I. Dünya Savaşı Çanakkale Cephesinde Öğretmenler

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 54 - 65, 30.04.2019

Selçuk Uygun

https://doi.org/10.33710/sduijes.514159

Öz

Birinci Dünya Savaşında en önemli cephelerden
biri olan Çanakkale Cephesi, askeri ve siyasî yönden olduğu kadar eğitim
boyutunda da araştırılmaya değerdir. Eğitimin canlı aktörlerinden en önemlisi
öğretmendir. Cephede ve cephe gerisinde öğretmenlerin faaliyetleri, eğitim
kurumunu doğrudan etkilediği gibi diğer kurumları da etkileme gücüne sahiptir.
Bu araştırmada Çanakkale Cephesinde ve cephe gerisinde görev alan öğretmen ve
öğretmen adaylarının durumları ve savaşın öğretmen üzerinden eğitim-öğretim
kurumuna etkileri ele alınmıştır. Araştırmanın verileri, 1914-1916 yıllarındaki
resmî yazışmalara dayalı bazı arşiv belgeleri ve konuyla ilgili yazılı
eserlerdir. Bu veriler, betimsel analiz yöntemi kullanılarak
değerlendirilmiştir. Araştırma bulgularından hareketle genel olarak şu sonuca
ulaşılmıştır: Gönüllü veya askere çağrılan öğretmenler,  cephede vatan savunmasında çarpışırken cephe
gerisinde birçok okul, öğretmensiz kalmış ve bundan eğitim-öğretim olumsuz
etkilenmiştir.

Anahtar Kelimeler

I. Dünya Savaşı, Çanakkale Cephesi, öğretmen, eğitim

Teachers in Çanakkale Front During The First World War

Öz

Çanakkale front which is one of the most
important fronts in the First World War is also worth studying in educational
dimension as well as military and political aspects. The teacher is also one of
the most important alive actors of education. At the front and behind it the
teachers' actions have direct impact on educational institutions and also have
the power to influence other agencies. In this research, conditions of teachers
and student teachers involved in Çanakkale front and behind it and effects of
the war on educational institutions were discussed through the teacher.
Research data was collected through some archival documents and written works
on the subject based on official correspondence in the years 1914-1916. These
data were evaluated by using descriptive analysis method. Based on the findings
of research overall the following conclusion was reached: While volunteer or
draftee teachers were battling in the defence of the homeland at the front,
behind it many schools remained without teacher and the education was
negatively affected by that situation.

Anahtar Kelimeler

First World War, Çanakkale front, teacher, education

Kaynakça

• Akyüz, Y. (2012). Türkiye’de Öğretmenlerin Toplumsal Değişmedeki Etkileri (1839-1950). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.Akyüz, Y. (2013). Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.Aray, S. (1959). Bir Galatasaraylının Hatıraları. İzmir: TCDD Basımevi.Arıkan, M. (2011). “Bir Çanakkale Şehidi ve Mektubunun Başına Gelenler”. Akademik Bakış Dergisi. 5 (9), s.213-243.Çakır, Ö. (2009). Türk Harp Edebiyatında Çanakkale Mektupları. Ankara: Akçağ Yayınları.Çolak, İ. (2008). Mahşerin İrfan Ordusu Okuldan Çanakkale’ye. İstanbul: Nesil Yayınları.Erdemir, L. (2010). “Çanakkale Savaşında Mektepliler” Geliboluyu Anlamak içinde. http://geliboluyuanlamak.com (17.03.2010). s. 1-12. Ergün, M. (1992). “Birinci Dünya Savaşı Sırasında Türk-Alman Eğitim ilişkileri”. OTAM Dergisi. sayı 3, s. 193-210.İsmail Hakkı (9 Şubat 334- 1918). “Çanakkale Müdafaası Nedir?” Yeni Mecmua Dergisi. 18 Mart 1915 Çanakkale Özel Sayısı (akt. H. Ersin Avcı). http://www.canakkale.org.tr (02.10.2014).Kafadar, O. & Esenkaya, A. (2004). “Çanakkale Savaşlarında Kaybedilen Eğitim Görmüş Nesiller Üzerine Düşünceler ve Öneriler”. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı. Sayı 2. S. 135-157. Koçkuzu, A. O. (2011). Çanakkale Cephesinde Bir Müderris Abdullah Fevzi Efendi -Hatıralar. İstanbul: İz Yayıncılık.Öztürk, C. (2005). Türkiye’de Dünden Bugüne Öğretmen Yetiştiren Kurumlar. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.Öztürk, F. (2011). “Türk Eğitim Tarihinde Eğitim ve Askerlik İlişkisi”. Prof. Dr. Yahya Akyüz’e Armağan (edit. C. Öztük ve İ. Fındıkçı). Ankara: Pegem Akademi yayınları, s.1033-1045.Sabah, İ. (2013). Çanakkale Savaşlarının Eğitim Kurumuna Etkisi (1914-1916). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale. Şahin, C. (2012). “Çanakkale Savaşlarının Eğitim ve Öğretim Üzerindeki Etkisi: Karesi İdâdîsi ve Sultânîsi Örneği”. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 26, s.7-20. Tunçoku, A. M. (2005). Çanakkale 1915 Buzdağının Altı. Ankara: TBMM Basımevi.Tunçoku, M & Taşkıran, C. (2000). Çanakkale, Churchill ve Anzaklar. Ankara: Genelkurmay Basımevi. Turan, K. (2000). Türk-Alman Eğitim İlişkilerinin Tarihi Gelişimi. İstanbul: Ayışığı Kitapları.Tüccarzâde İbrahim Hilmi (2012; Orijinal Baskı 1913). Balkan Harbi’ni Niçin Kaybettik? (Yayına Hazırlayan: M. Yıldız ve H. Akyol). İstanbul: İz Yayınları.Türk, F. ve Çınar, S. (2013). “Türkiye ile Almanya Arasındaki Bilimsel İlişkiler: Türk-Alman Üniversiteleri”. Akademik Bakış Dergisi. 7 (13), s. 45-65.Uygun, S. (2009). Çanakkale’de Eğitim ve Okullar Tarihi. İstanbul: Kriter Yayınları.Vakkasoğlu, V. (2014). Çanakkale’de Şahlananlar. İstanbul: Nesil Yayınları.Arşiv KaynaklarıATASE, kls.2030, Dos.574, Fih.001-024; ATASE, kls.2030, Dos.574, Fih.001-067; ATASE, kls.2030, Dos.574, Fih.001-070; ATASE, kls.2030, Dos.574, Fih.001-078.BOA MF ALY 78-50; BOA MF HTF 2-5; BOA MF İBT 78-550-15; BOA DH HMŞ 23-95.