Turizm İşletmelerinde Örgütsel Sinizm, Örgütsel Sabotaj ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki: Edirne İli Örneği

Yıl 2023, Cilt: 26 Sayı: 2, 238 - 266, 30.12.2023

Uğur Yesirlili Gülsevim Yumuk Günay

https://doi.org/10.55931/ahbvtfd.1347580

Öz

Örgütsel sinizm, örgütsel sabotaj ve işten ayrılma niyeti gibi olumsuz örgütsel davranışlar turizm işletmelerinde verilen hizmeti olumsuz etkileyebilmektedir. Bu noktada çalışmanın amacı, turizm işletmelerinde hizmet veren çalışanların örgütsel sinizm, örgütsel sabotaj ve işten ayrılma niyetleri arasındaki ilişkiyi gözler önüne sermektir. Araştırmada, Edirne’nin Merkez ilçesinde faaliyet gösteren turizm işletmelerinde hizmet veren 231 çalışana anket uygulanmıştır. Her bir değişkenin birbiriyle olan ilişkisini belirleyebilmek adına korelasyon analizi gerçekleştirilmiştir. Yapılan analiz sonucunda örgütsel sinizm ile örgütsel sabotaj ve işten ayrılma niyeti arasında pozitif ilişki tespit edilmiştir. Bununla beraber, örgütsel sabotaj ile işten ayrılma niyeti arasında da pozitif ilişki bulgulanmıştır. Ayrıca araştırmada, duyuşsal sinizm ve işten ayrılma niyetinin çalışanların yaşlarına göre, işten ayrılma niyetinin ise çalışanların toplam çalışma sürelerine göre farklılaştığı da çalışmanın farklı bir sonucu olarak karşımıza çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Sinizm, Örgütsel Sabotaj, İşten Ayrılma Niyeti

The Relationshıp Between Organızatıonal Cynicism, Organizational Sabotage and Intention to Leave in Tourism Businesses: The Case of Edirne Province

Öz

Kaynakça

• Abaslı, K. (2018). Örgütsel Dışlanma, İşe yabancılaşma ve örgütsel sinizm ilişkisine yönelik öğretmen görüşleri, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Abraham, R. (2000). Organizational cynicism: Bases and consequences. Genetic, social, and general psychology monographs, 126(3), 269.
• Abubakar, A. M., & Arasli, H. (2016). Dear top management, please don’t make me a cynic: intention to sabotage. Journal of Management Development.
• Altınbaş, F. Ç. (2009). Kişiliğin algılanan örgütsel sabotaj davranışları üzerindeki etkisi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(1), 95-111.
• Ambrose, M. L., Seabright, M. A., & Schminke, M. (2002). Sabotage in the workplace: The role of organizational injustice. Organizational behavior and human decision processes, 89(1), 947-965.
• Analoui, F. (1995). Workplace Sabotage: Its Styles, Motives and Management. Journal of Management Development, 14(7), 48-65.
• Andersson, L. M. (1996). Employee cynicism: An examination using a contract violation framework. Human relations, 49(11), 1395-1418.
• Andersson, L. M., & Bateman, T. S. (1997). Cynicism in the workplace: Some causes and effects. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 18(5), 449-469.
• Bal, T. (2019). Kamu sektöründe örgütsel sinizm ve üretkenlik karşıtı iş davranışlarının incelenmesi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Balıkçıoğlu, S. (2013). Antalya bölgesi konaklama işletmeleri çalışanlarının örgütsel sinizm tutumları ile bağlılık ilişkisi üzerine bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Seyahat İşletmeciliği Ana Bilim Dalı, Hatay.
• Baron, R. A., & Neuman, J. H. (1996). Workplace violence and workplace aggression: Evidence on their relative frequency and potential causes. Aggressive Behavior: Official Journal of the International Society for Research on Aggression, 22(3), 161-173.
• Bashir, S., Nasir, Z. M., Saeed, S., & Ahmed, M. (2011). Breach of psychological contract, perception of politics and organizational cynicism: Evidence from Pakistan. African Journal of Business Management, 5(3), 884.
• Batt, R. (2002). Managing customer services: Human resource practices, quit rates, and sales growth. Academy of management Journal, 45(3), 587-597.
• Bernerth, J. B., Armenakis, A. A., Feild, H. S., & Walker, H. J. (2007). Justice, cynicism, and commitment: A study of important organizational change variables. The Journal of Applied Behavioral Science, 43(3), 303-326.
• Bommer, W. H., Rich, G. A., & Rubin, R. S. (2005). Changing attitudes about change: Longitudinal effects of transformational leader behavior on employee cynicism about organizational change. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 26(7), 733-753.
• Boyacıoğlu, E. Z. (2018). Edirne’deki konaklama işletmelerinin turizm arz kapasitesinin belirlenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 273-295.
• Carbery, R., Garavan, T. N., O'Brien, F., & McDonnell, J. (2003). Predicting hotel managers’ turnover cognitions. Journal of Managerial Psychology.
• Case, C. J., & Young, K. S. (2002). Employee Internet management: Current business practices and outcomes. CyberPsychology & Behavior, 5(4), 355-361.
• Chiaburu, D. S., Peng, A. C., Oh, I. S., Banks, G. C., & Lomeli, L. C. (2013). Antecedents and consequences of employee organizational cynicism: A meta-analysis. Journal of vocational behavior, 83(2), 181-197.
• Chi, N. W., Chang, H. T., & Huang, H. L. (2015). Can personality traits and daily positive mood buffer the harmful effects of daily negative mood on task performance and service sabotage? A self-control perspective. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 131, 1-15.
• Cho, S., Johanson, M. M., & Guchait, P. (2009). Employees intent to leave: A comparison of determinants of intent to leave versus intent to stay. International journal of hospitality management, 28(3), 374-381.
• Çetinkaya, F. F., & Özkara, B. (2014). Hizmet işletmelerinde psikolojik sözleşme ihlalleri ve örgütsel sinizm ilişkisi: Kapadokya bölgesi 4 ve 5 yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 72-91.
• Çınar, O., Karcıoğlu, F., & Aslan, İ. (2014). The relationships among organizational cynicism, job insecurity and turnover intention: A survey study in Erzurum/Turkey. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 150, 429-437.
• Colwill, C. (2009). Human factors in information security: The insider threat–Who can you trust these days?. Information security technical report, 14(4), 186-196.
• Crino, M. D. (1994). Employee sabotage: A random or preventable phenomenon?. Journal of Managerial Issues, 311-330.
• Crino, M. D., & Leap, T. L. (2019). What HR managers must know about employee sabotage. In Work Place Sabotage (pp. 309-314). Routledge.
• Davidson, M. C., Timo, N., & Wang, Y. (2009). How much does labour turnover cost? A case study of Australian four‐and five‐star hotels. International journal of contemporary hospitality management.
• Dean Jr, J. W., Brandes, P., & Dharwadkar, R. (1998). Organizational cynicism. Academy of Management review, 23(2), 341-352.
• Delken, M. (2004). Organizational cynicism: A Study among call centers, Yüksek Lisans Tezi, The Netherlands.
• Demirci, U., & Tekiner, M. A. (2019). Örgütsel sinizm ile işten ayrılma niyeti ilişkisi: Kamu ve özel sektör farkı. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(3), 2306-2321.
• DiBattista, R. A. (1991). Creating new approaches to recognize and deter sabotage. Public personnel management, 20(3), 347-352.
• Diktaş, G., & Özgeldi, M. (2020). Çalışan performansı ve işten ayrılma niyeti konularında örgütsel sinizm ve sosyal zekanın rolü. Journal of Management and Economics Research, 18(2), 11-28.
• Edirne İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2021). Seyahat acenteleri listesi https://edirne.ktb.gov.tr/ (Erişim 7 Mart 2021)
• Efeoğlu, İ. E., & İplik, A. G. E. (2011). Algılanan örgütsel adaletin örgütsel sinizm üzerindeki etkilerini belirlemeye yönelik ilaç sektöründe bir uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 343-360.
• Erbil, S. (2013). Otel işletmelerinde çalışanların örgütsel sinizm algılarının işten ayrılma niyetine etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı, Aydın.
• Fero, C., H. (2005). Flow and cynicism in workplace, Doktora Tezi, California.
• Gegez, A. E. (2015). Pazarlama araştırmaları, İstanbul: Beta Yayınları.
• Göral, R. (2014). Turizm İşletmelerinde Stratejik Yönetim. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Gümüstekin, G., Kanten, P., & Kanten, S. (2016). Zehirleyici kişilik özelliklerinin sabotaj davranışlarına etkisinde otantik liderliğin düzenleyici rolü. TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 8(32), 146-157.
• Güzel, B., & Ayazlar, G. (2014). Örgütsel adaletin örgütsel sinizm ve işten ayrılma niyetine etkisi: otel işletmeleri araştırması. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2014(1), 133-142.
• Giacalone, R. A., & Rosenfeld, P. (1987). Reasons for employee sabotage in the workplace. Journal of Business and Psychology, 1(4), 367-378.
• Giacalone, R. A. (1990). Employee sabotage: The enemy within. Supervisory management, 35(7), 6-7.
• Harris, L. C., & Ogbonna, E. (2002). Exploring service sabotage: The antecedents, types and consequences of frontline, deviant, antiservice behaviors. Journal of Service Research, 4(3), 163-183.
• Harris, L. C., & Ogbonna, E. (2009). Service sabotage: The dark side of service dynamics. Business Horizons, 52(4), 325-335.
• Helvacı, M. A., & Çetin, A. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeylerinin belirlenmesi (Uşak ili örneği). Turkish Studies (Elektronik), 7(3 b), 1475-1497.
• İslamoğlu, A. H. & Alnıaçık, Ü. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, İstanbul: Beta Yayınları.
• James, M. S., Miles, A. K., & Mullins, T. (2011). The interactive effects of spirituality and trait cynicism on citizenship and counterproductive work behaviors. Journal of management, spirituality & religion, 8(2), 165-182.
• Johnson, J. L., & O'Leary‐Kelly, A. M. (2003). The effects of psychological contract breach and organizational cynicism: Not all social exchange violations are created equal. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 24(5), 627-647.
• Johnson, L., A. (2007). Organizational cynicism and occupational stress in police officers, Doktora Tezi, Michigan.
• Kâhya, C. (2013). Örgütsel si̇ni̇zm, iş performansını etki̇ler mi̇? İş tatmi̇ni̇n aracılık etki̇si̇. Global Journal of Economics and Business Studies, 2(3), 34-46.
• Kalağan, G., & Güzeller, C. O. (2010). Öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeylerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(27), 83-97.
• Kalay, F., Oğrak, A., Bal, V. & Nişancı, Z., N. (2014). Mobbing, örgütsel sessizlik ve örgütsel sinizm ilişkisi: Örnek bir uygulama. Sakarya iktisat dergisi, 3(2), 1-18.
• Kanten, P. (2014). İşyeri nezaketsizliğinin sosyal kaytarma davranışı ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinde duygusal tükenmenin aracılık rolü. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 11-26.
• Karacaoğlu, K. (2015). Çalışanların iş güvencesizliğinin işten ayrılma niyetleri üzerindeki etkisi: Alanya bölgesindeki beş yıldızlı otellerde bir araştırma. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7(1).
• Karacaoğlu, K., & İnce, F. (2012). Brandes, Dharwadkar ve Dean’in (1999) örgütsel sinizm ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması: Kayseri Organize Sanayi Bölgesi örneği. Business and Economics Research Journal, 3(3), 77-92.
• Karacaoğlu, K., & Küçükköylü, C. (2015). İşgören sessizliğinin örgütsel sinizme etkisi: Kamu çalışanları üzerine bir araştırma. Ege Akademik Bakış, 15(3), 401-408.
• Karcıoğlu, M. S., & Naktiyok, A. (2015). Örgütsel ortamda algılanan güven düzeyinin sinizm üzerindeki rolü: Atatürk Üniversitesi idari personeli üzerinde bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 19-34.
• Kasalak, G., & Aksu, M. B. (2014). Araştırma görevlilerinin algıladıkları örgütsel desteğin örgütsel sinizm ile ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(1), 115-133.
• Kerse, G., & Karabey, C. N. (2017). Algılanan örgütsel desteğin örgütsel özdeşleşmeye etkisi: Örgütsel sinizmin aracı rolü. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(4), 375-398.
• Khan, M. A. (2014). Organizational cynicism and employee turnover intention: Evidence from banking sector in Pakistan. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences (PJCSS), 8(1), 30-41.
• Kosa, G. (2019). Örgütsel sinizm. E. Kaygın & G. Kosa (Ed.), Olumsuz boyutlarıyla örgütsel davranış. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Kutanis, R. Ö., & Çetinel, E. (2010). Adaletsizlik algısı sinisizmi tetikler mi?: Bir örnek olay. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), 186-195.
• Lorcu, F. (2015). Örneklerle Veri Analizi Spss Uygulamalı. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Michele Kacmar, K., Andrews, M. C., Van Rooy, D. L., Chris Steilberg, R., & Cerrone, S. (2006). Sure everyone can be replaced… but at what cost? Turnover as a predictor of unit-level performance. Academy of Management journal, 49(1), 133- 144.
• Mirvis, P. H., & Kanter, D. L. (1991). Beyond demography: A psychographic profile of the workforce. Human Resource Management, 30(1), 45-68.
• Ongori, H. (2007). A review of the literature on employee turnover. African Journal of Business Management, 49-54.
• Özdevecioğlu, M., & Aksoy, M. S. (2005). Organizasyonlarda sabotaj: Türleri, amaçları, hedefleri ve yönetimi. Ç.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(1), 95-109.
• Özgan, H., Külekçi, E., & Özkan, M. (2012). Öğretim elemanlarının örgütsel sinizm ile örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 4(1).
• Peter, B., & Chima, O. B. (2018). Organisational cynicism and employees’ intention to quit. International Journal of Management Science, 5(1), 6-9.
• Pizam, A., & Thornburg, S. W. (2000). Absenteeism and voluntary turnover in Central Florida hotels: a pilot study. International Journal of Hospitality Management, 19(2), 211-217.
• Rehan, M. (2017). Organizational cynicism and its relationship with employee’s performance in teaching hospitals of Pakistan. International Journal of Economics & Management Sciences, 6(3)
• Schwepker Jr, C. H. (2001). Ethical climate's relationship to job satisfaction, organizational commitment, and turnover intention in the salesforce. Journal of business research, 54(1), 39-52.
• Shaharruddin, S., Ahmad, F., & Musa, M. M. (2016). Cynicism in organizations: does organizational justice matter?. International Journal of Research in Business Studies and Management, 3(2), 49-60.
• Skarlicki, D. P., Van Jaarsveld, D. D., & Walker, D. D. (2008). Getting even for customer mistreatment: the role of moral identity in the relationship between customer interpersonal injustice and employee sabotage. Journal of applied psychology, 93(6), 1335
• Şantaş, F., Uğurluoğlu, Ö., Kandemir, A., & Çelik, Y. (2017). Sağlık çalışanlarında örgütsel si̇ni̇zm, iş performansı ve örgütsel özdeşleşme düzeyleri̇ arasındaki̇ ili̇şki̇leri̇n incelenmesi̇. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 867-886.
• Spector, P. E. (1978). Organizational frustration: A model and review of the literature. Personnel Psychology, 31(4), 815-829.
• Şevik, Ü. (2019). Algılanan örgütsel politika ile pozitif psikolojik sermayenin iş tatmini, işten ayrılma niyeti ve örgütsel sessizlik üzerine etkisi: Afyonkarahisar örneği.
• Tarakçı, H., & Akın, A. (2017). Psikolojik sözleşme ihlali ve örgütsel sinizm: Çorum ili örneği. Journal of International Social Research, 10(52).
• Tayfun, A., & Çatır, O. (2014). Hemşirelerin örgütsel sinizm düzeylerinin incelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(1), 347-365.
• Tınaztepe, C. (2012). Örgüt içi etkin iletişimin örgütsel sinizme etkisi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1), 53-63.
• Tokgöz, N., & Yılmaz, H. (2008). Örgütsel sinisizm: Eskişehir ve Alanya'daki otel işletmelerinde bir uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 283-305.
• Tong, J., Chong, S., Chen, J., Johnson, R. E., & Ren, X. (2020). The interplay of low identification, psychological detachment, and cynicism for predicting counterproductive work behaviour. Applied Psychology, 69(1), 59-92.
• Treadway, D. C., Hochwarter, W. A., Ferris, G. R., Kacmar, C. J., Douglas, C., Ammeter, A. P., & Buckley, M. R. (2004). Leader political skill and employee reactions. The Leadership Quarterly, 15(4), 493-513.
• Türköz, T., Polat, M., & Coşar, S. (2013). Çalışanların örgütsel güven ve sinizm algılarının örgütsel bağlılıkları üzerindeki rolü. Yönetim ve ekonomi Dergisi, 20(2), 285-302.
• Uysal, H. T. (2019). Örgütsel dışlanmanın çalışanlarda sinizm gelişimine etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 319-326.
• Üçok, D., & Torun, A. (2014). Tükenmişliği etkileyen olumsuz tutum ve beklentiler: Sinik tutum ve psikolojik sözleşme ihlali algısı üzerine bir araştırma.
• VanderWeele, T. J., & Mathur, M. B. (2019). Some desirable properties of the Bonferroni correction: is the Bonferroni correction really so bad?. American journal of epidemiology, 188(3), 617-618.
• Yangil, M. F., Baş, M., & Aygün, S. (2014). Genel ve örgütsel sinisizm bağlamında otel çalışanları üzerine bir inceleme. Optimum: Journal of Economics & Management Sciences/Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1).
• Young, K. (2010). Policies and procedures to manage employee Internetabuse. Computers in Human Behavior, 26(6), 1467-1471.
• Yücel, İ., & Çetinkaya, B. (2015). Örgütsel sinizm ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki ve çalışanların yaşının bu ilişki üzerindeki etkisi-“bazen hoşlanmasak da kalmak zorunda olabiliriz!”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3).
• Wanous, J. P., Reichers, A. E., & Austin, J. T. (1994, August). Organizational cynicism: An initial study. In Academy of management proceedings (Vol. 1994, No. 1, pp. 269-273). Briarcliff Manor, NY 10510: Academy of Management.
• Whitman, M. E. (2003). Enemy at the gate: threats to information security. Communications of the ACM, 46(8), 91-95.