Profesyonel Sporcularda Tükenmişlik Sendromu ve Depresyon Hakkında Bir Derleme Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2, 27 - 47, 28.12.2023

Duygu Özdemir Itır Tarı Cömert

Öz

Profesyonel sporcularda yoğun antrenman programları, müsabaka takvimleri
dolayısıyla sosyal yaşamda kısıtlılık, fiziksel, duygusal zorlanmalar yaşanmaktadır.
Bu zorluklara ek olarak spor camiası, antrenör, taraftar ve yakın çevrenin başarı
beklentileri eklendiğinde profesyonel sporcular psikolojik problemler yaşama ve
psikopatoloji geliştirme açısından risk altındadırlar. Bu çalışmada ise; profesyonel
sporcuların yaşadığı tükenmişlik sendromu ve depresyondan kavramsal olarak
bahsedilmektedir. Son kısımda ise profesyonel sporculara yönelik psikolojik önerilere
yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

profesyonel sporcu, tükenmişlik sendromu, depresyon

Etik Beyan

Bu makalenin yazılmasında bilimsel ahlak kurallarına uyulduğunu, başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel normlara uygun olarak atıfta bulunulduğunu, kullanılan verilerde herhangi bir tahrifat yapılmadığını, tezin herhangi bir kısmının bağlı olduğum üniversite veya bir başka üniversitedeki başka bir çalışma olarak sunulmadığını beyan ederim.

Kaynakça

• Alpaslan, A.H. (2009). Ergen yaştaki lisanslı sporcularda anksiyete ve depresyon düzeyleri ile yaşam kalitesinin araştırılması. Uzmanlık tezi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı.
• Amerikan Psikiyatri Birliği, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı, Beşinci Baskı (DSM-5), Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı’ndan, çev. Köroğlu E, Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 2013.
• Aslan, V. (2014). Farklı yaş kategorilerindeki atletlerin depresyon düzeyleri ve imgeleme biçimlerine etkisinin araştırılması. Yüksek lisans tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Aşkın R. Kronik Depresyon (distimi), Duygu durum bozuklukları dizisi 2000; 1(1), 44-47.
• Baştuğ, G, Çumralıgil B. (2004). Kros sporu ile uğraşan sporcuların depresyon düzeylerinin yaş ve cinsiyet değişkenleri açısından incelenmesi, Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2(3) 95-100.
• Beşiktaş MY. (2016). Spor müsabakalarına psikolojik hazırlıkta imgelemenin rolü ve önemi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Ensititüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı.
• Biber, E., Ersoy, A., Acet, M. Ve Küçük, V. (2010). Türk futbol antrenörlerinin tükenmişlik düzeyinin değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi 12(2), 134-143.
• Biricik, Y. S. (2023) Türkiye Olimpiyat Hazırlık Merkezi sporcularının tükenmişlik düzeyleri ile psikolojik iyi oluşları arasındaki ilişkide dayanıklılığın aracılık etkisi. Çevrimiçi Rekreasyon ve Spor Dergisi, 12(2), 70-84.
• Cohn, P.J. (1990). An exploratory study on surces of stress and athlete burnout in youth golf. The Sport Psychologist, 4, 95-106.
• Creswell, S.L., ve Eklund, R.C. (2003). The athlete burnout syndrome. New Zealand Journal of Sports Medicine, 31, 4-9.
• Çakır, S. (2019). Spor yapan bireylerde tükenmişlik sendromu ve içsel motivasyon arasındaki ilişki: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Okul Spor Salonları Örneği. Yüksek lisans tezi. T.C Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çaloğlu, M. Ve Yalçın, Ö.M (2020). Sporcu eğitim merkezlerindeki güreşçilerin sporcu tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 1(2), 59-73.
• Demiralay, A.G (2021). Amatör ve profesyonel futbolcuların beslenme bilgi düzeyinin, uyku davranışlarının ve tükenmişlik durumlarının incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Demirci, E. (2018). Sporcularda tutkunluk, mükemmeliyetçilik ve tükenmişlik arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dinçer, Ş., Ertuna, A. (2020). Aşırı Antrenman Sendromu. Spor Hekimliği Dergisi, 55(1), 61-68.
• Doğan, O. (2005) Spor Psikolojisi. İstanbul. Nobel Kitapevi; 77-81.
• Dolgun, U. (2010). Tükenmişlik sendromu. Örgütsel davranışta güncel konular, 287-310.
• Durna, U. (2005). A tipi ve B kişilik yapıları ve bu kişilik yapılarını etkileyen faktörlerle ilgili bir araştırma. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1) 276-290.
• Düz, D.D., Taşkıran, A., & Sadık, R. (2021). Covid-19 Pandemi sürecinin profesyonel kadın basketbol oyuncularında beslenme alışkanlıklarının yeme tutumu ve depresyon tutumu üzerine etkileri. Journal of Health and Sport Sciences, 4(3), 78-88.
• Gould, D. Tuffey, S. Udry, E. & Loehr, J. (1996). Burnout in competitive junior tennis players. The sport psychologist. 10(4), 322-440.
• Gustafsson, H.&Skoog, T. (2007). The roles of stress and optimism in burnout among collegiate athletes. Journal of Sport Psychology, 10(2).
• Gümüşdağ, H. Bastık, C. Yamaner, F. Kartal, A. Ünlü C. (2013). Burnout in Professional soccer players. Iıb İnternational Refereed Social Sciences Journal, 10(4).
• Harris, B.S and Watson, J.C. (2011). Assessing youth sport burnout: A personal and İndividual Differences, (17), 657-663.
• Hill, A.P., Hall, H.K &Appleton, P.r. (2010). Perfectionism and athlete burnout in junior elite athletes. Anxiety, Stress & Coping, 23(4), 415-430.
• Karakaya, I., Coşkun, A., & Ağaoğlu, B. (2006). Yüzücülerin depresyon, benlik saygısı ve kaygı düzeylerinin değerlendirilmesi. Anatolian Journal of Psychiatry, 7:162-166.
• Kelecek S. (2022). Sporcularda tükenmişlik: Bir model testi. Doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Kelecek, S., Oran, A., & Bülbül, B. (2022). Sporcu tükenmişliğinin belirlenmesinde antrenör-sporcu ilişkisi, güdülenme ve algılanan güdüsel iklimin rolü. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 7(3), 207-223.
• Kelecek, S., & Göktürk, E. (2017). Kadın Futbolcularda Sporcu Bağlılığının Sporcu Tükenmişliğini Belirlemedeki Rolü. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 162-173. Kilo R. A., & Hassmen, P. (2016). Burnout and turnover intentions in Austrilian coaches as related to organisational support and perceived control. International Journal of Sport Science & Coaching, 11(2), 151-161. Koçyiğit, B. ve Pepe, O. (2022). Triatlon sporcularında tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi, Uluslararası Bozok Spor Bilimleri Dergisi, 3(2), 95-108.
• Köroğlu E. Depresyon nedir, nasıl baş edilir? Ankara, HYB Yayıncılık, 2004. Kurtulget, E., Kaplan, G., Çepikkurt, F. (2018). Basketbolcularda tutkunluk ve zihinsel dayanıklılığın tükenmişliği belirlemedeki rolü. Türkiye Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 82-91. Kuzu, C. (2019). Profesyonel ve bölgesel amatör lig futbolcularının tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Madigan, D.J, (2020). Coping tendencies and changes in athlete burnout over time. Psychology of Sport and Exercise, 48.
• Mc Williams, N. (2013). Psikanalitik Tanı. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Nixdorf, R. (2018). Depression and burnout in (junior) elite athletes: Reviewing the state of knowledge and analysing their relationship. Doktora Tezi. Fakültat für Sport Gesundheitswissenschaften.
• Özcoşan, V. (2018). Farklı spor dallarındaki sporcuların tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenlere göre araştırılması. Yüksek lisans tezi. Dumlupınar Üniversitesi. 287-310.
• Öztürk M. O., Uluşahin A. (2011). Depresyon. Ruh Sağlığı ve Bozuklukları Kitabı. 11.Baskı 250-270.
• Raedeke, T.D., Smith, A.L. (2001). Development and Preliminary Valiation of an Athlete Burnout Measure. Journal of Sport and Exercise Psychology, 281-306.
• Ströhle, A. (2009). Physical activity, exercise, depression and anxiety disorders. Journal of neural trasmission, 116(6), 77.
• Şahin, M. (2021). Covid-19 Pandemi sürecinde salon hokey süper lig oyuncularında depresyon kaygı ve stresin incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Amasya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Şimşek, S. (2022). Üst düzey voleybolcularda öz yeterlik psikolojik iyi oluş tükenmişlik ve başarı ilişkisi. Yüksek lisans tezi. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Turhan M. (2009). Profesyonel futbolcularda depresyon düzeyi, anksiyete düzeyi ve kişilik özellikleri ile sporda başarı motivasyonu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi. İstanbul Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türkçapar, H. (2018). Klinik Uygulamada Bilişsel-Davranışcı Terapi: Depresyon. İstanbul, Epsilon Yayınevi.
• Yeltepe H. (2010) Alkol ve madde bağımlılığı tedavisi gören yetişkinlerde düzenli egzersizin depresyon ve yaşam kalitesine etkisi. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı.