Din Eğitiminin Hukuki Temelleri

Yıl 2016, Sayı: 28, 223 - 254, 15.12.2016

Turan Bilge Kuşcu

Öz

ÖZET

Temel
insan hakları ve özgürlükleri bağlamında değerlendirilen din eğitimi ve
öğretiminin dünyada farklı bir uygulama alanına sahip olduğunu görmekteyiz.
Bazı ülkeler din eğitimini ve öğretimini zorunlu dersler arasında kabul
ederken, bazıları ise seçmeli ders olarak okutulması gerektiği üzerinde
durmuşlardır. Türkiye’de ise bu konu laiklik gerekçesi ile cumhuriyetin
kuruluşundan itibaren tartışma konusu olmuştur. Din eğitimine bazı kesimler
ideolojik olarak yaklaşırken bazıları ise politik yaklaşımda bulunmuş
olmalarından dolayı bir sorun olarak ortaya çıkmıştır.

Bu
makalede din eğitiminin ulusal ve uluslararası hukuki temelleri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din, eğitim, din eğitimi, insan hakları, din ve vicdan özgürlüğü

Kaynakça

• 1924 Anayasası, https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa24.htm (Erişim Ta-rihi: 17.01.2016).
• 1961 Anayasası. https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa61.htm ( Erişim Ta-rihi: 05.02.2016).
• 1982 Anayasası, Resmi Gazete, Sayı: 17844, (Yayın Tarihi: 20 Ekim 1982).
• Aktan, Çoşkun Can, (Ed.), Haklar ve Özgürlükler Antolojisi, Hak-iş, Ankara, 2000.
• Atatürk’ün 100. Doğum Yılında Türkiye 1. Din Eğitimi Semineri, 23-25 Nisan 1981, İlahiyat Vakfı Yayınları:1. Ankara.
• Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı, http://www.eskisehirab.gov.tr/userfiles/files/AVRUPA%20B%C4%B0RL%C4%B0%C4%9E%C4%B0%20TEMEL%20HAKLAR%20%C5%9EARTI.pdf (Erişim Tarihi: 27.01.2016).
• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, http://www.edb.adalet.gov.tr/mevzuat/Avrupa%20%C4%B0nsan%20Haklar%C4%B1%20S%C3%B6zle%C5%9Fmesi%20.pdf (Erişim Tarihi: 27.03.2016).
• Aydın, Mehmet Zeki, “Avrupa Birliği Ülkelerinde Din Öğretimi ve Türkiye ile Karşılaştırılması”, Avrupa Birliği’ne Giriş Süre-cinde Türkiye’de Din Eğitimi ve Sorunları Sempozyumu, Adapazarı 2001. (http://docplayer.biz.tr/9549921-Avrupa-birligi-ulkelerinde-din-ogretimi-ve-turkiye-ile-karsilastirilmasi-1.html Erişim Tarihi:25.05.2016).
• Bilgin, Beyza, Eğitim Bilimi ve Din Eğitimi, Gün Yayıncılık, Ankara, 2001.
• Birleşmiş Milletler Antlaşması, https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/pdf01/3-30.pdf (Erişim Tarihi: 27.03.2016).
• Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi, http://www.ombudsman.gov.tr/contents/files/20512--Cocuk-Haklarina-Dair-Sozlesme.pdf (Erişim Tarihi: 27.01.2016).
• Din veya İnanca Dayalı Her Türlü Ayrımcılığın Kaldırılmasına İlişkin Sözleşme, http://www.uhdigm.adalet.gov.tr/sozlesmeler/coktaraflisoz/bm/bm_21.pdf (Erişim Tarihi: 27.01.2016).
• Erdem, Gazi, “Avrupa Birliği Anayasasında ve Hukuk Müktesaba-tında Dinin Yeri”, III. Din Şurası Tebliğ ve Müzakereleri(20-24 Eylül 2004/Ankara), Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2005, ss. 61-76.
• Ertürk, Selahattin, Eğitimde Program Geliştirme, 9. Baskı, Edge Akademi Yayıncılık, Ankara 1997.
• Gölcüklü, A. Feyyaz ve Gözübüyük, A. Şerif, Avrupa İnsan Hakla-rı Sözleşmesi ve Uygulaması, 3. Baskı, Turhan Kitapevi, Ankara 2002.
• Gözler, Kemal (Der.), Türk Anayasaları, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa 1999.
• Gözler, Kemal, Türk Anayasa Hukuku, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa 2000. http://www.anayasa.gen.tr/tek-1924.htm (Eri-şim Tarihi: 11.12.2015).
• Harman, Ömer Faruk, Din ve Vicdan Hürriyeti, Diyanet İşleri Ansiklopedisi, İstanbul 1994.
• İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/pdf01/203-208.pdf (Erişim Tarihi: 25.01.2016).
• Kapani, Münci, İnsan Haklarının Uluslararası Boyutları, Bilgi Yayınları, Ankara 1987.
• Karaca, Recep, Batı Trakya’da Türk ve Yunan Okullarında Din Dersleri Müfredat Programları, Müslüman Türk Okullarında Eğitim Sorunları ve Çözüm Önerileri, UÜ İlâhiyat Fakültesi Basılmamış Lisans Tezi, Bursa, 1999.
• Kılıç, Recep, “Din Öğretimini Temellendirme Problemi” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi C. 40. 1999.
• Kızılabdullah, Yıldız, “Kavramsal Çerçeve: Eğitim, Öğretim ve Din”, Din Eğitimi El Kitabı, Editarlör: R. Erdoğan-R. Ege, Grafiker Yayınları, 2012, ss. 37-52.
• Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi, https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/pdf01/53-73.pdf (Erişim Tarihi:06.02.2016).
• Komisyon, Dini Kavramlar Sözlüğü, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 2006.
• Manno, Bruno V., “Defining Religion: The Reflections of an American Catholic Religious Educator”, Religious Education, Vol. LXXIII No. 5 Sept- Oct. 1978.
• M.E.B. Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, Avrupa Birliği Üye Ülkelerinin Eğitim Sistemleri, Ankara, 1996.
• MEB, Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, Avrupa Birliği Üye Ülkelerinin Eğitim Sistemleri, Ankara, 1996.
• MEB, Din Öğretiminde Yeni Yöntem Arayışları Uluslararası Sempozyum Bildiri ve Tartışmalar(28-30 Mart 2001), Ankara, 2003.
• Milli Eğitim Temel Kanunu, http://mevzuat.meb.gov.tr/html/temkanun_0/temelkanun_0.html (Erişim Tarihi: 29.01.2016).
• Milli Eğitim ve Din Eğitimi İlmi Seminer, 9-10 Mayıs 1981. Anka-ra, Aydınlar Ocağı, İstanbul, 1981.
• Noormann, Harry, “Almanya’da Hıristiyan Din Dersinin Hukuksal Çerçeve Koşulları ve Türkiye ve Almanya’da İslâm Din Dersi Tartışmaları, CÜ İlâhiyat Fakültesi ve Konrad Adenauer Vakfı Yayını, Ankara, 2000.
• Rudge, John, “İngiliz Din Eğitiminde Kişilik Gelişimi ve Dinî Topluluklar”, (Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya, Japonya, Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye’de) Uluslararası Din Eğitimi Sempozyumu, (20-21 Kasım 1997, Sempozyum Bildi-rileri), Ankara, 1997.
• Sevinç, İrfan, Hollanda’daki Türk Çocuklarının Eğitim Sorunları, Ankara 2003.
• Shepherd, John, “İngiliz Eğitiminin Kişilik Gelişimine Katkısı”, Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya, Japonya, Amerika Birle-şik Devletleri ve Türkiye’de) Uluslararası Din Eğitimi Sempozyumu, (20-21 Kasım 1997, Sempozyum Bildirileri), Anka-ra, 1997.
• Tevhid-i Tedrisat Kanunu. http://mevzuat.meb.gov.tr/html/110.html (Erişim Tarihi: 29.01.2016).
• Tosun, Cemal, Din Eğitimi Bilimine Giriş, 7. Baskı, Pegem Akademi Yayınları, Ankara 2012.
• Turan, İbrahim, Ulusal ve Uluslararası Hukuk Açısından Türkiye’de Din Eğitiminin Yasal Dayanakları, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 32, 2012, ss. 77-109.
• Türköne, Mümtaz’er ve Bolay, Hayri, Din Eğitimi Raporu, Ankara, 1995.
• Ünsür, Ahmet, Kuruluşundan Günümüze İmam Hatip Liseleri, 2. Basım, Ensar Neşriyat, İstanbul, 2005.
• Xavier, Jacop, “L’Enseignement Religieux Dans La France Con-tomporaine (Günümüz Fransa’sında Din Eğitimi)”, Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya, Japonya, Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye’ de) Uluslararası Din Eğitimi Sempozyumu, (20-21 Kasım 1997, Sempozyum Bildirileri), Ankara, 1997.
• Yavuz, Kerim, Günümüzde Din Eğitimi, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Adana, 1988.
• Yılmaz, Ömer, Avrupa Birliği Üye Ülkelerinin Ulus Anayasaların-da Din ve Vicdan Özgürlüğü, C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 11/1, 2007, ss. 299-315.
• Yurdaydın, Hüseyin G. – Dağ, Mehmet, Dinler Tarihi, Gündüz Matbaası, Ankara, 1978.