Psikolojik Danışmanın Yaşadığı Çatışma: Etik İkilem

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 1, 76 - 94, 15.04.2018

Fatih Camadan

https://doi.org/10.19126/suje.333613

Cited By: 8

Öz

Psikolojik danışmanların yaşadığı etik ikilemler ile
ilgili yapılan araştırmalar incelendiğinde bu ikilemlerin daha çok “gizlilik”,
“gönüllülük”, “yetkinlik” ve “çoklu ilişkiler” konularında olduğu
anlaşılmaktadır. Bu araştırma kapsamında da psikolojik danışmanların yaygın
olarak yaşadıkları etik ikilemlerin nedenlerine ilişkin yapılan açıklamaların
ve bu etik ikilemlerin çözümlerine yönelik geliştirilen önerilerin ilgili
literatür çerçevesinde ayrıntılı şekilde incelenmesi ve derlenmesi
amaçlanmıştır. Etik ikilemlerin nedenleriyle ilgili olarak, meslek ilkeleri ile
meslekle ile ilgili yasalar ya da danışmanların kişisel kararlarının
karşılaşılan kimi durumlarda çelişebildiği ve bu noktada danışmanların etik
ikilem yaşadıkları değerlendirilmiştir. Etik ikilemlerin çözümünde ilgili
yasalar ve meslek derneklerinin belirlediği ilkelerin yanı sıra meslektaşların
görüşleri, mesleki eğitim ve yayınların psikolojik danışmanlara kılavuzluk
edeceği belirtilmiştir. Bununla birlikte bilginin doğası gereği değişebildiği gerçeği
de dikkate alınarak danışmanların mesleki yaşantılarında kendilerini sürekli
geliştirmeleri ve bilgilerini güncellemeleri ayrıca önemli görülmektedir.
Nitekim karşılaşılan her bir etik ikilemin kendi bağlamında
değerlendirilmesinin, buna yönelik özgün analizlerin yapılmasının ve çözüm
yollarının geliştirilmesinin gerektiği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik danışman, etik, etik ikilem

Kaynakça

• Akgöz, İ., Doğan, T. ve Erdur-Baker, Ö. (2014). Afet Etiği. Erdur-Baker, Ö. ve Doğan, T. (Ed.). Afetler, Krizler, Travmalar ve Psikolojik Yardım içinde (s.121-139). Ankara: Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği Yayınları.
• Amerikan Psikolojik Danışma Derneği Etik Kodları (2014). Alexandria, VA: American Counseling Association (ACA).
• Aydın Er, R. ve Şehiraltı, M. (2010). Çözümlenmemiş Bir Konu: Psikiyatrik Bozukluğu Olan Hastanın Gönülsüz/Zorla Tedavi Edilmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 1(1), 39-42.
• Beauchamp, T. and Childress, J. (2001). Principles of Biomedical Ethics. New York: Oxford University Press.
• Bodenhorn, N. (2006). Exploratory Study of Common and Challenging Dilemmas Experienced By Professional School Counseling. Professional School Counseling, 10, 195-202.
• Bond, T. (2016). Psikolojik Danışmanlıkta Etik ve Yasal Konular (Çev. B. Yeşilyaprak). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Corey, G. (2005). Psikolojik Danışma, Psikoterapi Kuram ve Uygulamaları (Çev. T. Ergene). Ankara: Mentis Yayınları.
• Çayköylü, A. (2002). Psikiyatride Gizlilik İlkesi. Klinik Psikiyatri, 5, 248-256.
• Dayanç, T. (2007). Sınıf Öğretmenliği Aday Öğretmenlerinin Mesleki Etik Konusundaki Görüşleri Ve Mesleki Etik İkilemleri Çözümleme Biçimleri. Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Dryden, W. and Reeves, W. (2014) The Handbook of Individual Therapy. London: Sage Publication.
• Duran, K. (2014). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Mesleki Etik Davranışları Algılama Düzeylerinin Ve Etik İkilemleri Çözümlemelerinin İncelenmesi. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erdur-Baker, O. ve Çetinkaya, E. (2007). Etik: Davranışta Kırılma Noktası. R. Özyürek, F. K. Owen ve D. W. Owen (Ed.). Gelişen Psikolojik Danışma ve Rehberlik: Meslekleşme Sürecindeki İlerlemeler içinde (s. 163-182). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Eren Gümüş, A. (2015). Okul Psikolojik Danışmanlarının Cinsel İstismarı Bildirim Yükümüne İlişkin Çekinceli Yaklaşımı. Okul Psikolojik Danışmanı E-bülteni, 5, 11-14.
• Eren Gümüş, A. ve Gümüş, M. A. (2009). Bilgilendirilmiş Onay: Psikolojik Danışma Sürecinin Yasal ve Etik Yükümlülüğü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(31), 69-79.
• Eren Gümüş, A. ve Gümüş, M. A. (2013). Okul Psikolojik Danışmanlarının Hukuksal Sorumluluğu. A. Eren Gümüş ve M. A. Gümüş (Ed.). Psikolojik Danışmada Etik ve Hukuk içinde. (s. 43-71). İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• Esen, B. (2013). Yeni Doğan Yoğun Bakım Ebe Ve Hemşirelerinin Etik İkilemleri Ve Mesleki Profesyonellik Düzeyleri İle İlişkisi. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü İstanbul.
• Eskin, M. (2000). Klinik Psikolojide Etik Uygulamalar. Tartışma V: Klinik Psikolojide Etik Uygulamalar. Türk Psikoloji Dergisi, 15(45), 81-83.
• Gladding, S. T. (2011). Aile Terapisi, Tarihi, Kuram ve Uygulamaları (Çev. İ. Keklik ve İ. Yıldırım), Ankara: Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği Yayınları.
• Gökçearslan Çiftçi, E. ve Gönen, E. (2011). Sosyal Hizmet Uygulamalarında Etik Karar Verme Süreci. Toplum ve Sosyal Hizmet, 22(2), 149-160.
• Gümüş, M. A. ve Eren Gümüş, A. (2008). Psikolojik Danışmanın Psikolojik Danışma Sözleşmesine Dayalı Hukuksal Sorumluluğu. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(1), 275-297.
• Hartley, M. T. and Cartwright, B. Y. (2016). A survey of current and projected ethical dilemmas of rehabilitation counselors. Rehabilitation Research, Policy, and Education, 30(1), 32-47.
• Hubert, R. M. and Freeman, L. T. (2004). Report of the ACA Ethics Committee: 2002-2003. Journal of Counseling & Development, 82, 248-251.
• Kıranlı S. ve İlğan A. (2007). Eğitim Örgütlerinde Karar Verme Sürecinde Etik. Mehmet Akif Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(14), 150-160.
• Kıranlı, S. (2002). Ortaöğretim Okul Yöneticilerinin Etik İlkeleri Uygulama Ve Etik İkilemleri Çözümleme Yeterliliği. Yüksek lisans tezi, Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Kitiş, Y. ve Şanlıoğlu Bilgici, S. (2007). Bir Aile İçi Şiddet Olgusu; Sır Tutma İlkesi İle Şiddeti İhbar Etme Yükümlülüğü Arasındaki Etik İkilem. Aile ve Toplum, 9(3), 7-11.
• Knapp, S. J. and Vandecreek, L. D. (2010). Psikologlar İçin Pratik Etik: Pozitif Yaklaşım (Çev. M. Yılmaz, T. F. Karahan, S. Balcı Çelik ve M. E. Sardoğan). Ankara: Mentis Yayınevi.
• Koç, K. and Buzzelli, C. A. (2016). Turkish Teachers' Accounts of Moral Dilemmas in Early Childhood Settings. Journal of Early Childhood Research, 14(1), 28-42.
• Kolay Akfert, S. (2012). Farklı Kurumlarda Çalışan Psikolojik Danışmanların Yaşadıkları Etik İkilemler İle Bu İkilemler Karşısındaki Tutum Ve Davranışları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), 1791-1812.
• Korkut, Y., Müderrisoğlu, S. and Tanık, M. (2006). Klinik Psikoloji Alanında Karşılaşılan Etik İhlal Örnekleri ve Nasıl Ele Alındıklarının Değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Yazıları, 9,(18), 49-61.
• Lamb, D. H., Catanzaro, S. J. and Moorman, A. S. (2003). Psychologists Reflect on Their Sexual Relationships With Clients, Supervisees, and Students: Occurrence, İmpact, Rationales and Collegial İntervention. Professional Psychology: Research & Practice, 34(1), 102-107.
• Lawrence, C. W. and Kurpius, S. E. R. (2000). Legal and Ethical İssues İnvolved When Counseling Minors in Non-School Settings. Journal of Counseling & Development, 78,130-136.
• Lazovsky, R. (2008). Maintaining Confidentiality With Minors: Dilemmas of School Counselors. Professional School Counseling, 11(5), 335-346.
• Lindsay, G. and Clarkson, P. (1999). Ethical Dilemmas of Psychotherapists. The Psychologist, 12, 182-185.
• Melo, P. (2003). Ethical Conflicts in Teaching: The Novice Teacher’s Experience. In W. M. Roth (Ed.). Connections (pp. 175-189).
• Millî Eğitim Bakanlığı Rehberlik Ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği (2001). Resmî Gazete: 17.4.2001/24376.
• Nelson-Jones, R. (2013). Temel Psikolojik Danışma Becerileri (Çev. G. Sart). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Nigro, T. (2004). Counselors’ Experiences With Problematic Dual Relationships. Ethics & Behavior, 14(1), 51-64.
• Okul Danışmanları İçin Etik Standartlar (2016). Alexandria VA: American School Counselor Association (ASCA).
• Okullarda Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Kılavuzu (2015). Ankara: Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Özer Keskin, M., Keskin Samancı, N. and Kurt, İ. (2013). Öğretmen Adaylarının Güncel Etik Konular Hakkındaki Görüşlerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(2), 142-152.
• Pope, K. S. and Vetter, V. A. (1992). Ethical Dilemmas Encountered By Members of The American Psychological Association: A National Survey. American Psychologist, 47(3), 397-411.
• Psikolojik Danışma ve Rehberlik Alanında Çalışanlar İçin Etik Kurallar (2011). Ankara: Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği Yayınları.
• Robson, M. (2014). Psikolojik Danışma Uygulamalarında Temel Konular (Çev. F. Akkoyun). Terapötik İşbirliğini Sonlandırmak içinde (s. 183-211). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Sadeghi, M., Fischer, J. M. and House, S. G. (2003). Ethical Dilemmas in Multicultural Counseling. Journal of Multicultural Counseling & Development, 31, 179-191.
• Scaturo, D. J. (2002). Fundamental Dilemmas in Contemporary Psychotherapy: A Transtheoretical Concept. American Journal of psychotherapy, 56(1), 115-133.
• Schank, J. A. and Skovholt, T. M. (1997). Dual Relationship Dilemmas of Rural and Small Community Psychologists. Professional Psychology: Research & Practice, 28(1), 44-49.
• Shapira-Lishchinsky, O. (2011). Teachers’ Critical İncidents: Ethical Dilemmas in Teaching Practice. Teaching and Teacher Education, 27(3), 648-656.
• Shapira-Lishchinsky, O. and Orland-Barak, L. (2009). Ethical Dilemmas in Teaching: The Israeli Case. Education and Society, 27(3), 27-34.
• Siviş-Çetinkaya, R. (2014). Ethical Dilemmas of Turkish Counselors: A Critical Incidents Study. British Journal of Guidance & Counseling, 43(4), 476-491.
• Tarvydas, V. and Barros-Bailey, M. (2010). Ethical Dilemmas of Rehabilitation Counselors: Results of An International Qualitative Study. Rehabilitation Counseling Bulletin, 53, 204-212.
• Tryon, G. S. (2000). Ethical transgressions of School Psychology Graduate Students: A Critical Incidents Survey. Ethics & Behavior, 10(3), 271-279.
• Türk Ceza Kanunu (2004). Resmî Gazete: 12.10.2004/25611.
• Uzun, E. M. ve Elma, C. (2012). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Mesleki Etik İkilemleri Çözümleme Biçimleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(3), 272-280.
• Üzar Özçetin, Y. S. ve Yalçın, İ. (2015). Grupla Psikolojik Danışma Sürecinde Bir Risk Alanı: Sınır aşımları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(43) 128-136.
• Yüksel-Şahin, F. (2015). Psikolojik Danışmanlar İçin El Kitabı. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım