Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî ve Bediüzzaman Said Nursî’ye Göre İnsanın Değeri

Yıl 2011, Cilt: 25 Sayı: 25, 65 - 95, 01.06.2011

Hüseyin Kurt

Öz

İslam düşünce tarihinde öne çıkan şahsiyetlerden Mevlânâ Celaleddin-i Rûmî (1273) ile Bediüzzaman Said Nursi‘nin (1960), aralarında yedi yüzyıl olmasına rağmen düşünce sistemlerinde birçok ortak nokta bulunmaktadır. Her ikisi de Kur‘an‘ı esas alarak yüksek bir irfan düzeyine ulaşmış ve etkili eserler ortaya koymuşlardır. Öyle ki, etkileri günümüzde de devam etmektedir; çünkü onların dilleri ve tefekkür dünyaları evrenseldir. Mevlânâ ve Bediüzzaman, düşüncelerinde ve eserlerinde daima insanı merkez olarak almışlardır. İnsanı yaratanına yaklaştıran ve ebedi mutluluğa ulaştıran yolları göstermişlerdir. Biri tasavvufun tüm inceliklerini kullanarak, diğeri hakikatin yol göstericiliğinde, "insan-ı kâmil"i (olgun insan) ortaya çıkarmayı hedeflemişlerdir

Anahtar Kelimeler

Mevlânâ Celaleddin-i Rûmî, Bediüzzaman Said Nursi, Kur‘an, insan

Value of human according to Mawlana Jalaluddin al-Rumi and Said Nursi

Öz

Although there are 7 centuries between Jalaluddin alRumi, (1273) and Bediuzzaman Said Nursi, (1960) there are many common points in their system of thoughts. Because both had taken the Qur‘an as the base in their life, they had reached to a high level in religiocity (irfan) and so they had written influential literary works. Furthermore, their influences continue even today, because their languages and worlds of thinkings (tafakkur) are universal. Both always put human in the center of their works and thoughts they both showed human the ways that make them closer to their creature. Both aimed at taking the perfect man (Insan-ı Kamil) into existence. One of them did it by using all the principles and details of Sufism, and the other did it by taking the reality (hakikat) as guidance

Anahtar Kelimeler

Mawlana Jalaluddin al-Rumi, Bediuzzaman Said Nursi, Qur‘an, Human

Kaynakça

• Abdülkerim el-Cilî, İnsan-ı Kâmil, çev. Abdülkadir Akçiçek, Üçdal Neşriyat, İstanbul 1980.
• Aclûnî, İsmail b. Muhammed, Keşfu'l-Hafâ, Beyrut 1351.
• Afîfî, Ebu'l-Alâ, Fusûsu'l-Hikem Okumaları İçin Anahtar, çev. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2000. -----, Ebu'l-Alâ, Tasavvuf (İslam'da Manevî Hayat), çev.: Ekrem
• Demirli-Abdullah Kartal, İstanbul 1999.
• Ahmed b. Hanbel, Müsned, Beyrut 1991.
• Âlûsî, Şihâbuddin es-Seyyid Mahmûd, Rûhu'l-Meânî fî Tefsîri'l- Kur'ani'l-Azîm ve's-Seb'i'l-Mesânî, Beyrut 1985.
• Ateş, Süleyman, İşârî Tefsir Okulu, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul Azizüddin Nesefî, İnsan-ı Kâmil (Tasavvufta İnsan Meselesi), çev.: Mehmet Kanar, İstanbul 1990.
• Bardakçı, Mehmet Necmettin, Sosyo – Kültürel Hayatta Tasavvuf, Fakülte Kitabevi, Isparta 2000.
• Begavî, Hüseyin b. Mesûd ei-Ferraî Ebû Muhammed, Me'âlimu't- Tenzîl, Beyrut 1987.
• Beydâvî, Tefsîr, Beyrut 1997.
• Buhârî, İsmail b. İbrahim, Sahîhu'l-Buhârî, el-Mektebetü'l-İslâmiyye, İstanbul trs. Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Rehber Yayıncılık, Ankara 1997.
• Cevherî, İsmail b. Hammâd, es-Sıhah (Tâcu'l-Luga ve Sıhahu'l- Arabiyye), Dâru'l-Kitabi'l-Arabî, Mısır trs. Cilî, Kutbuddin Abdülkerim b. İbrahim b. Abdülkerim, İnsan-ı Kâmil, çev.: Abdülaziz Mecdi Tolun, hazırlayanlar: Selçuk Eraydın- Ekrem Demirli-Abdullah Kartal, İz Yayıncılık, İstanbul 1998.
• Düzen, İbrahim, Aziz Nesefî'ye Göre Allah-Kâinat-İnsan, Furkan Yayınları, İstanbul 2000.
• Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, Eser Neşriyat, İstanbul trs. Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed, İhyâu Ulûmi'd- Dîn, Matbaatu'l-Osmâniyye, Mısır 1933.
• Gül, Halim, Mesnevî'de Kur'anî Refaranslar ve Kur'an Ayetlerine Getirilen İşârî Yorumlar, Basılmamış Doktora Tezi, AÜSBE, Ankara İbn Arabî, Muhyiddin, Füsûsu'l-Hikem, Şevki Bey Matbaası, İstanbul 1287. ------, el-Futûhâtu'l-Mekkiyye, Beyrut trs. ------, Tedbîrât-ı İlâhiyye, tercüme ve şerh: Ahmed Avni Konuk, haz.:
• Mustafa Tahralı, İstanbul 1992.
• İbn Fâris, Ebû'l-Hüseyin, Mu'cemu Makâyısı'l-Luga, Dâru'l-İhyâi'l- Kütübi'l-Arabî, Kahire 1366.
• İbn Kesîr, Ebu'l-Fidâ İsmail, Tefsîru'l-Kur'ani'l-Azîm, Beyrut 1401.
• İbn Manzûr, Ebu'l-Fazl Muhammed, Lisânu'l-Arab, Beyrut 1990.
• Kara, Mustafa, Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, Dergah Yayınları, İstanbul 1998.
• Komisyon, el-Mu'cemu'l-Vasît, Dâru'd-Da've (Çağrı Yayınları), İstanbul 1986.
• Konuk, Ahmet Avnî, Füsûsu'l-Hikem Tercüme ve Şerhi, hazırlayanlar: Mustafa Tahralı – Selçuk Eraydın, İstanbul 1987-1990.
• Kurtûbî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî, el-Câmiu li Ahkâmi'l-Kur'an, Beyrut 1372.
• Mevlânâ, Celâleddin Muhammed b. Muhammed b. El-Hüseyin el- Belhî er-Rûmî, Mesnevî, çev.: Veled İzbudak, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1990. -----, Divân-ı Kebîr, haz.: Abdülbaki Gölpınarlı, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2000. -----, Fîhi Mâ Fîh, çev.: Meliha Ülker Anbarcıoğlu, MEB Yayınları, İstanbul 1990.
• Müslim, Ebû'l-Hüseyin el-Kuşeyrî b. El-Haccâc, Sahîhu Müslim, Dâru'l-Kalem, Beyrut 1987.
• Nursi, Bediüzzaman Said, Mektûbât, Yeni Asya Neşr., 1994 (Printed in Germany).
• ------, Sözler, Yeni Asya Neşriyat, 1994 (Printed in Germany). -----, Mesnevî-i Nuriye, Yeni Asya Neşriyat, 1994 (Printed in Germany). ------, Kaynaklı İndeksli Risale-i Nur Külliyatı(1-2 cilt), Nesil Basım- Yayın, İstanbul 1996.
• Önder, Mehmet- Binark, İsmet- Sefercioğlu, Nejat, ―Mevlâna Bibliyografyası, I-II, Ankara, 1973.
• Râgıb el-Isfahânî, Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredât fî Garîbi'l- Kur'an, Dâru Kahramân, İstanbul 1986.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed, el-Fethu'l-Kadîr Câmiu beyne Fenni'r-Rivâyeti ve'd-Dirâyeti min İlmi't-Tefsîr, Beyrut trs. Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr, Câmiu'l-Beyân fî Te'vîli'l- Kur'an, Beyrut 1992.
• Tehânevî, Muhammed, Keşşâfu Istılâhâti'l-Fünûn, Beyrut trs. Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Marifet Yayınları, İstanbul 1999.
• _______Makaleler_______ Duru, Necip Fazıl ―Türkiye Üniversitelerinde Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'nin Eserleri ve Mevlevîlikle İlgili Yapılmış Doktora ve Yüksek Lisans Çalışmaları‖, Nüsha-Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, Yıl 4, S. , Ankara, Güz 2004, s. 41-52.
• Karaismailoğlu, Adnan, ―Mevlâna Kongrelerinde Sunulmuş Olan Tebliğler‖, III. Uluslararası Mevlâna Kongresi, 5-6 Mayıs 2003,
• Bildiriler, Ayrı Basım, Konya, 2004, s. 331-358.
• Şimşekler, Nuri, ―Mevlânâ ve Mevlevîlik Hakkında Yazılmış Yeni Harfli Türkçe Eserler Bibliyografyası‖, Doktora Semineri, Selçuk Üniversitesi, Konya, 1995.
• Taşdelen, Sinan, ―Mevlâna ve Mevlevîlik Bibliyografyası‖, Konya'dan Dünya'ya Mevlâna ve Mevlevîlik, Konya 2002, s. 353
• Tekin, Mustafa, Mevlânâ Bibliyografyası, Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi Mevlânâ Özel Sayısı, Yıl:6, S. 14, Ankara, Ocak-Haziran 2005, s. 735-774.
• Temizel, Ali, ―Mevlevîlikle İle İlgili Eski Harfli Türkçe Eserler‖, Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, Yıl: V, S. 18, Ankara, Yaz , s. 99-114.