterte Auflage, Berlin/New York: Walter de Gruyter Verlag.
• Doğan, Coşkun (2022). Fakir Baykurt’un Gece Vardiyası Eserine Kültürlerarasılık Açısından Bakış, Kültürlerarasılık & Edebiyat, (Ed.) Muharrem Tosun, Coşkun Doğan, Çanakkale: Paradigma Akademi, 33-53.
• Günay Köprülü, Sevtap (2020). Almanya’da Yaşayan Türklerin Yazınsal Eserlerinde Tema ve Dil Değişimi, Söylem Filoloji Dergisi, 5(1), 40-48.
• Kuruyazıcı, Nilüfer (2001): Almanya’da Oluşan Yeni Bir Yazının Tartışılması, Gurbeti Vatan Edenler: Almanca Yazan Almanyalı Türkler, Mahmut Karakuş /Nilüfer Kuruyazıcı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 3-25.
• Nakiboğlu, Meryem (2021): Göçmenin İç Acıları Bağlamında ‘‘Üç Şekerli Demli Çay’’, Schriften zur Sprache und Literatur V, (Ed.) Balcı, Tahir/ Öztürk, Ali Osman/ Aksöz, Munise, Çizgi Kitabevi (e-Kitap), 100-122.
• Oraliş, Meral (2001): Gurbeti Vatan Edenler, Gurbeti Vatan Edenler: Almanca Yazan Almanyalı Türkler, Mahmut Karakuş /Nilüfer Kuruyazıcı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 35-50.
• Saka, Nalan (2018): Almanya’daki Türk Göçmen Yazınına Kavramsal Bir Yaklaşım, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (22), 1875-1888.
• Zengin, Dursun (2000): Göçmen Edebiyatı’nda Yeni Bir Yazar. Mehmet Kılıç ve ‘‘Fühle Dich Wie Zu Hause’’ Adlı Romanı, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 40 (3-4), 103-128.
• Zengin, Dursun (2010): Türk Alman Edebiyatına Tarihsel Bir Bakış ve Bu Edebiyata İlişkin Kavramlar, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmalar Dergisi, (12), 329-349.