ENGELLERİ ORTADAN KALDIRAN ENGELLİ GİRİŞİMCİLİĞİ: İLHAM VEREN BİR ENGELLİ GİRİŞİMCİ ÖRNEĞİ “HALUKCEREZ.COM

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 11, 249 - 263, 30.12.2023

Ebru Ertürk Meral Erdirencelebi

Öz

Dünya nüfusunun yaklaşık %10’unu Türkiye nüfusunun yaklaşık %12’sini oluşturan engelliler önemli bir orana sahiptir. Engelliler dünyada her ne kadar kanunlar önünde eşit haklara sahip olsa da, uygulamada haklarını diğer bireylerle eşit şekilde kullanamamaktadır. Bütün bireylerin sahip olduğu temel haklara erişimde engellilerin çeşitli sorunlar yaşadığı görülmektedir. Engelli bireyler istihdam konusunda geçmişten bugüne değin sorunlarla karşılaşmıştır. Hâlbuki engellilerin ekonomik ve toplumsal yaşam içinde var olabilmelerinin en önemli yollarından birisi istihdam edilmeleridir. Engelli bireylerin çalışma yaşamına dahil olmaları yaşam kalitelerini artırmakta ve üretken olmalarını sağlamaktadır. Girişimcilik engelli bireylerin ekonomik hayata katılımını sağlamanın bir yolu olarak öne çıkmaktadır. Ancak engelli bireyler bu süreçte kendilerini girişimciliğe iten ve çeken pek çok faktörle karşı karşıya kalmaktadır. Girişimcilik, bu bağlamda engelli bireylerin çalışma yaşamına katılmalarının önündeki engelleri ortadan kaldırabilmektedir. Kendi girişimlerini kurmaları engelli girişimcilere esnek çalışma saatleri ve uygun çalışma temposu da sunmaktadır. Engelli girişimciliği, engelli bireylerin sosyal dışlanma ve yoksulluk gibi sorunları aşmaları açısından da son derece önemli bir imkan sağlamaktadır. Engelli bireylerin girişimcilik vasıtasıyla iş gücüne katılmaları, ekonomik ve toplumsal yaşama katılmalarının yanı sıra ülke ekonomisi için de oldukça önemlidir. Bu nedenle engelli bireylerin girişimcilik süreçlerinde karşılaştığı engellerin ortadan kaldırılması gerekmektedir. Engelli bireyler girişimcilik faaliyetleri ile sadece kendi yaşam şartlarını iyileştirmekle kalmamakta diğer engelli bireyler için istihdam olanakları sağlayabilmektedir. Toplumsal kalkınma ancak toplumu oluşturan tüm kesimlerin girişimcilik faaliyetlerini gerçekleştirebilecek imkânlara kavuşmasıyla mümkün olabilecektir. Bu bağlamda bu çalışmada engelli bireyleri girişimciliğe iten ve çeken faktörler incelenmiş ve engelli bireylere bir rol model olarak “halukcerez.com” örneği sunulmuştur. “Engel Tanımayan Lezzetler” sloganıyla çerez satışı yapan bir işletme kuran engelli girişimci “Haluk Tokat” ilham veren başarı öyküsüyle ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Engellilik, Girişimcilik, Engelli Girişimciliği

Kaynakça

• Aköğretmen, M. ve Orhan S. (2020). Engelli istihdamında bir alternatif olarak engelli girişimciliği. Bilgi, 22(2), 236-256.
• Alptekin, H., Eliöz, M. ve Demir, A. Z. (2019). Engel türünün ve spor yapma alişkanliğinin girişimcilik üzerine etkilerinin incelenmesi. Social Sciences, 14(1), 1-19.
• Anderson, M. ve Galloway, L. (2012). The value of enterprise for disabled people. International Journal of Entrepreneurship and Innovation, 13(2), 93-101. https://doi.org/10.5367/ijei.2012.0070.
• Bagheri, A. ve Abbariki, M. (2017). Competencies of disabled entrepreneurs in Iran: implications for learning and development. Disability & Society, 32(1), 69-92.
• Barba-Sánchez, V., Ortíz-García, P. ve Olaz-Capitán, Á. (2019). Entrepreneurship and disability: Methodological aspects and measurement instrument. 1. Journal of Entrepreneurship Education, 22, 1-6.
• bin Muhammad Sabri, M. F., Rashid, S. M. ve binti Nadzri, S. (2023). Exploring The challenges of disabled entrepreneurs: a literature study. In Proceedings Of Femfest International Conference on Economics, Management, and Business (Vol. 1, pp. 809-824).
• Capitán, A. O. ve García, P. O. (2019). Disability and entrepreneurship. New horizons, new challenges. Suma De Negocios Journal, 10(22), 72-79.
• Cooney, T. (2008). Entrepreneurs with disabilities: profile of a forgotten minority. Irish Business Journal,4(1),119-129.
• Darcy, S., Collins, J.ve Stronach, M. (2020). Australia's disability entrepreneurial ecosystem: experiences of people with disability with microenterprises, self-employment and entrepreneurship. UTS Business School, University of Technology Sydney. https://www.uts.edu.au/sites/default/files/article/downloads/Australias%20Disability%20Entrepreneurial%20Ecosystem%20Report%201%20%28Accessible%29.pdf
• Dhar, S. ve Farzana, T. (2017a). Entrepreneurs with disabilities in Bangladesh: An exploratory study on their entrepreneurial motivation and challenges. SSRN. European Journal of Business and Management, 9(36),103-114.
• Dhar, S.ve Farzana, T. (2017b). Barriers to entrepreneurship confronted by persons with disabilities: An exploratory study on entrepreneurs with disabilities in Bangladesh. Management, 31(2), 73-96.
• Drakopoulou-Dodd, S. (2015). Disabled entrepreneurs: rewarding work, challenging barriers, building support. University of Strathclyde | International Public Policy Institute.
• Durak, H. (2021). Engelli bireylerin girişimcilik faaliyetlerinde karşılaştıkları sorunların tespitine yönelik bir araştırma, YayınlanmamışYüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi SBE, Sakarya.
• Durmaz, Ş. (2017). Engellilik ve işgücü piyasası ilişkisi. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(15), 249-276.
• Ekinci, C. (2022). KOSGEB destekleri bağlaminda engelli girişimciliğinin bölgesel olarak analizi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, , Karabük.
• García, O. P. ve Capitán, O. ÁJ. (2021). Entrepreneurship for people with disabilities: from skills to social value. Front. Psychol. 12,1-12. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.699833
• Gencer, M. (2019). Engellilik durumu ve engellilere yönelik toplumsal algı: Kütahya örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi SBE, Kütahya.
• Genç, Y. ve Çat, G. (2013). Engellilerin istihdamı ve sosyal içerme ilişkisi. Akademik İncelemeler Dergisi, 8(1), 363-394.
• Hsieh, Y. C., Molina, V. M. J.ve Weng, J. (2019). The road to entrepreneurship with impairments: A challenges-adaptive mechanisms-results model for disabled entrepreneurs. International Small Business Journal, 37(8), 761-779.
• Jones, M. K. ve Latreille, P. L. (2011). Disability and self-employment: evidence for the UK, Applied Economics, 43(27): 4161-4178. https://doi.org/10.1080/00036846.2010.489816
• Kanyılmaz-Polat, E. (2020). Engelli bireylerin çalışma yaşamında karşılaştıkları sorunlara yönelik nitel bir araştırma: Çanakkale örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(39), 869-897. Doı: Https://Doi.Org/10.46928/İticusbe.758135
• Klangboonkrong, T. ve Baines, N. (2022). Disability entrepreneurship research: Critical reflection through the lens of individual‐opportunity nexus. Strategic Change, 31(4), 427-445.
• Korkmaz, B. C. (2023). Türkiye’de engelli istihdamında yaşanan zorluklar. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 23 (1), 62-81. Doi: https://doi.org/10.54961/uobild.1264127
• Maritz, A. ve Laferriere, R. (2016). Entrepreneurship and self-employment for people with disabilities. Australian Journal of Career Development, 25(2), 45-54.
• Maziriri, E. T. ve Madinga, N. W. (2016). A qualitative study on the challenges faced by entrepreneurs living with physical disabilities within the Sebokeng Township of South Africa, International Journal of Research in Business Studies and Management, 3(5),1-13.
• Maziriri, E. T., Madinga, W. ve Lose, T. (2017). Entrepreneurial barriers that are confronted by entrepreneurs living with physical disabilities: A thematic analysis. Journal of Economics and Behavioral Studies, 9(1 (J)), 27-45.
• Molyneux, K., Holland, P. ve Winstanley, J. (2022). Navigating serial ineq BSA Medical Sociology Conference – September 2022, 1-23.
• https://www.universalinclusion.co.uk/images/Docs/BSA_Med_Soc_Conference_-_SLIDES_v6.pdf Mota, I., Marques, C., & Sacramento, O. (2020). Handicaps and new opportunity businesses: what do we (not) know about disabled entrepreneurs?. Journal of Enterprising Communities: People and Places in the Global Economy, 14(3), 321-347.
• Namal, M. (2019). İşkur engelli girişimciliği destek programı’nın incelenmesi (tr61 bölgesi örneği). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(42), 261 - 272.
• Orhan, S. ve Uysal, S . (2019). Engelli bireylerin çalışma hayatında maruz kaldıkları duygusal yükler: Sakarya ili örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8 (1), 270-291.
• Öztürk, K. (2014). Dezavantajlı gruplara yönelik ayrımcılık: engellilerin çalışma hayatında karşılaştıkları ayrımcılık ve çözüm önerileri, Uzmanlık Tezi, T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi, Ankara.
• Renko, M., Parker Harris, S. ve Caldwell, K. (2016). Entrepreneurial entry by people with disabilities. International Small Business Journal, 34(5), 555-578.
• Saxena, S. S. ve Pandya, R. S. K. (2018). Gauging underdog entrepreneurship for disabled entrepreneurs. Journal of Enterprising Communities: People and Places in the Global Economy, 12(1), 3-18.
• Suguna, M. ve Rasika, K. (2021). Challenges faced by disabled entrepreneurs and their constitutional framework. JETIR, 8(11): a106-a113.
• Uddin, M. A. ve Jamil, S. A. (2015). Entrepreneurial barriers faced by disabled in India. Asian Social Science, 11(24), 72-78. doi:10.5539/ass.v11n24p72
• Yenipazarlı, A., Çondur, F. ve Cömertler, N. (2020). Engelli bireylerin kamu hizmetlerinden memnuniyeti: Nazilli ilçesi örneği. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 77-93.
• https://onedio.com/haber/30-yasindayken-iki-kolunu-da-kaybeden-adamin-ilham-veren-hayata-tutunus-hikayesi-1084348, Erişim tarihi: 02.11.2023
• https://www.aile.gov.tr/media/135432/eyhgm_istatistik_bulteni_nisan_23.pdf Erişim tarihi: 07.11.2023
• https://www.facebook.com/cerezhaluk, Erişim tarihi: 01.11.2023
• https://www.halukcerez.com/, Erişim tarihi: 01.11.2023
• https://www.instagram.com/haluk.cerez/, Erişim tarihi: 02.11.2023.
• https://www.sabah.com.tr/yasam/iki-kolu-olmayan-halukun-ilham-veren-basari-hikayesi-ayaklarimin-uzerinde-durabildigim-icin-zenginim-6201258?paging=8,Erişim tarihi: 02.11.2023
• youtube.com/@halukcerez8136 Erişim tarihi: 01.11.2023