Since the earliest written records of Turkic, when the 3sg possessive suffix is attached with an inflectional or derivational suffix, the so-called pronominal /n/ appears between these two suffixes. In Turkic, a similar /n/ sound is also observed in inflected forms of personal and demonstrative pronouns. The recent studies have shown that in few instances the pronominal /n/ also appears in the nominative case. The purpose of this study is to investigate the origins of the 3sg possessive suffix and the pronominal /n/ based on these findings. First of all, the origins of Turkic possessive suffixes has been questioned and it is revealed that these suffixes are formed through the suffixation of the personal pronouns attached with *+(X)n, which had the function of a genitive in Proto-Turkic. Then, the possible influence of the possessive prefixes in the Yeniseian languages on the historical development of the 2sg possessive suffix is emphasized. It is concluded that the pronominal /n/ is the archaic genitive suffix *+(X)n attached to the 3sg possessive suffix. The same suffix evolved to the instrumental suffix on nouns and to the accusative suffix on possessive suffixes in Old Turkic. The unstable consonant of the Old Turkic genitive suffix +(n)Xŋ is a relic of the same suffix as well.
Old Turkic Proto-Turkic Proto-Yeniseian possessive suffix pronominal /n/ genitive case
Türkçenin en eski yazılı tanıklarından beri, üçüncü
tekil şahıs iyelik ekinin üzerine bir çekim veya türetme eki getirildiğinde bu
iki ek arasında “pronominal n” adı verilen bir /n/ sesi ortaya çıkmaktadır.
Türkçede benzer bir /n/ sesi, kişi ve işaret zamirlerinin çekimli şekillerinde
de görülür. Yakın zamandaki araştırmalar, pronominal /n/ sesinin bazı
örneklerde yalın hâlde de görüldüğünü ortaya koymuştur. Bu çalışmanın amacı, bu
bulgulara dayanarak üçüncü tekil şahıs iyelik ekinin ve pronominal /n/ sesinin
kökünü araştırmaktır. Öncelikle, Türkçe iyelik eklerinin kökeni sorgulanmış ve
bu eklerin Proto-Türkçede ilgi durumu eki görevinde olan *+(X)n ekini almış
kişi zamirlerinin ekleşmesiyle oluştuğu ortaya konmuştur. Ardından, ikinci
tekil şahıs iyelik ekinin tarihsel gelişiminde Yenisey dillerindeki iyelik ön
eklerinin olası etkisi üzerinde durulmuştur. Pronominal /n/ sesinin üçüncü
tekil şahıs iyelik ekine eklenmiş arkaik ilgi eki *+(X)n olduğu sonucuna
varılmıştır. Aynı ek, Eski Türkçede isimler üzerinde araç durum ekine, iyelik
ekleri üzerinde ise belirtme durumu ekine dönüşmüştür. Eski Türkçe +(n)Xŋ ilgi
ekinin yardımcı ünsüzü de aynı ekin kalıntısıdır.
Eski Türkçe Proto-Türkçe Proto-Yeniseyce iyelik eki pronominal /n/ ilgi durumu
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 31 Ocak 2019 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Sayı: 64 |