Yahyâ Kemâl ve Ahmet Hâşim'de “Anne” İmajı

Yıl 2014, Sayı: 35, 55 - 79, 02.06.2016

Melih Erzen

https://doi.org/10.21563/sutad.187103

Öz

Yahyâ Kemâl ve Ahmet Hâşim, Türk şiirinin yenileşme sürecinde kendilerine özgü şiir anlayışlarıve nâzım teknikleriyle yer edinmiş iki önemli şahsiyettir. Hayat ve sanatları dikkatleincelendiğinde, bu şairlerin ortak noktalarının yalnızca şiirdeki başarıları olmadığı anlaşılır.Anneye aşırı derecede bağlılık, oldukça duyarlı geçen çocukluk günleri, annenin zamansızölümü, geçmişe duyulan derin özlem ve ömür boyu süren müzmin yalnızlık, adeta onlarınortak kaderidir. Farklı cepheleriyle anne, bu şairlerin hayat ve şahsiyetlerinde belirleyici roloynadığı gibi kaleme aldıkları şiirlerde sıkça yer bulması bakımından da edebiyat araştırmalarınakapı aralar. Bu çalışmada, anne imgesinin, Yahyâ Kemâl ve Ahmet Hâşimʹin şiirlerindekikullanımı tespit edilmek istenmiştir. Bu çabanın Türk edebiyatında özel yeri bulunan iki sanatçınınportresini çizme ve şiirini anlama noktasında katkıda bulunacağı düşünülmektedir.Üstelik, anneden hareketle, bu şairlerin din ve medeniyet tasavvuruna, ölüme ve hüzne yüklediklerianlamlara ya da hayal ettikleri ideal sevgiliye ilişkin ipuçları yakalamak da mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Yahyâ Kemâl, Ahmet Hâşim, Türk şiiri, anne, hayat‒edebiyat ilişkisi

“Mother” Image in Yahyâ Kemâl and Ahmet Hâşim

Öz

Yahyâ Kemâl and Ahmet Hâşim are the two prominent figures who had acquired the pla‐ce in the innovation process of Turkish poetry with their understanding of poetry and verse techniques unique to them. When their life and art have carefully been examined, it has been understood that the common features of these poets has not only been the achievements in po‐etry. Excessive loyality to the mother, the childhood days passing rather sensitive, the motherʹs untimely death, deep yearning longing for the past and chronic loneliness lasting for a lifetime are almost their common destiny. Mother with different fronts opens the door to their studies of literature in terms of having frequently place in the poems they penned as playing a decisive role in the lives and personalities of these poets. In this study, the mother image’s use in the poems of Yahyâ Kemâl and Ahmet Hâşim has been wished to be determined. It has been consi‐dered that this effort would contribute in drawing the portraits and understanding the poetry of two artists having a special place in Turkish literature. Moreover, the movement from mot‐her, it is possible to catch the meanings these poems refered to the religion, the dream of civili‐zation, death and sorrow or the tips related to the ideal lover they dreamed.

Anahtar Kelimeler

Yahyâ Kemâl,  Ahmet Hâşim,  Turkish poetry,  mother,  relationship of life‒literature

Kaynakça

• AHMET HÂŞİM (1921). ʺŞiirde Mânâʺ, Dergâh Mecmuası, S. 8, İstanbul.
• AHMET  HÂŞİM  (1994).  Bütün  Şiirleri/hzl.  İnci  Enginün‐Zeynep  Kerman,  2.  Baskı,  İstanbul: Dergâh Yay.
• AKYÜZ, Kenan (1986). Batı Tesirinde Türk Şiiri Antolojisi, 4. bs., İstanbul: İnkılâp Ki‐ tabevi.
• AYDA, Âdile (1977). ʺYahyâ Kemâlʹin Şiir Dünyasıʺ, Hisar, S. 164, Ankara.
• AYVAZOĞLU,  Beşir  (1995).  Eve  Dönen  Adam  Yahyâ  Kemâl,  2.  bs,  İstanbul:  Ötüken  Yay.
• AYVAZOĞLU, Beşir (2002). Ömrüm Benim Bir Ateşti (Ahmet Hâşim’in Hayatı‐Sanatı‐ Estetiği‐Dramı), 2. bs., İstanbul: Ötüken Neşriyât.
• BANARLI, Nihad Sami (1997). Yahyâ Kemâlʹin Hâtıraları, 2. bs., İstanbul: İstanbul Fe‐ tih Cemiyeti Yay.
• BERK, İlhan (2007). Poetika, 3. Baskı, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları.
• BEYATLI, Yahyâ Kemâl (1986). Çocukluğum, Gençliğim, Siyâsî ve Edebî Hâtıralarım, 3.  Baskı, İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yay.
• BEYATLI,  Yahyâ  Kemâl  (1988).  Rubâîler  ve  Hayyam  Rubâîlerini  Türkçe  Söyleyiş,  3.  Baskı, İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yay.
• BEYATLI, Yahyâ Kemâl (1993). Eski Şiirin Rüzgârıyle, 5. Baskı, İstanbul: İstanbul Fe‐ tih Cemiyeti Yay.
• BEYATLI, Yahyâ Kemâl (1995). Kendi Gök Kubbemiz, 2. Baskı, İstanbul: Milli Eğitim  Bakanlığı Yay.
• BEYATLI,  Yahyâ  Kemâl  (1997).  Bitmemiş  Şiirler,  2.  Baskı,  İstanbul:  İstanbul  Fetih  Cemiyeti Yay.
• BEYATLI, Yahyâ Kemâl (2008). ʺEzansız Semtlerʺ, Azîz İstanbul, 11. Baskı, İstanbul:  İstanbul Fetih Cemiyeti Yay.
• BEZİRCİ,  Âsım  (1986).  Ahmet  Hâşim  (Yaşamı‐Kişiliği‐Sanatı‐Seçme  Şiirleri),  5.  Basım,  İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• BİLGEGİL,  M.  Kaya  (1980).  ʺAhmed  Hâşimʹe  Dair  Bazı  Vesikalarʺ,  Yakın  Çağ  Türk  Kültür ve Edebiyatı Üzerine Araştırmalar II, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yay.
• CLOUD,  Henry‐TOWNSEND,  John  (2006).  Anne  Faktörü  /  çev.  Emel  Aksay,  4.  Ba‐ sım, İstanbul: Sistem Yay.
• GANDER, Mary J.‐GARDINER, Harry W. (2010). Çocuk ve Ergen Gelişimi / çev. Ali  Dönmez‐Bekir Onur‐Nermin Çelen, Ankara: İmge Kitabevi.
• GEZGİN, Hakkı Sühâ (1997). Edebî Portreler / Haz. Beşir Ayvazoğlu, 1. Baskı, İstan‐ bul: Timaş Yay.
• HİSAR,  Abdülhak  Şinâsî  (1969).  Ahmet  Hâşim‐Yahyâ  Kemâlʹe  Vedâ,  İstanbul:  Varlık  Yay.
• HULÛSÎ, Şerif (1947). Ahmet Hâşim, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• KAHRAMAN, Âlim (2001). ʺŞairin Kalbindeki Şehirʺ, Edebiyatın Saklı Dili,  İstanbul:  İz Yay.
• KAPLAN, Mehmet (1992). ʺO Beldeʹnin Tahliliʺ, Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar  I, 2. Baskı, İstanbul: Dergâh Yay.
• KARAOSMANOĞLU,  Yakup  Kadri  (1969).  Gençlik  ve  Edebiyat  Hatıraları,  1.  Basım,  Ankara: Bilgi Yay.
• OKAY, Orhan (1990). ʺAhmet Hâşimʹin Şiirlerinin Sembolizm Açısından Yorumuʺ,  Sanat ve Edebiyat Yazıları, 1. bs, İstanbul: Dergâh Yay.
• ÖZBALCI, Mustafa (1996). Yahyâ Kemâlʹin Duygu ve Düşünce Dünyası, 2. Basım, An‐ kara: Akçağ Yay.
• ŞENLER,  Yaşar  (1997).  Kültür  ve  Edebiyata  Dair  Görüşleriyle  Yahyâ  Kemâl,  İstanbul:  Ötüken Neşriyât.
• UÇMAN, Abdullah (2008). ʺYahyâ Kemâlʹde Dinî Duygu ve Tasavvuf Düşüncesiʺ,  Yahyâ  Kemâl  Beyatlı  ‐Ölümünün  50.  Yılı‐  /  Editör:  Kâzım  Yetiş,  İstanbul:  T.C.  Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• UĞURCAN,  Sema  (2008).  ʺYahyâ  Kemâlʹin  Tarihî  Dünyasıʺ,  Yahyâ  Kemâl  Beyatlı  ‐ Ölümünün 50. Yılı/Ed: Kâzım Yetiş, İstanbul: T.C. Kültür ve Turizm Bak. Yay.
• URGAN, Mîna (1998). Bir Dinozorun Anıları, İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• ÜLKÜ, Feyzullah Sacit (1965). Yahyâ Kemâlʹin Şiirleri ve Tenkitler ‐Büyük Şiirin Tanye‐ rine Doğru‐, İstanbul: Sıralar Matbaası.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi (1995). Yahyâ Kemâl, 3. Baskı, İstanbul: Dergâh Yay.
• TURAL, Sadık (1993). ʺAhmet Hâşimʹin Hayatının Ana Çizgileriʺ, Şahsiyetler ve Eser‐ ler, Ankara: Ecdâd Yayınları.
• WECHSELBERG, Klaus‐PUYN, Ulrike (1996). Anne ve Çocuk / çev. Erdoğan Kınalı‐ bay, 7. bs, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• YAYLA TOSUN, Hülya (2009). Cumhuriyet Dönemi Şiirinde Anne / Trakya Üniversi‐ tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• YETİŞ, Kâzım (1998). Yahyâ Kemâl I (Hayatı), 1. bs, İstanbul: Fetih Cemiyeti Yay.
• YÜCEBAŞ, Hilmi (1953). Bütün Cepheleriyle Yahyâ Kemâl, İstanbul: Fakülteler Matba‐ ası.