Evaluation of the Performance of Urban Bus Lines from the Perspective of Both Operators and Users

Year 2024, Volume: 16 Issue: 1, 461 - 470, 31.01.2024

Tansu Hurşit Ahmet Atalay

https://doi.org/10.29137/umagd.1384116

Abstract

In order to make public transportation attractive in our cities that develop and change every day, it is necessary to evaluate the operators who use and operate public transportation systems. This evaluation process should be carried out by taking into account both the operator and user perspectives. Because while the user expects to reach the destination in the shortest time and in the most comfortable way, the operator expects no loss or a certain profit rate. The aim of this study is to evaluate the performance of public transportation lines from both operator and user perspectives. For 40 bus lines serving in Erzurum province, 9 criteria (route length, number of stops, number of vehicles, number of trips, trip interval, trip duration, total km per day, time served, number of passengers) were determined for both the user and the operator. In the study, the criterion weights were calculated by comparing each other with the AHP method, one of the MCDM methods. In addition, in the study, the performance rankings of public transportation lines were calculated using four different MCDM methods: TOPSIS, COPRAS, WASPAS and MOORA Importance Coefficient Approach. Thanks to the diversity of MCDM methods, the performances of the lines were compared both with each other and between the methods.

Keywords

Urban transportation, urban public transportation, line performance, multi-criteria decision making

Thanks

Erzurum Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Daire Başkanlığı'na bu çalışmada kullanılan toplu taşıma verilerini paylaştıkları için teşekkür ederiz.

Hem İşletmeci Hem de Kullanıcı Açısından Kent İçi Otobüs Hatlarının Performanslarının Değerlendirilmesi

Abstract

Her gün gelişen ve değişen şehirlerimizde toplu taşımayı cazip hale getirebilmek adına toplu taşıma sistemlerini kullanan ve işleten işletmeciyi göz önünde bulundurarak değerlendirmek gerekmektedir. Bu değerlendirme sürecini ise hem işletmeci hem de kullanıcı bakış açısı dikkate alarak yapılmalıdır. Çünkü kullanıcı varış noktasına en kısa sürede ve en konforlu şekilde ulaşmayı beklerken işletmeci ise zarar etmeme veya belli bir kar oranı beklentisindedir. Bu çalışmanın amacı hem işletmeci hem kullanıcı bakış açılarıyla toplu taşıma hatlarının performanslarını değerlendirmektir. Erzurum ilinde hizmet veren 40 otobüs hattı için hem kullanıcı hem işletmeci açısından belirlenen 9 kriter (güzergâh uzunluğu, durak sayısı, araç sayısı, sefer sayısı, sefer aralığı, sefer süresi, günde toplam km, hizmet verilen süre, yolcu sayısı) belirlenmiştir. Çalışmada ÇKKV yöntemlerinden AHP yöntemi ile birbirleriyle kıyaslanıp kriter ağırlıkları hesaplanmıştır. Ayrıca çalışmada TOPSİS, COPRAS, WASPAS ve MOORA Önem Katsayısı Yaklaşımı olmak üzere dört farklı ÇKKV yöntemi kullanılarak toplu taşıma hatlarının performans sıralamaları hesaplanmıştır. ÇKKV yöntemlerinin çeşitliliği sayesinde hatların performansları hem birbirleriyle hem de yöntemler arasında karşılaştırılmıştır

Keywords

Kentiçi ulaşım, kentiçi toplu taşıma, hat performansı, çok kriterli karar verme

References

• Atalay, A., Biricik, Ö.F. (2021). Determination of Operational Efficiency in Urban Public Transport Lines, Civil Engineering Beyond Limits, (1), 16-20. https://doi.org/10.36937/cebel.2021.001.004.
• Atalay, A., Bircik, Ö. F. (2022). Determining the Effectiveness of the Bus Lines in Urban Transportation using Data Envelopment Analysis. Journal of Transportation and Logistics, 7(1), 37-54. https://doi.org/10.26650/JTL.2022.1011652.
• Carvalho, M., Syguiy, T., Silva, D. N. (2015). Efficiency and Effectiveness Analysis of Public Transport of Brazilian Cities. The Journal of Transport Literature, 9(3),40-44.
• Chakraborty, S., Zavadskas, E. K. (2014). Applications of WASPAS method in manufacturing decision making. Informatica, 25(1), 1-20.
• Chatterjee, P. and Chakraborty, S. (2012). Material Selection Using Preferential Ranking Methods. Materials and Designs, 35, 384-393. Çavuşoğlu, A. (2023). Kent İçi Minibüs Hatlarının Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Belirlenmesi: Erzurum İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Erturgut, R., Koç Ustalı, N. (2021). Kent İçi Raylı Ulaşım Performansını Değerlendirmede SWARA ve ARAS Yöntemleri İle Bir Model Önerisi. Verimlilik Dergisi, 3, 35-53. DOI: 10.51551/verimlilik.762067.
• Güner, S. (2016). Şehir içi otobüs hatlarına ilişkin hizmet etkinliği analizi: Sakarya Büyükşehir Belediyesi otobüs işletmesi uygulaması. 9. TRANSİST İstanbul Ulaşım Kongresi ve Fuarı, Bildiriler Kitabı,8-14, İstanbul.
• Güner, S. (2017). Operational efficiency and service quality analysis in public transportation systems. Journal of Transportation and Logistics, 2 (2), 33-48. https://doi.org/10.22532/jtl.358727
• Hamurcu, M. ve Eren,T. (2018). Kentsel Ulaşımın Geliştirilmesi İçin Moora Yöntemi Kullanılarak Çok Amaçlı Optimizasyon. TRANSİST 2018 Bildiri Kitabı,21-30.
• Helvacı, M.A. (2002). Performans Yönetimi Sürecinde Performans Değerlendirmenin Önemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1–2),155–169.
• Karslı, B. (2019). Sürdürülebilir Bir Toplu Taşıma Sistemi İçin Sakarya Büyükşehir Belediyesine Ait Belediye Otobüslerinin Performans Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Nar, M. (2022).Yenikapı M1 – Kirazlı M1 Hattı İçin İstasyon ve Hat Bazlı Yolcu Talep Tahmini ve Raylı Ulaşım Sistemlerinde Sefer Sıklığı Belirlemede Kritik Başarı Faktörlerinin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Önceliklendirilmesi. Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Özarpa, C., Kınacı, B.F. Avcı, İ. (2021). Kent İçi Akıllı Ulaşımda Karma Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi ile Yeni Hat Kurulumunun Belirlenmesi. Kent Akademisi, 14(4), 995-1006. https://doi.org/10.35674/kent.977741
• Özbek, A. (2017).Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve Excel ile Problem Çözümü, Aşır Özbek. Seçkin Akademi ve Mesleki Yayınlar, Ankara.
• Özçelik, İ.C. ve Eren, T. (2019). Kütahya-Tavşanlı Dolmuş Hattının Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. Harran Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 4(3),97-111.
• Özdemir, S.,Özcan, E.C. (2020). AHP COPRAS ve Tamsayılı Programlama Entegrasyonu ile Demiryolu Araçlarında Bakım Planlaması. Demiryolu Mühendisliği Dergisi, 12, 1-12.
• Phua M.H. & Minowa M. (2005). A GIS-Based Multi-Criteria Decision Making Approach To Forest Conservation Planning At A Landscape Scale: A Case Study In The Kinabalu Area, Sabah, Malaysia. Landscape and Urban Planning, 71,207–222.
• Podvezko, V. (2011). The Comparative Analysis of MCDA Methods SAW and COPRAS. Inzinerine Ekonomika-Engineering Economics, 22(2), 134-146.
• Saaty, T, L. (1980). The Analytic Hierarchy Process, New York.
• Saaty, T. L. (1986). Axiomatic Foundations of the Analytic Hierarchy Process. Management Science, 32(7), 841-855.
• Top, A. (2001). Analiz Planlama ve Üretim Kontrolü. Alfa Basım-Yayım 3.Basım,İstanbul.
• Yılmaz, E. (2003). Kentiçi Otobüs Taşımacılığında Hat Planlanması ve Simülasyonla Bir Çözüm Önerisi. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.