16. Yüzyılda Çin’de Medrese Eğitimi

Year 2023, Volume: 8 Issue: Dr. Recep Yaşa’ya Armağan, 2311 - 2338, 24.10.2023

Ertuğrul Ceylan

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1341239

Abstract

Yedinci yüzyılın ortalarında, İslamiyet’in Çin’e girmesiyle birlikte Müslüman nüfusu Çin’de hızla artmaya başlamıştır. Tang Hanedanlığı döneminde başlayan bu süreç, Ming Hanedanlığı döneminde zirveye ulaşmıştır. Tang Hanedanlığı’nda ticaret için Çin’e gelen Müslümanlar, Ming Hanedanlığı’na gelindiğinde Çin’in sosyal ve ekonomik yaşamının her karesinde yer edinmişlerdir. Hızla artan Müslüman nüfus, zaman içerinde Çin’in sosyal ve kültürel yapısının ayrılmaz bir parçası olmuştur. Ancak Huizu etnik grubunun oluşmasıyla birlikte Çinli Müslümanların eğitimi noktasında aksamalar yaşanmıştır. Yaşanan bu sürecin sonunda sistemli bir eğitime geçme zorunluluğu doğmuştur. 16. yüzyılın başlarında yaşayan Müslüman âlim Hu Dengzhou, Çin medrese eğitim sistemini kurarak Çinli Müslümanların daha sistemli bir şekilde eğitim almalarına katkıda bulunmuştur. Çin medrese sistemi ile ilköğretimden yükseköğretime kadar çeşitli dini dersler verilerek Çinli Müslümanların İslam bilgisinin artırılması hedeflenmiştir. Medreselerde, İslamiyet ile ilgili “On Üç Klasik” adı verilen bir külliyat okutulmuştur. Medrese dili olarak Arapça, Farsça ve Çince kullanılmıştır. Ayrıca bu üç dilin birleşimi ile “xiaojing (小锦)” veya “xiao’er jing (小儿 锦)” adı verilen medrese dili oluşmuştur.
Çalışmamızda, 16. yüzyılda Çin medrese sisteminin kuruluşu, eğitim içeriği, dili ve Çin İslam anlayışına olan akademik katkısı ele alınacaktır.

Keywords

Medrese Eğitimi, Çinli Müslüman, Hu Dengzhou, Tang Hanedanlığı, Ming Hanedanlığı

Madrasa Education in China in the 16th Century

Abstract

In the middle of the 7th century, with the entry of Islam into China, the Muslim population began to increase rapidly in China. This process, which started in the Tang period, reached its peak during the Ming period. Muslims, who came to China for trade in the Tang Dynasty, had a place in every inch of China's social and economic life regarding the Ming Dynasty. The rapidly increasing Muslim population became an integral part of China's social and cultural structure over time. Especially with the formation of the Huizu ethnic group, there were disruptions in the education of Chinese Muslims. At the end of this process, there emerged a necessity to switch into a systematic education. Hu Dengzhou, a Muslim scholar living in the early 16th century, established the Chinese madrasa education system and contributed to the more systematic education of Chinese Muslims. With the Chinese madrasa system, it was aimed to increase the Islamic knowledge of Chinese Muslims by giving various religious courses, from primary education to higher education. A corpus called “Thirteen Classics” containing information about Islam was taught in madrasas. Arabic, Persian and Chinese were used as the language of the madrasa. In addition, with the combination of these three languages, the madrasa language called "xiaojing (小锦)" or "xiao'er jing (小儿 锦)" was formed.
In our study, the establishment of the Chinese madrasa system in the 16th century, its educational content, language, and its academic contribution to the Islamic understanding of Chinese will be discussed.

Keywords

Madrasa Education, China, Chinese Muslim, Hu Dengzhou, Tang Dynasty, Ming Dynasty

References

• Aubin, Françoise, “A Glimpse of Chinese Islam”, Institute of Muslim Minority Affairs Journal, 12/2 (1991), s. 335-345.
• Ayhan, Halis, Eğitim Bilimine Giriş, İstanbul 2011.
• Can, Betül “Osmanlı Medreselerinde Arapça Öğretiminde Kullanılan Kitaplar”, Turkish Studies, 12/34 (2017), s. 487-499.
• Ceylan, Ertuğrul, “Çin Kaynaklarına Göre İslamiyet’in Çin’e Girişi”, Current Research in Social Science, 2/2 (2016), s. 27-36.
• Chen, Chongkai, “Hu Dengzhou de Jiguang ji Shengping Shishi Kao Bian”, Xibei Minzu Yanjiu, 2 (1993), s. 52-59.
• Chen, Dongmei, Huizu Guji Wenxıan Yanjiu, Yinchuan 2015.
• Çelebi, Ahmet, İslâmda Eğitim Öğretim Tarihi, İstanbul 1976.
• Ekizer, Duran, “Şerḥu Dībāceti’l-Miṣbāḥ’ın Tahkiki & Nahiv Açısından Değerlendirilmesi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 62/2 (2021), s. 345-416.
• Âşıkkutlu, Emin, “İbn Vedan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 20, İstanbul 1999, ss. 440-441. Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-vedan, Son Erişim Tarihi: 05.12.2022.
• Fung, Yu-Lan, Çin Felsefesi Tarihi, İstanbul 2009.
• Gansu Sheng Minzu Yanjiu Suo, Xibei Yisilan Jiao Yanjiu, Gansu Minzu Chuban She, Lanzhou 1985.
• Gözütok, Şakir, İlk Dönem İslam Eğitim Tarihi, Ankara 2002.
• Hazer, Dursun, “Osmanlı Medreselerinde Arapça Öğretimi Ve Okutulan Ders Kitapları”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1 (2002), s. 274-293.
• Hızlı, Mefail, “Osmanlı Medreselerinde Okutulan Dersler ve Eserler”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17/1 (2008), s. 25-46.
• Kılıç, Hulisi, “el-Kafiye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 24, İstanbul 2001, ss. 153-154. Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/el-kafiye, Son Erişim Tarihi: 25.11.2022.
• Israeli, Raphael, Çin’deki Müslümanlar, İstanbul 2003.
• İbrahim, Aburrreşid, Âlem-i İslam, ve Japonya’da İslamiyet’in Yayılması, İstanbul 2012.
• İhsanoğlu, Ekmeleddin, “Osmanlı Eğitim ve Bilim Müessesleri”, Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, Cilt 2, İstanbul 1998.
• Li, Boqin; Li, Zhaoxiang, Zhongguo Tongshi (Juan Er), Beijing 2011
• Liu, Jingjing, “Ming Qing Huizu Jintang Jiaoyu Huodong Chuyi”, Ningbo Daxue Xuebao, 36/1 (2014), s. 34-38.
• Köksal, M. Asım, “Dârülerkam”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 8, İstanbul 1993, s. 520-521. Erişim adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/darulerkam, Son Erişim Tarihi: 06.01.2023
• Okuyan, Mehmet, “Necmeddin-i-daye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 32, İstanbul 2006, ss. 496-497. Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/necmeddin-i-daye, Son Erişim Tarihi: 12.12.2022.
• Bedir, Murteza, “Vikayetur-rivaye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 43, İstanbul 2013, ss. 106-108. Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/vikayetur-rivaye, Son Erişim Tarihi: 05.12.2022.
• Nan, Wenyuan, “Yisilanjiao dui Huizu Jiaoyu de Yingxiang”, Qinghai Minzu Yanjiu, 3 (1992), s. 26-31.
• Ning Wen, “Cong Jingtang Jiaoyu Dao Xinshi Huimin Jiaoyu Huizu Jiaoyu Shishang de Juda Zhuanzhe”, Ningxia Shehui Kexue, (1985), s. 21-27.
• Baoguang, Nu’er Hassan Pang, “The Hui: A Chinese Muslim Nationality”, Institute of Muslim Minority Affairs Journal, 11/2 (1990), s. 257-262.
• Bilgin, Orhan, “Fahreddin-i-iraki”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 12, İstanbul 1995, ss. 84-86. Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/fahreddin-i-iraki, Son Erişim Tarihi: 12.12.2022.
• Okumuş, Ömer, “Cami-abdurrahman”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 7, İstanbul 1993, ss. 94-99, Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/cami-abdurrahman, Son Erişim Tarihi: 12.12.2022.
• Piyadeoğlu, Cihan, “Nizâmiye Medreselerinin Kuruluşu ve Önemi”, Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi, 8 (2018), s. 124-135.
• Qiu, Shulin, Zhongguo Huizu Shi, Yinchuan 2012.
• Sha Qiuzhen, “Shitan Wo Guo Huizu Jingtang Jiaoyu Duben”, Tushuguan Lunli yu Shixian, 2 (1982), s. 32-37.
• Özen, Şükrü, “Sadrusseria”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 35, İstanbul 2008, ss. 427-431. Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/sadrusseria, Son Erişim Tarihi: 28.11.2022.
• Özen, Şükrü, “Teftazani”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 40, İstanbul 2011, ss. 299-308. Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/teftazani, Son Erişim Tarihi: 25.11.2022.
• Yazıcı, Tahsin, “Gülistân”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 14, İstanbul 1996, ss. 240-241. Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/gulistan, Son Erişim Tarihi: 11.12.2022.
• Ünlü Şahin, Şule “Sûfîlerin Seyri: Mirsâdu’l-İbâd, Necmüddîn Daye”, Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, 48 (2021), s. 123-126.
• Şemşek, Vesile, “İslam Medeniyetinin Temelleri ve Tarihi Gelişim Süreci”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 45 (2020), s. 280-290.
• Zhu, Yin, “Jintangyu yu Xiao er jing”, Zhongguo Shekeyuan Shijie Zongjıao Yanjiusuo, 10 (1995), s. 108-110.
• Yavuz, Yusuf Şevki, “Akaidun-nesefi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 2, İstanbul 1989, ss. 217-219. Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/akaidun-nesefi, Son Erişim Tarihi: 27.11.2022.
• Zhongguo Yisilan Jiao Xiehui, Zhongguo Yisilan Jiao Jian Zhi, Beijing 2011.
• Kılıç, Hulisi, “Sarf”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 36, İstanbul 2009. Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/sarf--arap-dili, Son Erişim Tarihi: 06.11.2022.
• “Hunyin”, Da Ming Lü Ji Jie Fu Li Juan Zhi Liu, http://www.guoxue123.com/shibu/0401/01dmljj/008.htm, Son Erişim Tarihi: 06.01.2023.
• “Ulûm-i Akliyye”, Luggat Osmanlıca Türkçe Sözlük, https://www.luggat.com/ulum-i%20akliyye/1/1, Son Erişim Tarihi: 02.01.2023.)
• “Zümer Suresi”, https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Z%C3%BCmer-suresi/4066/8-9-ayet-tefsirib, Son Erişim Tarihi: 10.11.2022.
• “Alak, Suresi” https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/sure/96-alak-suresi, Son Erişim Tarihi: 10.11.2022. “İslam Ansiklopedisi”, https://islamansiklopedisi.org.tr/, Son Erişim Tarihi: 06.11.2022.