Memduh Şevket Esendal’ın ''Mendil Altında'' Hikayesi Üzerine Metin Dil Bilimsel Bir İnceleme

Yıl 2016, Sayı: 32, 1 - 11, 30.12.2016

Gökhan Haldun Demirdöven

Öz

Birbiri ardına sıralanan tümcelerin birleşerek anlamlı bir bütün oluşturabilmesi, tümceler arasında bağdaşıklık ve tutarlılık ağlarının iyi inşa edilmesini gerektirmektedir. Onursal (2003), bu bağlamdan hareket ile metni ipliklerden dokunan bir kumaşa benzetmekte ve metnin dokuma sürecinde ortaya çıkan bir yapı olduğunun altını çizmektedir. Balyemez (2010) ise, bağdaşıklık kavramını; “bir metni meydana getiren cümle veya yargılar arasındaki anlam bağlantısının dil ögeleri ve dil kuralları aracılığıyla sağlanması” olarak tanımlamaktadır. Hengirmen (2009), metin dil bilimini; dili cümleler arası bağlantıları temel alarak inceleyen, dil kullanımını metin üretme olarak gören, metinleri bir bütünlük içinde ele alan dil bilimi dalı olarak, ifade etmektedir. Bu incelemede; Memduh Şevket Esendal'ın yazdığı “Mendil Altında” adlı hikâyenin bağdaşıklık görünümlerini yansıtan küçük yapısı Metin dil biliminin ilkeleri ve yaklaşımları ışığında ele alınarak ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

metin, bağdaşıklık, gönderimsel ilişki

A Textlinguistic Study On Memduh Şevket Esendal's Story of Mendil Altında

Öz

In order for successive sentences to form a meaningful whole by combining together, it is necessary to build good coherence and consistency between sentences. Within this context, Onursal (2003) compares text with woven fabric and highlights that text is a structure arising in the process of weaving. Balyemez (2010), on the other hand, describes coherence as ''to constitute relevance between sentences and judgements that forms a text by language items and language rules''. Hengirmen (2009), expresses textual linguistics that analyzes language based on the connection between sentences, regards language usage as text generation and deals text in a body. In this study, a small structure that represents the coherence aspect of the story named ''Mendil Altında'', written by Memduh Şevket Esendal, is aimed to be presented in the light of textual linguistics principles and approaches.

Anahtar Kelimeler

Text, coherence, consistency.

Kaynakça

• Aksan, D. (1987). Anlambilimi ve Türk Anlambilimi (Ana Çizgileriyle). Ankara: DTCF Yayınları.
• Aşkın Balcı, H. (2009). Metin Dil Bilime Kavramsal Açıdan Genel Bir Bakış. (1. Baskı). Ankara: Biz bize Basın Yayın Dağıtım.
• Balyemez, S. (2010). Bağdaşıklık ve Dede Korkut Hikayeleri’nde bağdaşıklık görünümleri. International Periodical For The Languages, Literatureand History of Turkishor Turkic, 5(4), 132-173.
• Can, R. (2012). Ortaöğretim Öğrencilerinin Yazılı Anlatımlarına Paragraf Düzeyinde Bağdaşıklık ve Tutarlılık. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çoban, A. (2012). İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerinin Oluşturdukları Öyküleyici Metinlerin Bağdaşıklık ve Tutarlılık Ölçütlerine Göre Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Kayseri.
• Coşkun, E. (2005). İlköğretim Öğrencilerinin Öyküleyici Anlatımlarında Bağdaşıklık, Tutarlılık ve Metin Elementleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
• De Beaugrande, R. A. ve Dressler W. (1981). Introductionto Text Linguistics. New York: Longman Group Company.
• Göktürk, A. (2010). Okuma Uğraşı. İstanbul: YKY.
• Hengirmen, M. (2009). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Engin Yayınevi.
• Emel, H., ve Uzun, L. S. (2001). Metin türü ve yazma edimi ilişkisi: Bilimsel metin yazma edimi, Dilbilim Araştırmaları, 1, 9-10.
• Halliday, M.A. K. ve Hasan, R. (1976). Cohesion in English. New York: Longman Group UK Limited.
• Karatay, H. (2010). Bağdaşıklık araçlarını kullanma düzeyi ile tutarlı metin yazma arasındaki ilişki. MKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 373-385. http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423909461.pdf adresinden erişildi.
• Onursal, İ. (2003). Türkçe Metinlerde Bağdaşıklık ve Tutarlılık (Ed. Kıran A., Korkut E. ve Ağıldere S.). Günümüz Dil Bilim Çalışmaları. Ankara: Multilingual Yayınları, s. 121- 133, İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Uluçam, A. I. (2007). İki Dilli Öğrencilerin Yazılı Metin Üretimindeki Sorunları. Ankara Üniversitesi Dil Dergisi, 135, 28-43.DOI: 10.1501/Dilder_0000000068.
• Uzun, L. (2011). Genel Dilbilim II (Ed. S. Özsoy ve Z. Er). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Yılmaz, Ö. (2012). 11. Sınıf Öğrencilerine Ait Öyküleyici Metinlerin Bağdaşıklık ve Tutarlılık Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Zonguldak.