Okul Psikolojik Danışmanlarının Ailelerle Yürüttükleri Konsültasyon Çalışmaları

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 52, 109 - 148, 01.03.2019

Abdullah Mücahit Aslan Mehmet Güven

Öz

Bu araştırmanın amacı, ailelere sunulan konsültasyon çalışmalarının okul psikolojik danışmanları tarafından nasıl yürütüldüğünü belirlemek ve ailelerin bu çalışmalara ilişkin yeterlik algılarını çeşitli değişkenlere göre incelemektir. Araştırmada karma araştırma yöntemi desenlerinden olan yakınsayan paralel desen kullanılmıştır. Araştırmaya 20 okul psikolojik danışmanı ve 392 veli katılmıştır. Araştırmanın nitel verilerine, yarı yapılandırılmış görüşmelerle ulaşılırken; nicel verileri ise anket kullanılarak elde edilmiştir. Araştırmanın nitel sonuçlarına göre okul psikolojik danışmanlarının konsültasyon hizmetlerini önemli ve gerekli buldukları; konsültasyona ilişkin verilen eğitimleri yetersiz gördükleri ve hizmet içi eğitime ihtiyaç duydukları sonucuna ulaşılmıştır. Sonuçlar aynı zamanda okul psikolojik danışmanlarının çoğunlukla ebeveyn tutumları, ergenlik dönemi ve özellikleri, verimli ders çalışma yöntemleri ve aile içi iletişim ile ilgili konularda ebeveynlerle çalıştıklarını içermektedir. Araştırmanın nicel kısmında ise ailelerin konsültasyon çalışmalarına ilişkin yeterlik algılarının ebeveynlerin yakınlık derecelerine, okul kademesine, eğitim düzeylerine göre farklılaştığı sonucu elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Konsültasyon, Aile konsültasyonu, Okul psikolojik danışmanı, Aile, Rehberlik hizmetleri

Kaynakça

• Akbaş, S. (2001). Okullarda psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin yürütülmesind eoluşturulan işbirliğinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova üniversitesi, Adana.
• Akkök, F. (1999).Ailelerin eğitim sürecine katılımı. Y. Kuzgun (Yay. Haz.).İlkögretimde rehberlik içinde (s. 257-265). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Akman, Y. (2002). Okullardaki konsültasyon çalışmaları ve ruh sağlığı konsültasyon modeli. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(18), 7-13.
• Alp, D. (1995).Velilerin ortaöğrenimdeki psikolojik danışma verehberlik hizmetlerinden beklentileri. Yayınlanmamış yüksek lisan tezi, Ondokuz mayıs üniversitesi, Samsun.
• Aslan, A. M. ve Güven, M. (2017). Okul psikolojik danışmanlığında konsültasyon süreci ve modelleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 118-131.
• Atcı, A. (2004). İlköğretim I. kademe öğretmenlerinin sınıfiçi problem davranışlara yönelik müdahalelerinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurov aüniversitesi, Adana.
• Atıcı, M.2006).İlköğretimöğrencilerinindavranışproblemleriylebaşetmekonusundaöğretmenpsikolojikdanışmanişbirliğineilişkingörüşlerinkarşılaştırılması.TürkPsikolojikDanışmaveR ehberlikDergisi, 3(25) , 55-65.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimleriçin veri analizi el kitabı istatistik, araştırma deseni SPSS uygulamalarıveyorum (20. bs.). Ankara: PegemAkademiYayıncılık.
• Can, G. (2002). Bir kurum ve bir system olarak aile. A. S. Türküm (Yay. Haz.).Anne baba eğitimi içinde (s. 1-22).Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Connell, S., Sanders, M.R. ve Markie-Dadds, C. (1997).Self-directed behavioral family intervention for parents of oppositional children in rural and remote areas. Behavior Modification, 21(4), 379-408.
• Cresswell, J.W. ve Plano-Clark, V. L. (2015).Karma yöntem araştırmaları tasarımı ve yürütülmesi.(Y. Dede ve S.B. Demir, çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Doll, B. veKratochwill, T. (2010). Treatment of parent-adolescent conflict through behavioral technology training: A case study. Journal of Educational and Psychological Consultation, 3(4), 281-300.
• Edwards, N.A., Sullivan, J.M., Meany-Walen, K. ve Kantor, K.R. (2010). Child parent relationship training: Parents’ perceptions of process and outcome. International Journal of Play Therapy, 19(3), 159-173.
• Engin, C. (1996). Veliveöğretmenalgılamalarınagöreilkokulrehberlikuzmanınınrolüveişlevi.III. UlusalPsikolojikDanışmaveRehberlikKongresi-BilimselÇalışmalar 15-16 Nisan 1996içinde (s. 162-169). Adana: ÇukurovaÜniversitesi.
• Fraenkel, J. R. veWallen, N. E. (2008).How to design and evaulate research in education. New York: McGraw-Hill.
• Garbacz, S. A. ve McIntyre, L. L. (2015).Conjoint behavioral consultation for children with autism spectrum disorder. School Psychology Quarterly, 31(4), 450-466.
• Genç, S. Z. (2005). İlköğretim birinci kademedeki okul-aile işbirliği ile ilgili öğretmen ve veli görüşleri. Türk Eğitim Dergisi, 3(2), 227-243.
• Gültekin, F. ve Arıcıoğlu, A. (2007). Okullarda konsültasyon hizmetleri: Türkiye’deki durum. F. Korkut-Owen, R. Özyürek ve D. W. Owen(Yay. Haz.). Gelişen psikolojik danışma ve rehberlik: Meslekleşme sürecindeki ilerlemeler içinde (s. 251-269). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Güven, M. (2007). İlköğretimde çocuğu olan velilerin çocuklarının okullarındaki psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin algı ve beklentileri. Mesleki Eğitim Dergisi, 9(18), 108-122.
• Güven, M. ve Küçükbasmacı, Y. (2015).Okul psikolojik danışmanlarının okuldaki konsültasyon hizmetleriyle ilgili görüşleri. 24. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi “Herkes için Sürdürülebili rEğitim” 16-18 Nisan 2015 içinde (s. 491-492). Niğde: Niğde Üniversitesi.
• Güven, M., Kılıç, S., Hayran, Y. ve Büyüksevindik, B. (2016).Okul psikolojik danışmanlarının hizmetiçi eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi.Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(4), 308-322.
• Kandır, A. (2001). Çocuk gelişiminde okulöncesi eğitim kurumlarının yeri ve önemi .Milli Eğitim Dergisi, 151, 102-104.
• Karakuş, S. (2008). İlköğretim okullarında çalışan psikolojik danışmanların sınıf öğretmenleri ve sınıf rehber öğretmenleriyle yaptıkları konsültasyon çalışmalarının incelenmesi. Yayınlanmamış yükseklisans tezi, Çukurova üniversitesi, Adana.
• Korkut-Owen, F. ve Owen, D. W. (2008).Okul psikolojik danışmanlarının rol ve işlevleri: Yöneticiler ve psikolojik danışmanların görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimler iFakültesi Dergisi, 41(1), 207-221.
• Kuzgun, Y. (2008). Rehberlik ve psikolojik danışma. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Nazlı, S. (2007). Psikolojik danışmanların değişen rollerini algılayışları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler EnstitüsüDergisi, 10(18), 1-17.
• Osborne, C. veAlfano, J. (2011).An evaluation of consultation sessions for foster carers and adoptive parents.Educational Psychology in Practice, 27(4), 395-413.
• Öztoprak, S. (1991). Rehberlik hizmetlerinin tanıtılmasının veli beklentilerin eetkisi. Yayınlanmamış yükseklisans tezi, Ankara üniversitesi, Ankara.
• Ritchie, M. H. (1982). Parental consultation: Practical considerations. School Counselor, 29, 402- 410.
• Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ilepratikverianalizi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sommers-Flanagan, J., Polanchek, S., Zeleke, W. A., Hood, M. H. E. ve Shaw, S. L. (2015).Effectiveness of solution-focused consultations on parent stress and competence.The Family Journal: Counseling and Therapy for Couples and Families, 23(1), 49- 55.
• Ünal, H. (2006). Davranım bozukluğu tanısıalan ilköğretim öğrencilerine okullarda sunulan danışmanlık hizmetlerinin incelenmesi. Yayınlanmamış yükseklisans tezi, Çukurova üniversitesi, Adana.
• Webster-Stratton, C. (1990). Enhancing the effectiveness of self-administered videotape parent training for families with conduct-problem children. Journal of Abnormal Child Psychology, 18(5), 479-492.
• Yüksel-Şahin, F. (2008). Ortaöğretimdeki öğrenci görüşlerine gore psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin değerlendirilmesi.Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-26.