Hastalıklı Çağın Marazîleri: Selahattin Enis Romanlarında Hastalık

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 4, 2799 - 2818, 30.12.2021

Yağmur Yıldırımay Bayrakçı

https://doi.org/10.34083/akaded.970443

Cited By: 1

Öz

1892-1942 yılları arasında yaşayan Selahattin Enis, romancı, hikâyeci ve gazeteci olarak tanınır. İlk romanını 1910 yılında yayımlayan yazarın, sekiz romanı ve bir hikâye kitabı vardır. Otuz yıl kadar gazetecilik yapan Enis, farklı gazetelerde çok sayıda makale, deneme, fantezi türünde yazılar da yayımlamıştır. Edebiyat tarihinde ismini sık duyamadığımız yazar eserlerinde natüralizm akımına bağlı kalmış, Balkan Savaşı’ndan Kurtuluş Savaşı’nın sonuna kadar olan dönemi içine alarak toplumdaki yozlaşmayı dile getirmiştir. Edebiyatın amacının toplum sorunlarını anlatmak olduğunu düşünen yazar, romanlarında cephe gerisinde kalan şehirli insanların kötülüklerle örülü hayatını kaleme alırken hastalık kavramından yararlanmıştır. Verem, zatürree gibi “fizikî” hastalıkların yanı sıra zevk düşkünlüğü, kıskançlık gibi “ruhî” hastalıklara; fuhuş, kumar gibi “toplumsal” hastalıklara sıklıkla başvurmuştur. Bu makalede Enis’in Neriman, Sârâ, Zaniyeler, Orta Malı ve Cehennem Yolcuları adlı romanları bahsedilen hastalıklar çerçevesinde değerlendirilecek, savaş yıllarında yaşanan aksaklıkları dile getirmede hastalıkların ne gibi bir işleve sahip olduğu ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Selahattin Enis, hastalık, manevi hastalık, ruhî hastalık, toplumsal hastalık

Infections of the Diseased Age: Disease in Selahattin Enis Novels

Öz

Selahattin Enis, who lived between 1892-1942, is known as a novelist, storyteller and journalist. The author, who published his first novel in 1910, has eight novels and one story book. Enis, who has been a journalist for thirty years, has also published many articles, essays, and fantasy articles in different newspapers. In the history of literature, the author, whose name we have not heard often, reflected the naturalism movement in his works and expressed the degeneration in the society by including the period from the Balkan War to the end of the War of Independence. Believing that the purpose of literature is to explain the problems of society, the writer made use of the concept of illness in his novels while writing about the lives of city-dwellers who are behind the front lines. In addition to “physical” diseases such as tuberculosis and pneumonia, “mental” diseases such as delight and jealousy; he frequently resorted to “social” diseases such as prostitution and gambling. In this article, Enis' novels Neriman, Sârâ, Zaniyeler, Orta Malı and Cehennem Yolcuları will be evaluated within the framework of the mentioned diseases, and what function the diseases have in expressing the problems experienced during the war years will be revealed.

Anahtar Kelimeler

Selahattin Enis, illness, spiritual illness, mental illness, social illness

Kaynakça

• Arslan, Nur Gürani (2003). Selahattin Enis’in romanlarında Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarına bir bakış. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Çıkla, Selçuk (2016). Edebiyat ve hastalık. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Enis, Selahattin (1328/1911). Neriman/Baharlar yahut hazanlar. Dersaadet: Cemiyet Kütüphanesi.
• Enis, Selahattin (2011). Zaniyeler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Enis, Selahattin (2016). Sârâ & cehennem yolcuları. Kesit Yayınları: İstanbul.
• Enis, Selahattin (2017). Orta malı. Koç Üniversitesi Yayınları: İstanbul.
• Kubbealtı Lûgatı. Erişim tarihi: Mayıs 13, 2021. http://lugatim.com/s/HASTALIK
• Sontag, Susan (2020). Metafor olarak hastalık-aids ve metaforları. (Osman Akınhay çev.). İstanbul: Can Yayınları.
• Taşdelen, Vefa (2015). Hastalık durumları ve şifa olarak söz. Hece, 225, 97-101.
• Tane, Vahit (2012). Selahattin Enis Atabeyoğlu’nun hayatı ve eserleri üzerine bir araştırma (Tez No. 314169) [Doktora tezi, Ege Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi https://tez.yok.gov.tr/
• Türk Dil Kurumu. Güncel Türkçe sözlük. Erişim tarihi: Mayıs 13, 2021, https://sozluk.gov.tr/
• Woolf, V. (1987). Hasta olmak üzerine (Meltem Ahıska çev.). Defter, 2, 61-69.