Erzurum İlinde (Türkiye) 1907-2018 Yılları Arasında Kaydedilen M ≥ 3.0 Depremlerin Mekânsal Analizi

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 4, 1607 - 1624, 31.12.2019

İmren Kuşcu İbrahim Kopar İlhan Bakırtaş

Öz

Bu makalede Erzurum ilinde oluşmuş depremlerin mekânsal analizleri yapılmış ve değerlendirilmiştir. Mekânsal analizler bağlamında Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Bölgesel Deprem-Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi kataloğundaki 1907-2018 yılları arasında oluşmuş M ≥ 3.0 toplam 979 deprem verisi, ArcGIS (sürüm 10.1) programına aktarılarak episantr, büyüklük sınıfı, hiposantr analizleri, tampon (Buffer), ortalama merkez, ağırlıklı ortalama merkez, standart uzaklık, ağırlıklı standart uzaklık ve standart sapma elipsi analizleriyle nokta ve Kernel yoğunluk analizleri yapılmıştır. Analizler sonucunda Aşkale, Aziziye (Ilıca), Çat üçgeni, Erzurum şehir merkezinden başlayarak Pasinler, Köprüköy, Horasan ilçelerinden Narman’a uzanan hat ve Hınıs yöresinin depremselliği yüksek sahalar olduğu ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Depremsellik, mekânsal analiz

Kaynakça

• Akıncıtürk, N. (2003). Ülkemizdeki Deprem Etkileri ve Yapısal Tasarımda Alınması Gereken Önlemler. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Müh. Mim. Fak. Yay. 285 s.
• Aksu, B. (2014). Erzurum Şehir Merkezinde Kuzey Güney Doğrultulu Bir Hat Boyunca Yer Alan Yapı Stokunun, Zemin ve Yapı Periyodu Açısından Değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Ambraseys, N.N and Finkel, C.F. (1987). “Seismicity of Turkey and Neigbouring Region 1899-1915”. Annales Geophysics, vol. 5B, p. 701-26.
• Ambraseys, N.N. and Finkel, C.F. (1995). The Seismicity of Turkey and Adjacent Areas: A Historical Review 1500 - 1800. İstanbul: Eren Yayıncılık.
• Arık., F.Ş. (1994). “Selçuklular Zamanında Anadolu’da Meydana Gelen Depremler”. Tarih Araştırmaları Dergisi, XVI/27, s. 13-32.
• Arpat, E. (1965). “Aziziye (Ilıca)-Aşkale (Erzurum) Arasındaki Sahanın ve Kuzeyinin Genel Jeolojisi-Petrol İmkânları”. Rapor No: 4040. Ankara: Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü.
• Atalay, İ. (1978). Erzurum Ovası ve Çevresinin Jeolojisi ve Jeomorfolojisi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Aysan, F.Y. (1984). The Erzurum-Kars Eartquake of Eastern Turkey, Oxford, U.K. 21.
• Bailey, T.C. and Gatrell, A.C., (1995). Interactive Spatial Data Analysis 413. Essex: Longman Scientific & Technical.
• Bakak, Ö. (2016). “2005 Sığacık Körfezi (İzmir) Depremlerinin Mekânsal Değerlendirilmesi”. Yerbilimleri Dergisi, 37 (1), Ankara, s. 51-63.
• Barka, A., and Hancock, P. L. (1984). “Neotectonic deformation patterns in the convexnorth words arc of the North Anatolian fault, in The Geological Evolotion of the Eastern Meditertanson (Edited by Dixon.j.G.and Robertson, A.H.F)”. Special Publ. Geol, Soc, London, p.763-773.
• Barka, A., and Kadinsky-Cade, K. (1988). “Strike-slip fault geometry in Turkey and its influence on earthquake activity”, Tectonics, 7, p. 663-684.
• Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü (KRDAE) Bölgesel Deprem-Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi (BDTİM), 11 Mayıs 2017 Halilkaya-Aziziye (Erzurum) Depremi Basın Bülteni.
• Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü (KRDAE) Bölgesel Deprem-Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi (BDTİM) Deprem Kayıtları.
• Bozkuş, C., ve Yılmaz, Ö. (1993). Tercan (Erzincan)-Aşkale (Erzurum) Arasının Tektoniği, Türkiye Jeoloji Bülteni, C. 36, Ankara, s.189-201.
• Curzon, R. (1854). “A Year at Erzeroom and the Frontiers of Russia, Turkey and Persia”. London, p.159-162.
• Çakır, Ç. (2016). Palandöken Dağlarının Doğal Ortam Özellikleri, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dewey, J. F., Hempton, M. R., Kidd, W. S. F., Şaroğlu, F., Şengör, AMC., 1986. Shortening of continental lithosphere: the neotectonics of Eastern Anatolia young collision zone. In: Coward, M.P., Riea, A.C. (Eds.). Collision Tect. Geol. Soc. Lond., Spec. Publ., 19, p. 3– 36.
• Doğan, A., Yıldırım, C., Nefeslioğlu, H. A. ve Emre, Ö. (2004). 25 Mart (Mw: 5.5) ve 28 Mart (Mw 5.5), Aşkale Erzurum Depremleri Değerlendirme Raporu (Numarasız), Ankara: MTA Jeoloji Etütleri Dairesi.
• Ergünay, O. and Tabban, A. (1983). Isoseismal map of the Bartın earthquake based on the official damage statistics of the General Directorate of Disaster Affair of the Government of Turkey.
• Eyidoğan, H., Güçlü, U., Utku, Z., ve Değirmenci, E. (1991). Türkiye Büyük Depremleri Makro Sismik Rehberi (1900-1988), İstanbul: İTÜ. Maden Fak. Jeofizik Müh. Bölümü Yayınları.
• Gök, Y. (1996). Erzurum-Kars Depremi’nin (30 Ekim 1983) Ekonomik ve Sosyal Sonuçları, Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hepdeniz, K., ve Soyaslan, İ.İ. (2015). “Burdur İlinde Meydana Gelen Depremlerin Odak Noktalarının Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ile 3 Boyutlu Modellenmesi ve Je-oistatistiksel Analizi”. Uluslar. Burdur Deprem ve Çevre Semp., Bur¬dur: Bildiriler Kitabı, s. 104-112.
• Hoşgören, M. Y., Nişancı, A., Selçuk Biricik, A., ve Bilgin, A. (1984). 30 Ekim 1983 Erzurum Kars Depremi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi.
• Kahraman, S., ve Ünsal, Ö. (2014). ArcGIS for Desktop Spatial Analysis. Ankara: ESRI Bilgi Sistemleri Mühendislik ve Eğitim Ltd. Şti.
• Kalemli, H. (2010). 1924 “Erzurum Depreminde Yurtdışından Yapılan Yardımlar”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (2): Erzurum, s. 201-219.
• Karabulut, M. (2014). “Mekânsal İstatistik Teknikleri”. Coğrafya Araştırma Yöntemleri (Ed. Yılmaz Arı, İlhan Kaya), Balıkesir: Coğrafyacılar Derneği, s. 433- 436.
• Kaya, Ö., Toroğlu, E., ve Adıgüzel, F. (2015). “2011 Genel Seçimlerinde Partilerin Aldığı Oy Oranlarının İlçeler Ölçeğinde Mekânsal Analizi”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, İstanbul, 31, s. 1-13.
• Keskin, M. (1998). “Erzurum-Kars Platosunun Çarpışma Kökenli Volkanizmasının Volkanostratigrafisi ve Yeni K/Ar Yaş Bulguları Işığında Evrimi (Kuzeydoğu Anadolu)”, MTA Dergisi, 120, 135-157.
• Koçyiğit, A. (1985). “Karayazı Fayı”. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 28, Ankara, s: 67-72.
• Koçyiğit, A. (1985). “Muratbağı-Balabantaş (Horasan) Arasında Çobandede Fay Kuşağının Jeo-Tektonik Özellikleri ve Horasan-Narman Depremi Yüzey Kırıkları”. Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fak. Yer Bilimleri Dergisi, 2/1, s.15-32.
• Koçyiğit, A., and Canoğlu, M.C. (2017). “Neotectonics and seismicity of Erzurum pull-apart basin, East Turkey”. Russian Geology and Geophysics, 58, p. 99-122.
• Koçyiğit, A., Öztürk, A., İnan., S. ve Gürsoy, H. (1985). “Karasu Havzası’nın Tektonomorfolojisi ve Mekanik Yorumu”. Cumhuriyet Üniv. Müh. Fak. Yerbilimleri Dergisi, 2, Sivas, s. 143-147.
• Koçyiğit, A., Yılmaz, A., Adamia, S., ve Kuloshvili, S. (2001). “Neotectonics of East Anatolian Plateau (Turkey) and Lesser Caucasus: Implication for Transition from Thrusting to Strike-slip Faulting”. Geodinamica Acta, 14, p. 177-195.
• Lahn, E. (1952). “Aras Nehri Amenajman Sahasının Jeolojik ve Sismolojik Durumu (Doğu Anadolu)”. Publ. Bur, Centr. Seism. Int., Serie A, Tr. Sc., Fasc. 16, Strasburg, s. 74-84.
• Lee, J., and Wong., D.W.S. (2000). Statistical Analysis with ArcWiev ArcGIS. John Wiley & Sons, Inc., Canada.
• Menteşe, S., ve Okuyucu, A. (2013). “Bilecik İlin¬de Nüfusun Mekânsal Dağılışının Jeo-istatistiksel Yöntemlerle İncelenmesi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (24), s. 258-267.
• Nalbantoğlu, H. (1987). T.C. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Afet işleri Genel Müdürlüğü, Ankara. Yazılı soru önergesi, Sayı: L.Ö5-01/O64/2356 Ankara, 357 s.
• Nawroozi, A.A. (1971). “Seismotectonics of the Persian Platean, Eastern Turkey Caucasus and Hindikush region”. Bull. Seism. Soc. Amer., 61, p. 317-341.
• Ohta, Y., Ohashi, H., Ergunay, O., and Tabban, A. (1985). Strong Ground Motion Seismology (edited by: Mustafa Ozder Erdik and M. Nafi Toksöz), Seismic Intensity and its Applications to Engineering: A Study in Turkey, Springer-Science+Susiness Media, S.v. p. 385-405.
• Penirci, O., Demirtaş, R., ve Yağyemez, B. (2011). Erzurum ili Büyük Şehir Belediyesi Yerleşim Alanının 1/5000 Ölçekli Nazım İmar Planına Esas Jeolojik-Jeoteknik Etüt Raporu, Zetem Mühendislik. (Yayımlanmamış).
• Pınar Erdem, N., ve Lahn, E. (1952). Türkiye Depremleri İzahlı Kataloğu. Bayındırlık Bakanlığı, Yapı ve İmar İşleri Reisliği, 36 (6).
• Sertel, E., Demirel, H., Kaya, S., ve Demir, I. (2008). Spatial Prediction of Transport Related Urban Air Quality, p. 805-810.
• Sözbilir, H., Sümer, Ö., Uzel, B., Tepe, Ç., Softa, M., Eski, S., Babayiğit, G., Turan, R., Karaş, M., ve Koşum, Ş. (2015). “İzmir Kenti İçinden Geçen Diri Faylarda Fay Sa-kınım Bandı/Yüzey Faylanması Tehlikesi Kuşağı Oluşturma Kriterleri”. 3. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Kon¬feransı, Ankara. s. 1-14 .
• Şaroğlu, F. (1985). Doğu Anadolu’nun Neotektonik Dönemde Jeolojik ve Yapısal Evrimi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), TPAO Rapor No. 504, İstanbul Üniv. Fen Bil. Enst. İstanbul.
• Şaroğlu, F., Emre, Ö., ve Boray, A. (1987). Türkiye’ nin Diri Fayları ve Depremsellikleri, (Rapor No: 8174), Ankara: Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü.
• Şaroğlu, F., Emre, Ö., ve Kuşcu, İ. (1992). Türkiye Diri Faylar Haritası. MTA Dergisi, s. 99-125.
• Şaroğlu, F., ve Yılmaz, Y. (1986). Geological Evolution and Basin Models During Neotectonic Episode in the Eastern Anatolia. Bulletin of the Mineral Res. and Exploration, 107, p. 70-93.
• Şengör, A.M.C., and Yılmaz, Y. (1983). “Türkiye’de Tetis’in Evrimi: Levha Tektoniği Açısından Bir Yaklaşım”, Ankara: Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni.
• Tabban, A. ve Gencoğlu, S. (1975). Deprem ve Parametreleri, T.C. İmar ve İskân Bakanlığı Deprem Araştırma Enstitüsü Başkanlığı, Ankara.
• Tağıl, Ş., ve Alevkayalı, Ç. (2013). “Ege Bölgesi’nde Depremlerin Mekânsal Dağılımı: Jeoista¬tistiksel Yaklaşım”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (28), s. 369-379.
• Tanrıverdi, K. (1971). Erzurum (Söylemez) Yöresinin Jeolojisi ve Petrol Olanakları, (Rapor No: 6239), Ankara: Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü.
• Tarhan, N., Deveciler, E., Kalabalık, N. N., Akdoğan, E., Çolak, T. ve Kar, H., (1992). Aşkale-Çat (Erzurum) Dolayının Jeolojisi, (Rapor No: 9447), Ankara: MTA Genel Müdürlüğü.
• Tozlu, S. (2000). Erzurum Tarihinde Depremler, Tarih Boyunca Doğu Anadolu’da Doğal Afetler ve Semineri, 93 s.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2018 Yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Erzurum İl Nüfusu,
• Walford, N. (2011). “Practical Statistics for Ge¬ographers and Earth Scientists”. Wiley-Blackwell, Oxford.
• Yanık, K., ve Eravcı, B. (2011). 2010 Deprem Yıllığı, T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Ankara, 179 s.
• Yapıcı, H. (2015). “Tarih Boyunca Erzurum’da Meydana Gelen Zelzeleler”. Mavi Atlas, 5, s. 15-20.
• Yarbaşı, N., Kadirov, A., ve Bayraktutan, M. S. (2003). “Erzurum Şehir Merkezi Batı Kesimi Jeoteknik Haritasında Kullanılan Kriterlerin İstatistiksel Analizi (Erzurum)”, Atatürk Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 2, s. 211-219.