Dünyada ve Türkiye’de Yemeklik Dane Baklagillerin Durumu

Yıl 2016, Cilt: 25 Sayı: ÖZEL SAYI-1, 292 - 298, 30.11.2016

Ali Gülümser

https://doi.org/10.21566/tarbitderg.280511

Cited By: 8

Öz

Kutup bölgeleri hariç baklagiller
familyasına giren bütün bitkiler dünyanın her yerinde yetişmekte olan tek
yıllık ve çok yıllık 12.000 türü kapsamaktadır. Bunlardan sadece 200 türün
ziraati yapılmaktadır. Bu türlerin içerisinde yemeklik olarak kullanılanlar fasulye
(Phaseolus vulgaris L.), nohut (Cicer arietinum L.), mercimek (Lens culunaris Medik. , Lens esculenta Moench.), bakla (Vicia faba L ), börülce (Vigna sinensis L.) ve bezelye (Pisum sativum L. )’dir. Yemeklik tane
baklagiller binlerce yıldır insan beslenmesinde bitkisel proteinin ana kaynağı
olarak dünya ve ülkemizde çok önemli bir yer tutmuştur. Dünya ve Türkiye’de
tarla bitkileri üretimi yapılan alanlarda ilk sırayı tahıllar sahip olurken
bunu yemeklik baklagiller izlemektedir. Dünyada yaklaşık 1.5 milyar hektar olan
tarım alanlarının, 66.8 milyon hektarında yemeklik baklagil ekilmekte ve 61.2
milyon ton üretim yapılmaktadır. Dünyada en fazla ekilen yemeklik baklagiller
sırasıyla fasulye, nohut, börülce, bezelye mercimek ve bakla olurken, en fazla
üretilenler ise fasulye, nohut, bezelye, börülce, mercimek ve bakla olmuştur.
Ülkemizde toplam 24.3 milyon hektar olan tarım alanının, 735 bin hektarında
yemeklik baklagil ekilmekte, yaklaşık 1 milyon ton üretim yapılmaktadır.
Ülkemizde en fazla ekilen yemeklik baklagiller sırasıyla nohut (388 bin ha),
mercimek (323 bin ha), fasulye (91 bin ha), bakla (3.2 bin ha), börülce (1.9
bin ha) ve bezelye (1.1 bin ha) olurken, en fazla üretilenler ise nohut (411
bin ton), mercimek (540 bin ton), fasulye (215 bin ton), bakla (7 bin ton),
bezelye (2.9 bin ton) ve börülce (2.4 bin ton) olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yemeklik tane baklagil

Situation of Pulse in Turkey and World

Öz

Leguminosae family include annual
or perennial 12.000 species which can be grown in all the world except arctic
regions. Only 200 speceis are cultivated. The cultivated legumes speceis as
pulse are bean (Phaseolus vulgaris
L.), chickpea (Cicer arietinum L.),
lentil (Lens culunaris Medik., Lens esculenta Moench.), fababean  (Vicia
faba L ), cowpea (Vigna sinensis
L.) and pea (Pisum sativum L. ).
Pulses have held an importand place in human diet as the main source of
vegetable protein in Turkey and world for thousand years. After cereals, pulses
are the second crop having the highest cultivation area. In the total field
crops area of the world, which is approximately 1.5 million hectares, pulses
are planted on 66.8 million hectares with 61.2 million tons production. The
most cultivated pulses in the world are bean, chickpea, cowpea, pea, cowpea and
faba bean while the most produced are bean, chickpea, pea, cowpea, lentil and
faba bean respectively.  In the total
24.3 million hectares field crop areas of Turkey, pulses grown on 735 thousand
hectares with 1 million tones production. In Turkey, the most seeded pulses are
chickpea (388 thousand hectares), lentil (323 thousand hectares), bean (91
thousand hectares), faba bean (3.2 thousand hectares), cowpea (1.9 thousand
hectares) and pea (1.1 thousand hectares) while the most produced are chickpea
(411 thousand tons), lentil (540 thousand tons), bean (215 thousand tons), faba
bean (7 thousand tons), pea (2.9 thousand tons) and cowpea (2.4 thousand tons).

Anahtar Kelimeler

pulse, chickpea

Kaynakça

• Adak M.S., Güler M. ve Kayan N., 2010. Yemeklik Baklagillerin Üretimini Artırma Olanakları, Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, Ankara
• Akçin A., 1988. Yemeklik Tane Baklagiller, S. Ü. Yayınları:43, Ziraat Fakültesi Yayınları, 8.377 Konya
• Akova Y., 2009. İGEME Bakliyat Raporu. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, Ankara
• Anonim., 2014. TÜİK, Bitkisel Üretim İstatistikleri. http://tuikapp.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul. (25.02.2015)
• Çiftçi C.Y., 2004. Dünyada ve Türkiye’de Yemeklik Tane Baklagiller Tarımı. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Teknik Yayınları Dizisi, No.5, Ankara, 88s
• FAO, 2013. Faostat-Agriculture. http://faostat.fao.org/site/567/default.aspx#ancor (24.02.2015)
• Kün E., Çiftçi G.Y., Birsin M., Ülger A.C., Karahan S., Zencici N., Öktem A., Güler M., Yılmaz N. ve Atak M., 2005. Tahıl Ve Yemeklik Dane Baklagil Üretimi: Yemeklik Dane Baklagiller. Türkiye Ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi, 3-7 Ocak 2005, Ankara, S: 396-407
• Şehirali S., Gençtan T., Avcı M., Zencirci N. ve Uçkesen B., 2005. Türkiye Tahıl ve Yemeklik Tane Baklagil Üretiminin Bugünkü ve Gelecekteki Boyutlar, Türkiye Ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi, s: 431-352
• Şehirali S., 1988. Yemeklik Dane Baklagiller, A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları, 1089, Ders Kitabı 314