Traditional Houses in Yedigöl Village of İspir in Erzurum

Yıl 2017, Sayı: 38, 177 - 195, 29.05.2017

Zerrin Köşklü

Öz

İspir which is 144 km distance to Erzurum city center is the transit county between Eastern Anatolia and Eastern Black Sea.  İspir covering large area including 101 villages (villages are defined as neighborhood after 2014 local election) connected to county town and hamlets connected to villages, its 44 km above Yedigöl is located that one of the closest village to Rize provincial border.

Yedigöl village is distinctive from Eastern Anatolia with its site condition, climate and closeness to Eastern Black Sea, has been witnessed to habitation since ancient times, 

In this article “Traditional Houses in İspir Village of Erzurum”, registered or nonregistered houses are in Kuşdili location of Yedigöl village, are evaluated in terms of plan, architectural and decoration features. It is observed that geographical factor, climate conditions, building material and traditions are effective for shaping of Yedigöl village houses. 

Yedigöl village houses are generally small houses which have specific features such as tandoor and barn located on the ground floor and rooms without anteroom on the second floor. These houses indicating transition feature between Black Sea and Eastern Anatolia, were built in end of XVIII. century XIX. and XX. century according to their inscriptions.

Anahtar Kelimeler

Erzurum, İspir, Traditional Turkish House, Yedigöl Houses

ERZURUM/İSPİR YEDİGÖL KÖYÜNDE BULUNAN GELENEKSEL EVLER

Öz

İspir,
Erzurum il merkezine 144 km. mesafede bulunan, Doğu Anadolu ile Doğu Karadeniz
Bölgesi arasında geçiş özelliği gösteren bir ilçedir. İlçe merkezine bağlı 101
köy (köyler 2014 Mahalli Seçimlerinin ardından mahalle olarak tanımlanmaktadır)
ve köylere bağlı mezralarıyla oldukça geniş bir alanı kaplayan İspir’in 44 km.
kuzeyinde Rize il sınırına en yakın köylerinden biri olan Yedigöl
bulunmaktadır.

Karadeniz
Bölgesine yakınlığı, iklim ve arazi koşulları ile Doğu Anadolu Bölgesinden
ayrılan Yedigöl Köyü eski çağlardan beri yerleşmelere sahne olmuştur.

“Erzurum
/ İspir Yedigöl Köyünde Bulunan Geleneksel Evler” konulu bu makalede, Yedigöl Köyü
Kuşdili mevkiinde yer alan tescilli ya da tescilsiz
evler plan, mimari ve süsleme özellikleri açısından ele alınmıştır. Yedigöl Köyü
evlerinin şekillenmesinde bulunduğu coğrafi etkenler, iklim şartları, yapı
malzemesi, ve geleneklerin etkili olduğu izlenmektedir. 

Yedigöl Köyü evleri genel olarak
alt katında tandırevi, ahır merek gibi birimlerinin, üst katında ise odaların
bulunduğu sofasız, kendine özgü nitelikler taşıyan küçük boyutlu evlerdir. Doğu
Karadeniz ve Doğu Anadolu evleri arasında geçiş özelliği gösteren evler kitabelerine
göre XVIII. yüzyıl sonu XIX. ve XX. yüzyıllar arasında yaptırılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Erzurum, İspir, Geleneksel Evler, Yedigöl Evleri

Kaynakça

• Başkan, Seyfi. (2008). “Artvin’de Geleneksel Ev Mimarisi” Vakıflar Dergisi, S.31, Ankara, s.71-139.
• Doğanay, Hayati - Orhan, Fatih. (2014). “Şavşat’ta Geleneksel Köy Meskenleri ve Başlıca Sorunları”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 18 (1), Erzurum, s.273-297.
• Gür, Şengül Öymen. (2005). “Doğu Karadeniz Konutu”, Doğu Karadeniz’de Kırsal Mimari, Milli Reassürans, s.162-212.
• İnanç, Tülay. (2010). Geleneksel Kırsal Mimari Kimliğin Ekoloji ve Sürdürülebilirlik Bağlamında Değerlendirilmesi, Rize Çağlayan Köyü Evleri Örneği, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• Kantar, Zehra. (1998). Kırsal Yerleşmelerde Dış Mekân Organizasyonu-Artvin İli Köyleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Köşklü, Zerrin. (2006). “Eski Erzurum Evlerinde Kapı Tokmakları”, IX. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu (21-23 Nisan 2005) Bildiriler, Erzurum, s.337-345.
• Köşklü, Zerrin. (2005). “Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı Ve Doğu Anadolu’da ki Yeri Üzerine” Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.5, S.2, Eskişehir, s.155–177.
• Köşklü, Zerrin-Tali, Şerife. (2007). “Geleneksel Erzurum Evlerinde Tandırevi (Mutfak) ve Mimarisi”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, S. 11, Erzurum, s. 97-112.
• Özkan, Haldun. (2012). “Geleneksel Erzurum Evlerinde Kırlangıç Örtünün Kuruluşu Ve Son Kırlangıç Örtü Ustası Sırrı Alacakanat”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitü Dergisi, S: 28, Erzurum, s.19-37.
• Sümerkan, Mustafa Reşat. (1990). Biçimlendiren Etkenler Açısından Doğu Karadeniz Kırsal Kesiminde Geleneksel Evlerin Yapı Özellikleri, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), K.T.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Uçar, Hatice. (1998). Bayburt ve Bayburt Evlerinin Mimarlık Tarihindeki Yeri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Erzurum.