Çocuk İhmali ve İstismarının Türkiye’de Yapılan Araştırmalara Yansıması: Bir Literatür İncelemesi

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 2, 13 - 24, 16.08.2017

Elif Bakır Sevgisun Kapucu

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de yapılmış çocuk ihmali ve istismarı konusunu ele alan
araştırmaların incelenmesidir.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı olarak planlanan bu çalışmada genel tarama modellerinden
tekil tarama yöntemi ve doküman incelemesi tekniği kullanılmıştır. Taramalar, Ekim 2016
tarihinde ulusal veri tabanlarından Hacettepe Üniversitesi Kütüphaneleri, Türk Medline ve
Ulakbim Dergipark veri tabanlarında “çocuk istismarı, çocuk ihmali, fiziksel istismar, fiziksel
ihmal, cinsel istismar, cinsel ihmal, duygusal istismar, duygusal ihmal, Türkiye anahtar
kelimeleri ile Türkçe ve İngilizce olarak taranmıştır.
Bulgular: Çalışmaya 128 araştırma makalesi dahil edilmiştir. Yapılan inceleme sonucunda en
fazla araştırmanın (%93.75) son 10 yıl içinde yapıldığı, araştırmaların %63.28’inin tanımlayıcı
tipte olduğu, %72.66’sının sağlık profesyonelleri tarafından, %6.25’inin multidisipliner
ekip üyeleri tarafından yapıldığı; sağlık profesyonelleri tarafından yapılan araştırmaların
%86.02’sinin hekimler tarafından, %11.83’ünün hemşireler tarafından yapıldığı belirlenmiştir.
Araştırmaların %45.31’inde genel çocuk ihmali ve istismarının birlikte çalışıldığı, örneklem
grubunda %60.93 oranında çocuk ve ergenlerin yer aldığı belirlenmiştir.
Sonuç: Ülkemizde çocuk ihmali ve istismarına ilişkin yapılan araştırmaların sayısında artış
görülmüştür. Ancak bu alanda yapılan araştırmaların çoğunluğunun kanıt düzeyinin düşük
olduğuna ve hemşirelerin konuya ilişkin yapacakları araştırmaların sayısının ve niteliğinin
artmasının önemine dikkat çekilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, çocuk ihmali, çocuk istismarı, hemşirelik

Reflection of Child Neglect and Abuse to Researches In Turkey: A Literatüre Review

Öz

Aim: The aim of this study was to review the research articles about child neglect and abuse
in Turkey.
Material and Methods: In this descriptive study, single screening method among general
screening models and document review technique were used. Literature search was
conducted in national databases including Hacettepe University Libraries, Turkish Medline
and Ulakbim Dergipark in October 2016, with the keywords of “child abuse, child neglect,
physical abuse, physical neglect, sexual abuse, sexual neglect, emotional abuse, emotional
neglect, Turkey” among Turkish and English articles.
Results: Of the research articles, 128 were included in the study. At the end of the review;
it was found that most of the research (93.75%) were conducted in the last 10 years, 63.28%
of the studies were descriptive, 72.66% of them were conducted by health professionals
(physicians %86.02, nurses %11.83), 6.25% of them were conducted by multidisciplinary team
members; among research conducted by healthcare professionals, 86.02% were carried out
by physicians and 11.83% were carried out by nurses. Child neglect and abuse were studied
together in 45.31% of the studies, children and adolescents took place in the population of
60.93% of the studies.
Conclusion: There is an increase in the number of research related to child neglect and abuse
in our country. However, the majority of research in this field have low evidence level and it is
important for nurses to conduct more research with higher evidence level.

Anahtar Kelimeler

Child, child abuse, child neglect, nursing

Kaynakça

• 1.World Health Organization. Child Maltreatment. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs150/en/. Erişim Tarihi: 21.09.2016.
• 2. Türkiye’de Çocuk İstismarı ve Aile İçi Şiddet Araştırması(2010). http://atud.org.tr/kutuphane/ unisefrapor.pdf. Erişim Tarihi: 25.09.2016.
• 3. Bahar G, Savaş HA, Bahar A. Çocuk İstismarı ve İhmali: Bir Gözden Geçirme. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2009;4(12).
• 4. Bilge YD, Taşar MA, Kılınçoğlu B, Özmen S, Tıraş Ü. Alt sosyoekonomik düzeye sahip anne-babaların çocuk istismarı ve ihmali hakkındaki bilgi düzeyleri, deneyimleri ve kullandıkları disiplin yöntemleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2013;14:27-35.
• 5. Güler N, Uzun S, Boztaş Z, Aydoğan S. Anneleri tarafından çocuklara uygulanan duygusal ve fiziksel istismar/ihmal davranışı ve bunu etkileyen faktörler. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2002; 24(3):128-134.
• 6. Altıparmak S, Yıldırım G, Yardımcı F, Ergin D.Annelerden alınan bilgilerle çocuk istismarı ve etkileyen etkenler. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2013;14:354-361
• 7. Bektaş M, Öztürk C. İzmir’de bir ilköğretim okulunda aile içi şiddet araştırması. Ege Pediatri Bülteni 2007;14(3):165-169.
• 8. Yalçın N. Türkiye’de Çocuk İstismarı ve Çözüm Önerileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Projesi, İstanbul, 2011.
• 9. Gölge ZB, Hamzaoglu N, Türk B. Sağlık çalışanlarının çocuk istismarı ve ihmali konusundaki farkındalık düzeylerinin ölçülmesi. Adli Tıp Dergisi 2012;26(2).
• 10. Beyazıt U, Ayhan AB. Türkiye’de yapılmış çocuğun mağdur olduğu cinsel istismar olgularını konu alan bilimsel çalışmaların incelenmesi. International Journal of Social Science 2015;31:443-453.
• 11. Scrandis DA,Watt M. Child sexual abuse in boys: ımplications for primary care. The Journal for Nurse Practitioners 2014;10(9):706-713.
• 12. Whitefield CL, Anda RF, Dube SR, Felitti VJ. Violent childhood experience sand the risk of intimate partner violence in adults: Assessment in a large health maintenance organization. J Interpers Violence 2003;18(2):166-185
• 13. Şimşek Ş, Fettahoğlu EÇ, Özatalay E. Cinsel istismara uğramış çocuklarda ve ebeveynlerinde travma sonrası stres bozukluğu. Dicle Tıp Dergisi 2011;38(3).
• 14. Taner HA, Çetin FH, Işık Y, İşeri E. Cinsel istismara uğrayan çocuk ve ergenlerde psikopatoloji ve ilişkili risk etkenleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2015;16:294-300.
• 15. Simsek S, Uysal C, Bez Y, GencoglanS. Comparison of sexual abuse survivors from two different geographical regions of Turkey in terms of the sociodemographic and abuse-related characteristics. Düşünen Adam: The Journal Of Psychiatry and Neurological Sciences 2014;27 (4):323-327.
• 16. Şişmanlar ŞG, Karakaya I, Özer S, Memik NÇ, Yıldız Ö, Ağaoğlu B.Cinsel istismar mağduru bir grup çocuk ve ergende TSSB belirtileri ve WISC-R puanları arasındaki ilişki: Bir ön çalışma.Klinik Psikiyatri Dergisi 2010;13:177-184
• 17. Yulaf Y, Gümüştaş FÖ. Çocuk ve ergenlerde cinsel istismarın psikiyatrik sonuçlarını etkileyen faktörler. Klinik Psikiyatri Dergisi 2013;16(4).
• 18. Demirci EÖ, Özmen S, Öztop DB, Özdemir Ç, Uytun MÇ. Çocuk ve ergen cinsel istismar olgularında istismar ile ilişkili sosyo-demografik özelliklerin, ailesel değişkenlerin ve ruhsal bozuklukların değerlendirilmesi. Adli Tıp Bülteni 2014;19(3):146-153.
• 19. Soylu N,Pilan BS, Ayaz M, Sonmez S. Studyof factors affecting mental health in sexually abused children and adolescent. Anatolian Journal of Psychiatry 2012;13 (4):292-298.
• 20. Dursun OB, Güvenir T, Özbek A. Çocuk ergen ruh sağlığında epidemiyolojik çalışmalar: yöntemsel bir bakış. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar2010;2(3).
• 21. Önal SÇ, Celbiş O, Özdemir B, Özdemir MY. Çocuk istismarı. Türk Nöroşirürji Dergisi 2013; 23:124- 127.
• 22. Sener MT,Anci Y, Dursun OB. Significance of healthy family structure in preventing child sexual abuse: Aprospective controlled study. Medicine Science International Medical Journal 2014;3 (1):1046-53.
• 23. Kurt SL. Çocuk haklarına ilişkin temel uluslararası belgeler ve Türkiye uygulaması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi 2016;16(1): 99-127
• 24. Özmen R. Anayasa TCK-CMK ve İnfaz Kanunu. 47. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2016. s.218
• 25. Polat O. Tüm Boyutlarıyla Çocuk İstismarı: Tanımlar. Ankara: Seçkin Yayıncılık;2007
• 26. Akça SÖ, Gözen D. Çocuk hemşiresinin savunucu rolü. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi 2013;21(3): 213-218.
• 27. Beyazıt U. Çocuk istismarı konusunda Türkiye’de yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2015;1(1).
• 28. Selph SS,Bougatsos C, Blazina I, Nelson HD. Behavioral interventions and counseling to prevent child abuse and neglect: a systematic review to update the us preventive services task force recommendation. Annals Of İnternal Medicine 2013;158(3):179-190.
• 29. Bailhache M, Leroy V, Pillet P, Salmi LR. Is early detection of abused children possible: A systematic review of the diagnostic accuracy of the identification of abused children. BMC Pediatrics 2013; 13: 202.
• 30. Sarı HY, Ardahan E, Öztornacı BÖ. Çocuk ihmal ve istismarına ilişkin son 10 yılda yapılan sistematik derlemeler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2016;15(6):501-511.
• 31. Türkiye İstatistik Kurumu Aile Yapısı Araştırması. www.tuik.gov.tr/Kitap.do?metod=KitapDetay&KT_ ID=11&KITAP_ID=16. Erişim Tarihi 14.11.2016.
• 32. Dinleyici M, Dağlı FŞ. Duygusal ihmal, istismar ve çocuk hekiminin rolü. Osmangazi Journal Of Medicine 2016;38.
• 33. Keser N, Odabaş E, Elibüyük S. Ana-babaların çocuk istismarı ve ihmali konusundaki bilgi düzeylerinin incelenmesi. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi 2010;4(3).
• 34. Yalçın H, Koçak N, Duman G. Anne babaların çocuk istismarıyla ilgili tutumlarının incelenmesi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 2014;16(Özel Sayı I):137-143.
• 35. LundgrenR, Amin A. Addressing ıntimate partner violence and sexual violence among adolescents: emerging evidence of effectiveness. Journalof Adolescent Health 2015; 56: 542-550.
• 36. Chen M, Chan KL. Effectsof parenting programs on child maltreatment prevention: a meta-analysis. Trauma Violence&Abuse 2015; 1-17.