GÖNÜL DAĞI SİVRİHİSAR’DAN KÖÇÜRME(KUYU/MANGALA) OYUNLARI

Year 2021, Volume: 4 Issue: 3, 47 - 86, 03.08.2021

Ayşe Gümüş İsmail Gümüş Azime Yudar Zeliha Aras Çağlar Sakarya

Abstract

İnsanoğlunun zorunlu yaptığı bir olgu olan göç, gerek savaşlar gerekse geçim sıkıntılarıyla tetiklenmiş ve göç olgusu insani değerler, kodlar içinde yerini almıştır. İnsanoğlu göç/savaş olgusunu, zorluklarla başedebilme yetisini, değerlerini ders çıkarmak, unutturmamak istediği için çocuklarının yaşamlarına makul, masum şekilde oyunlaştırarak yerleştirmiştir. Türk milleti de tarihi boyunca kültürel değerlerini başta zekâ ve strateji oyunları olmak üzere çeşitli çocuk oyunlarıyla geleceğe miras olarak köçürmüştür.
Çalışmanın amacı Sivrihisar’dan derlenen unutulmaya yüz tutmuş Köçürme oyunlarını gün yüzüne çıkararak yeniden canlandırmak; hayatın eve sığdığı pandemi sürecinde Köçürme/kuyu/mangala oyunlarını oynayarak toplumsal sosyalleşmeye katkı sağlayabilmektir. Çalışmada literatür taraması, saha derlemeleri yapılmış, karma yöntem ve teknikleri kullanılmıştır. Eskişehir’in Sivrihisar ilçesi köçürme/mangala/kuyu oyunları ailesinden Eme,18 Taş, Kuyu oyunu ve Kuyutak isimli oyunlar derlenerek kuralları kayıt altına alınmıştır. TV programları, köşe yazıları ile oyunlar tanıtılmaya çalışılmıştır. Eskişehir ilinin iki okulundan örneklem grubu seçilerek çalışma ekibi tarafından hazırlanan oyunların videoları, öğrenciler ve aile bireylerine (uzaktan eğitim sürecinden dolayı) sosyal medya aracılığıyla izlettirilerek anket sorularının cevaplanması sağlanmıştır. Veri analizleri sonucunda Köçürme /mangala/kuyu oyunlarının tanınmadığı, Sivrihisar’daki çeşitlerinin bilinmediği, unutulduğu ancak tanıtıldıktan sonra oyunların beğenilip evde pandemi sürecinde de eğlenilerek öğrenildiği ve sosyalleşmeye katkı sağladığı tespit edilmiştir.
Oyunların oynama şekillerinin kurallarının kayıt altına alınarak, videolaştırılarak sosyal medya yoluyla, pandemi gibi süreçlerde de evde aile içi sosyalleşmeye katkı yapacağının uygun görüldüğü ortaya konmuştur. Yerel köçürme oyunlarının da il kültürel envanterine dahil edilmesi ve mangala oyunu gibi okullarda, bahçelerde, orman-piknik-park alanlarında tablalarının yapılmasıyla da zekâ oyunları köşeleri kurularak sosyalleşme adına kültürel miras olan yerel köçürme oyunlarının çeşitlendirilmesi ve bunların tanıtılıp yaygınlaştırılması önerilmiştir.

Keywords

Köçürme Oyunları, Eme, 18 Taş, Kuyutak, Kuyu, Sosyalleşme

Supporting Institution

TÜBİTAK/MUZAFFER DEMİR ANADOLU LİSESİ /CEMAL MÜMTAZ SOSYAL BİLİMLER LİSESİ

Project Number

2204/A

Thanks

ÖĞRENCİLERİMLE ÇOK KEYİFLİ VE GELECEK VADEDEN BİR ÇALIŞMADIR SAYGIYLA...

References

• Akşam gazetesi . (2017, Ağustos 13). Osmanlı Kahvesini Ararken Mangalayı Buldular. İstanbul.
• And, M. (2012). Oyun ve Bügü. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bakanlığı, T. C. (2020, Aralık 17). UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi. Şubat 17, 2021 tarihinde T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Web Sitesi: https://aregem.ktb.gov.tr/TR-278788/geleneksel-zeka-ve-strateji-oyunu-mangala--gocurme-togy-.html adresinden alındı
• Baran, M. (1993). Çocuk Oyunları. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• COP, M. R., & Kablan, Z. (2018). Türkiye'de Eğitsel Oyunlarla İlgili Yapılmış Çalışmaların Analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 52-71.
• Çocuk.com, Y. (2021, Şubat 5). Yeşil Çocuk Oyun Festivali. İstanbul, İstanbul , Türkiye. Durmaz, B., & Durmaz, S. (2015). Mangala Öğretiminin İlköğretim 4. Sınıf Öğrencilerinin Rutin I.Uluslararası Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı. Eskişehir: Pegem akademi.
• Faydacı, K., & Sevimbay, M. (2018, Haziran 25). Sivrihisar Haberleri. Şubat 17, 2021 tarihinde Sivrihisar Web Sitesi: https://www.sivrihisar.com.tr/sivrihisar-uluslararasi-nasreddin-hoca-kultur-sanat-ve-spor-festivali.html adresinden alındı
• Faydacı, K., & Sevimbay, M. (2018, Haziran 5). Sivrihisar Haberleri. Şubat 17, 2021 tarihinde Sivrihisar Web Sitesi: https://www.sivrihisar.com.tr/cocuklar-oyunlarini-dunyanin-merkezi-sivrihisarda-oynadi.html adresinden alındı
• Girmen, P. (2012). Eskişehir Folklorunda Çocuk Oyunları ve Bu Oyunların Yaşam Becerisi Kazandırmadaki Rolü. Milli Folklör, 263-273.
• Gümüş, A., & Gümüş, İ. (2019). 4000 Yılık Türk Satrancı Yalakkaya. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 1-15.
• Gümüşgül, O., & Aydoğan, R. (2020). Yeni Tip Koronavirüs-Covid 19 Kaynaklı Evde Geçirilen Boş Zamanların Ev İçi Rekreatif Oyunlar ile Değerlendirilmesi. Spor Eğitim Dergisi, 107-114.
• Güven, H. (2021, Şubat 8). 'Gönül Dağı' Sivrihisar'dan 'Köçürme Oyunları'. Eskişehir, Eskişehir, Türkiye.
• Güven, H. (2021, Şubat 5). SATRANCIN ATASI KÖÇÜRME OYUNLARI(TÜBİTAK PENCERESİNDEN). Ekstra Gündem. Eskişehir, Eskişehir, Türkiye: Es TV . Kara, A. (2010). Nisan 21, 2019 tarihinde Prof.Dr.Abdulvahap Kara Kişisel Web Sitesi: http://www.abdulvahapkara.com/mangala-oyunu-ilk-sampiyonasi/ adresinden alındı
• Küçükyıldız, A. (2015). Türk Zeka Oyunları I Köçürme Mangala. Ankara: Delta Kültür Yayınevi.
• Özdemir, D. (2006). Türk Çocuk Oyunları I-II. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özer, A., Gürkan, A. C., & Ramazanoğlu, M. (2006). Oyunun Çocuk Gelişimi Üzerine Etkileri. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 54-57.
• Özyürek, A. (2019). Yakın Geçmişte Çocukların Oynadıkları Oyun ve Oyuncaklar. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 105-119.
• Ripol, O. (2011). Birlikte Oynayalım. Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
• Sevimbay, S., & Koray, F. (2019, Ekim 9). Sivrihisar Haberleri. Şubat 7, 2021 tarihinde Sivrihisar Web Sitesi: https://www.sivrihisar.com.tr/sivrihisar-bilim-senligi.html adresinden alındı
• Şıracı, Ü. (2017, Ocak 04). Satrancın Atası Köçürme'nin Denizli İzleri. Denizli, Denizli, Türkiye.