AN EVALUATION OF OZGECAN ASLAN MURDER FROM THE EYE OF HUMAN RIGHTS AND A CONTROVERSIAL PROPOSAL: INJUCTIONAL ARREST

Yıl 2020, Sayı: 11, 1 - 36, 29.02.2020

Murat Erten

https://doi.org/10.33404/anasay.678191

Öz

ÖZGECAN ASLAN VAK‘ASININ İNSAN HAKLARI BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRMESİ VE TARTIŞMALI BİR ÖNERİ: TEDBİREN HAPİS

Öz

Dede Cöngî Efendi vali ile kâdının yetkileri arasındaki farkları sıralarken, bir tedbiren hapis cezasından söz eder ve bunun adalet arayışı sürecinde suçu önleyici uygulamalardan biri olduğunu vurgular. Buna göre henüz suç işlememiş veya bir suçu işlemeyi alışkanlık edinmiş bir kimse, yeni bir suçu işleyip yeni mağdurlar yaratmadan evvel devlet gözetimine alınır, kişisel masrafları devlet tarafından karşılanır ve gözetim altında tutulduğu süre içerisinde ahlâken düzelmesi beklenir. Fakat suç fiili henüz işlenmemiştir ve işlenmemiş bir suç için öngörülecek bu hükmün ortaya çıkaracağı insan hakları problemleri bir yana, toplu taşım aracındayken kaçırılan, saldırıya uğrayan, öldürülen ve öldükten sonra yakılarak ortadan kaldırılmaya çalışılan Özgecan Aslan ve benzeri şiddet vak‘aları ortaya çıktıkça, toplum güvenliği açısından bu türden tedbir mekanizmalarına ne denli ihtiyaç olduğu görülmektedir. İnsan hakları açısından bakıldığında, şüpheli şahısların yargı ve ceza sürecinde sahip olduğu haklar kadar, mağdurların da yaşama, güvende olma, serbestçe seyahat etme ve toplumunsa genel anlamda huzurlu yaşam hakları vardır. Özellikle psikolojik problemleri ve madde bağımlılığı olan kimselerin çeşitli kanallardan takip edilmesi ve isimleri, onurları ve diğer kişilik hakları zedelenmeden gözetim altında tutulmaları, toplum huzuru açısından önem arz etmektedir. Dolayısıyla Dede Cöngî Efendi’nin bu tedbir önerisi tartışmalı olduğu kadar düşündürücüdür.

Anahtar Kelimeler

Dede Cöngî Efendi, Tedbiren Hapis, İnsan Hakları, Şiddet, Suç-Ceza Denkliği

Kaynakça

• Akgündüz A. (1994), ‘Dede Cöngî’, TDV İslâm Ansiklopedisi; C.9. İstanbul.
• Alî Omar el- (2018), “et-Ta‘zîr bi’s-Sicn”, Türkiye İlahiyat Araştırmaları Dergisi; C.2, S.1.
• Ansay S.Ş. (2002), Hukuk Tarihinde İslâm Hukuku; 4.b. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Beccaria C. (2016), Suçlar ve Cezalar Hakkında; çev. Sami Selçuk. 6.bs. Ankara: İmge Kitabevi.
• Belgesay M. R. (1963), Kur‘ân Hükümleri ve Modern Hukuk, Mevzuat, İçtihatlar, Tatbikat. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Brockelmann C. (1937), Geschichte der Arabischen Litteratur-Erster Supplementband; C.1. Leiden: E.J.Brill.
• Erten M. (2011), Tercüme-i Siyâsetnâme’nin Tahlili ve Değerlendirmesi; (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Erten M. (2015), “Dede Cöngî Siyâsetnâme’sinde Kâdının ve Valinin Siyasal Görevleri: Hukuk-Siyaset İlişkisi Üzerine Bir Karşılaştırma”, S.4. Gümüşhane: Mavi Atlas Gümüşhane Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi.
• Erten M. (2017), “Siyâsetnâme’yi Modern Hukuk Teorileriyle Yeniden Okumak”, Uluslararası Amasya Âlimleri Sempozyumu (21-23 Nisan 2017, Amasya), C.2, ed. Şuayip Özdemir ve Ayşegül Gün, Uluslararası Amasya Âlimleri Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Ankara: Kitabek Yayınları.
• Gündoğan G. ve Günay M. (2004); İnsan Hakları ve Eğitimi. İzmir: İlya Yayınevi.
• Güriz A. (1992), Hukuk Başlangıcı, 3.bs. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
• Güriz A. (2011), Hukuk Felsefesi; 9. b. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Haber 7 Haber Sitesi; 19.02.2015. http://www.haber7.com/guncel/haber/1298415-ozgecan-aslan-katili-suphi-altindoken-kimdir; erişim tarihi 06.11.2018.
• Hürriyet Gazetesi; 30.09.2015. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/ozgecanin-katili-suphi-altindokeni-esi-bosadi-30197031; erişim tarihi 06.11.2018.
• İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi (10 Aralık 1948) (1996); ss.10-26. İstanbul: Say Yayınları.
• İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerinin Korunmasına İlişkin Sözleşme (4 Kasım 1950) (1996); ss.28-73. İstanbul: Say Yayınları.
• İşkence ve Başka Zalimce, İnsanlık Dışı veya Onur Kırıcı Davranış ya da Cezaya Karşı Sözleşme (9 Aralık 1975) (1996); ss.77-114. İstanbul: Say Yayınları.
• Korkmaz F. ve Kurban Y. (2017), “İslâm Ceza Felsefesi Açısından Hapis Cezası Üzerine Düşünceler”, Uluslararası İslâm Ceza Hukuku Sempozyumu (30 Nisan-03 Mayıs 2015, Antalya), İslâm Ceza Hukuku Tebliğler Kitabı; C.1, Haz. Ahmet Akcan. İstanbul: Lale Yayıncılık.
• Kur‘ân-ı Kerîm.
• Lewis B. (1993), İslâm’ın Siyasal Söylemi; çev. Ünsal Oskay. İstanbul: Cep Kitapları.
• Milliyet gazetesi; 15.04.2018. http://www.milliyet.com.tr/suphi-altindoken-in-eski-karisi-gundem-2227675/; erişim tarihi 06.11.2018.
• Nev’izâde Atâî (1989), Şakâik-i Nûmâniyye ve Zeyilleri-Hadâiku’l-Hakâik fî Tekmileti’ş-Şakâik; haz. Abdülkadir Özcan. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Par K. (2016); Habertürk gazetesi; 24.04.2016. https://www.haberturk.com/gundem/haber/1229581-suphi-altindokenin-annesi-gazete-haberturke-konustu/43Kübra Par/Gazete Habertürk erişim tarihi 06.11.2018’dir.
• Sabah gazetesi; 15.02.2015. https://www.sabah.com.tr/yasam/2015/02/15/ozgecanin-katili-o-vahseti-en-ince-detaylarina-kadar-boyle-anlatti; erişim tarihi 06.11.2018.
• Şekerci O. (1996), İslâm Ceza Hukukunda Ta‘zîr Suçları ve Cezaları. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat.
• Şirvânî H. H. (1965), İslâm’da Siyâsî Düşünce ve İdâre; çev. Kemal Kuşçu. Ankara: Nur Yayınları.
• T24 haber sitesi; 11.11.2015. https://t24.com.tr/haber/ozgecan-aslanin-katil-zanlisinin-eski-esi-ben-de-olebilirdim-ama-maalesef-olmedigime-sevinemedim,316115; erişim tarihi 06.11.2018.
• Tercüme-i Siyâsetnâme (1275); çev. Şeyhulislâm Meşrepzâde Ârif Efendi. (Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Selim Ağa Kütüphanesi, Hüdâyi Efendi Koleksiyonu, No: 858) İstanbul: Maarif Matbaası.
• TGRT haber sitesi; 11.02.2015. http://www.tgrthaber.com.tr/gundem/ozgecan-aslan-olumunun-3-yili-ozgecan-nasil-olduruldu-ozgecan-aslan-kimdir-225863; erişim tarihi 06.11.2018.
• Trablûsî Alau’d-Dîn Ebu’l-Hasan Alî b. Halîl et- (1300), Mu’inu’l-Hükkâm fî Mâ Yetereddedu beyne’l-Hasmeyn mine’l-Ahkâm. Bûlâk, Mısır: Matbaatı’l-Mîriyye.
• Troper M. (2011), Hukuk Felsefesi; çev. Işık Ergüden. Ankara: Dost Yayınevi.
• Uzunçarşılı İ. H. (1941), Osmanlı Devleti Teşkilâtına Medhâl. İstanbul: Türk Tarih Kurumu Yayınları, Maarif Matbaası.
• Wacks R. (2015), Hukuk Felsefesine Kısa Bir Giriş; çev. Engin Arıkan. İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Zehra M. E. (1973), İslâm Hukuk Metodolojisi-Fıkıh Usûlü; çev. Abdülkadir Şener. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.