Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Spolia Use in Murad I Hüdavendigar Mosques in the Çanakkale Region

Yıl 2019, Sayı: 27, 227 - 272, 18.12.2019
https://doi.org/10.17518/canakkalearastirmalari.661186

Öz

The mosques built in Çanakkale and environs under the commission of Murad I Hüdavendigar or under his name during his reign are referred to as Hüdavendigar mosques. Of these structures, while Behramkale Hüdavendigar and Tuzla Hüdavendigar mosques have survived to the present day, Umurbey Hüdavendigar and Gelibolu Hüdavendigar mosques have undergone restorations, were rebuilt and thus have lost their original properties, with only their names remanining unchanged.
Gelibolu Hüdavendigar Mosque was completely rebuilt in the 19th century and Umurbey Hüdavendigar Mosque was similarly rebuilt in the 20th century. Archival
data and the spolia materials present in their current state were examined in an effort to obtain information regarding the spolia use in their original architecture.
The reused of materials (spolia), which was a common practice in Anatolia since Late Antiquity, came into prominence in Anatolian Seljuk and Beylik Era architecture, at
times functionally and at others as an element of primary decoration1. This article focuses on the explicit use of spolia in the Murad I Hüdavendigar period mosques in the Çanakkale region as an expression of political and religious identity and a sign of power beyond sheer architectural decoration.

Kaynakça

  • Alchermes, Joseph, “Spolia in Roman Cities of the Late Empire: Legislative Rationales and Architectural Reuse”, Dumbarton Oaks Papers, Volume 48, Dumbarton Oaks, Washington, 1994, pp.167-178. Ar, Bilge, “Spolia usage in Anatolian rulers: A comparison of ideas for Byzantines, Anatolian Seljuqs and Ottomans”, ITU AZ Volume. 12 Issue. 2 pp. 3-17, İstanbul, 2015. Arel, Ayla, “Menteşe Beyliği Devrinde Peçin Şehri”, Anadolu Sanatı Araştırmaları I, pp. 69-101, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Tarihi ve Röleve Kürsüsü, İstanbul, 1968. Arslan, Nurettin, “2007 Yılı Lampsakos/Lapseki, Abydos ve Çan Yüzey Araştırması”, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 26. Araştırma Sonuçları Toplantısı 26-30 Mayıs 2008 Ankara, 1. Volume, pp. 333-344, Kültür ve Turizm Bakanlığı DÖSİMM Basımevi, Ankara, 2009. Aslanapa, Oktay, Osmanlı Devri Mimarisi, İnkilâp Kitabevi, İstanbul, 1986. Ayverdi, Ekrem Hakkı, İstanbul Mimarî Çağının Menşei: Osmanlı Mimarîsinin İlk Devri, I, İstanbul, 1989. Batur, Afife, “Osmanlı Camilerinde Almaşık Duvar Üzerine”, Anadolu Sanatı Araştırmaları 2, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Tarihi ve Rölöve Kürsüsü, İstanbul, 1970. Bıçakçı, İsmail, Yunanistan’da Türk Mimarî Eserleri, İSAR Vakfı Yayınları, İstanbul, 2003. Boran, Ali, Behramkale Hüdavendigar Cami, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (TDVİA), Volume 18, 1998, pp. 287. https://islamansiklopedisi.org.tr/hudavendigar-camii--behramkale, (10.07.2019). Brenk, Beat, “Spolia from Constantine To Charlemagne Aesthetics Versus Ideology”, Dumbarton Oaks Papers, Volume 41, pp. 103-109, Dumbarton Oaks, Washington, 1987. Castellan, Antoine Laurent, Lettres sur La Grèce, L’Hellespont et Constantinople, I, Paris 1811. Castellan, H., Lettres sur la Morée, l’Hellespont et Constantinople, I, Paris 1808. Ceylan, Burcu, “Spolia: Geç Antik Dönemde Yapılar ve Yapı Elemanlarının İkinci Kullanımları”, Eskiçağ’ın Mekânları Zamanları İnsanları, (ed. Lale Özgenel), Homer Kitabevi, İstanbul, 2005, pp.74-84. Çelik, Zeynep, 19. Yüzyılda Osmnalı Başkenti Değişen İstanbul, Çeviren Selim Deringil, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2017. Darrauzés, J., Notitiae Episcopatuum Ecclesiae Constantinopolitane, Paris, 1981. Doğan, Alkım, “Vallaury’nin Klasisist Cephe Tasarımları”, Geç Osmanlı Döneminde Sanat Mimarlık ve Kültür Karşılaşmaları, Yayına Hazırlayan Gözde Çelik, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2018, pp. 191-203. Edhem, Halil, “Gekbûze’de 787 Târîhli Bir Osmanlı Kitâbesi” Târîh-i Osmanî Encümeni Mecmû’ası, 40 no. 7 sene, 1 pp. 228-235, Tesrîn-i Evvel 1332. Emecen, Feridun, Gelibolu, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Volume 14, 1996, pp. 1-6. https://islamansiklopedisi.org.tr/gelibolu, (03.08.2019) Emecen, Feridun, Nilüfer Hatun, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Volume 33, 2007, pp. 124. https://islamansiklopedisi.org.tr/nilufer-hatun, (03.08. 2019). Ergezen, Hasan Rıza, “Malkoç Türbesi”, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Belleteni, No. 73, Şubat 1948, pp. 15-17. Ersen, Ahmet, Erken Osmanlı Mimarisinde Cephe Biçim Düzenleri ve Bizans Etkilerinin Niteliği, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (unpublished Phd thesis), İstanbul, 1986. Evliya çelebi, Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi, 5. Kitap 2. Volume, (haz. Seyit Ali Kahraman), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2010. Eyice, Semavi, Hudevandigar Camii, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Volume 18, 1998, pp. 289-290. https://islamansiklopedisi.org.tr/hudavendigar-camii--marmara, (10.07.2019). Goodwin, Godfrey, Osmanlı Mimarlığı Tarihi, Kabalcı Yayınları, İstanbul, 2012. Görkay, Zeynep Yürekli, “Osmanlı Mimarisinde Aleni Devşirme Malzeme: Gazilerin Alamet-i Farikası”, Gelenek, Kimlik, Bireşim: Kültürel Kesişmeler ve Sanat, Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, Prof. Dr. Günsel Renda’ya Armağan, Ankara, 2011, pp. 273-280, Imber, Colin, Osmanlı İmparatorluğu 1300-1650, çeviren Şiar Yalçın, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2006. İnancık, Halil, Murad I, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Volume 31, 2006, pp. 156-164. https://islamansiklopedisi.org.tr/murad-i, (14.07.2019). İrez, Feryal, 19. Yüzyıl Osmanlı Saray Mobilyası, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 1988. Keser-Kayaalp, Elif , “Klasik Olana Öykünme ve Spolia Tartışmaları Işığında Diyarbakır Ulu Camii”, 10. Uluslararası Anamed Yıllık Sempozyumu, Devşirme Malzemenin (Spolia) Yeniden Doğuşu, Antikçağ’dan Osmanlı’ya Anadolu’da Objelerin, Materyallerin ve Mekânların Sonraki Yaşamları, (ed. Suzan Yalman and Ivana Jevtić), Anamed Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırmaları Merkezi Yayınları, İstanbul, 2018, pp.131-154. Kiel, Machiel, Gümülcine, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Volume 14, 1996, pp. 268-270. https://islamansiklopedisi.org.tr/gumulcine, (04.08.2019). Kiel, Machiel, “Observations on the History of Northern Greece During the Turkish Rule, The Turkish Monuments of Komotini and Serres”, Balkan Studies, 12/2, pp. 415-462, Selanik, 1971. Kihtir, Tuğrul, Beylikler ve Eserleri Anadolu’nun Beyleri, t Yayın, İstanbul, 2012. Kinney, Dale, “Rape or Restitution of the Past? Interpreting spolia”, The Art of Interpreting, (ed. S.C. Scott), University Park: PSUP, 1995, pp. 53-65. Koch, Guntram, Türkiye’deki Roma İmparatorluk Dönemi Lahitleri, çeviri Burhan Varkıvanç, Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Yayınları, 2010. Kolay, İlknur Aktuğ, Batı Anadolu 14. Yüzyıl Beylikler Mimarisinde Yapım Teknikleri, (published Phd thesis), İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 1989. Kuban, Doğan, Osmanlı Mimarisi, Yem Yayınları, İstanbul, 2007. Kuban, Doğan, Türk Barok Mimarisi Hakkında Bir Deneme, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1954. Kuran, Aptullah, Mosque in the Early Ottoman Architecture, The University of Chicago, Chicago, 1968. Kurtoğlu, Fevzi, Gelibolu ve Yöresi Tarihi, Edirne ve Yöresi Eski Eserleri Sevenler Kurumu Yayınları, İstanbul, 1938. Küskü, Sema Gündüz, Osmanlı Beyliği Mimarisinde Anadolu Selçuklu Geleneği, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2014. Lowry, Heath W., Erken Osmanlı Devleti’nin Yapısı, çeviren Kıvanç Tanrıyar, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2010. McClary, Richard Piran, “The Re-use of Byzantine Spolia in Rūm Saljūq Architecture”, bfo-Journal 1. 2015, bauforschungonline.ch, (10.12.2014), 2015. Ousterhout, Robert, Bizan’ın Yapı Ustaları, Küy Yayınları, İstanbul, 2016. Ousterhout, Robert, “Ethnic Identity and Cultural Appropriation in Early Ottoman Architecture”, Muqarnas 12, pp. 48-62, Brill, 1995. Ousterhout, Robert, “The East, the West, and the Appropriation of the Past in Early Ottoman Architecture,” Gesta 43/2, pp. 165-176, 2004. Öden, Zerrin Günay, Karası Beyliği, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1999. Özbek, Yıldıray, Osmanlı Beyliği Mimarisinde Taş Süsleme (1300-1453), T.C. Kültür Bakanlığı Sanat Eserleri, Ankara, 2002. Özmen, İlknur Gültekin, “Amasya Merkezdeki Türk İslam Dönemi Yapılarında Devşirme Malzeme Kullanımı”, International Journal of Interdisciplinary and Intercultural Art, Volume 3, Issue 3, pp. 59-84, 2017. Price, Monica T., Decorative Stone The Complete Source Book, Thames & Hudson, London, 2007. Provan, Donald, ‘Roman Rock’ Marble and Other Decorative Rock in the Roman World (online). https://cil.bbaw.de/schutzzone/glossar_1_16-6.html, (04.08.2019) Redford, Scott, “The Seljuqs of Rum and Antique”, Mukarnas, Issue 10, pp.148-156, 1993. Strabon, Geographika, çeviren Prof. Dr. Adnan Pekman, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2009. Sevin, Veli, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2019. Tanman, M. Baha, “Ekrem Hakkı Ayverdi’nin Erken Devir Osmanlı Mimarisine Dair Tespitleri”, Ekrem Hakkı Ayverdi’nin Hâtırasına Osmanlı Mimarık Kültürü, hazırlayan Hatice Aynur, A. Hilâl Uğurlu, Kubbealtı Yayınları, İstanbul, 2016, pp. 231-253. Tanyeri-Erdemir, Tuğba, “Günden kalanlar: Anadolu’nun Camiye Dönüştürülen Kiliseleri”, 10. Uluslararası Anamed Yıllık Sempozyumu, Devşirme Malzemenin (Spolia) Yeniden Doğuşu, Antikçağ’dan Osmanlı’ya Anadolu’da Objelerin, Materyallerin ve Mekânların Sonraki Yaşamları, (ed. Suzan Yalman and Ivana Jevtić), Anamed Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırmaları Merkezi Yayınları, İstanbul, 2018, pp.75-98. Türker, Ayşe Çaylak, Byzantine Architectural Sculpture in Çanakkale, Bilgi Kültür Sanat Yayınları, Ankara, 2018. Türker, Ayşe Çaylak, “Çanakkale Boğazı’nda Bizans Dönemine Ait Tarihi ve Arkeolojik Veriler”, Çanakkale Tarihi I, Değişim Yayınları, 2008, pp.515-585. Türker, Ayşe Çaylak, “The Gallipoli (Kallipolis) Castle in the Byzantine Period, Deltion, 2007, pp. 55-66. Türker, Ayşe Çaylak, “Bizans Döneminde Orta Boğaz Bölgesi ve Madytos”, Çanakkale I: Savaşı ve Tarihi, (ed. İ.G. Yumuşak), İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayını, İstanbul, 2006, pp. 554-576. Wittek, Paul, Osmanlı İmparatorluğu’nun Doğuşu, çeviren Fatmagül Berktay, Pencere Yayınları, İstanbul, 2017. Uysal, Ali Osman, “Lapseki’nin Umurbey Beldesinde Osmanlı Devri Yapıları”, Sanat Tarihi Dergisi Volume: XXI, Issue: 1, 2012. Uysal, Ali Osman and Türker, Ayşe Çaylak “Çanakkale İli Ortaçağ ve Türk Dönemi Yüzey Araştırması 2005 Yılı Çalışmaları”, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 24. Araştırma Sonuçları Toplantısı 29 Mayıs-2 Haziran 2006 Çanakkale 1. Volume, pp. 107-126, Kültür ve Turizm Bakanlığı DÖSİMM Basımevi, Ankara, 2007. Uytterhoeven, Inge, “Spolia, -iorum, i.: Savaş Ganimetlerinden Yapı Malzemelerinin yeniden Kullanımına Latince Bir Terimin Tarihi,” 10. Uluslararası Anamed Yıllık Sempozyumu, Devşirme Malzemenin (Spolia) Yeniden Doğuşu, Antikçağ’dan Osmanlı’ya Anadolu’da Objelerin, Materyallerin ve Mekânların Sonraki Yaşamları, (ed. Suzan Yalman and Ivana Jevtić), Anamed Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırmaları Merkezi Yayınları, İstanbul, 2018, pp.27-53. Ünal, Hüseyin Rahmi, “Beçin”, Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı (Mimarlık ve Sanat) 2, (Ed. Ali Uzay Peker ve Kenan Bilici), T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2006, pp. 211-217. Vardar, Kadriye Figen, 2017, “Rüstem Paşa Camii Taş Süslemelerinin Değerlendirilmesi”, Türkiyat Mecmuası, c. 27/1, pp. 367-393. Yalman, Suzan, “Antikiteyi Onarmak: Okunabilirlik ve Konya’da Selçuklu Devşirme Malzemelerini Okuma”, Devşirme Malzemenin (Spolia) Yeniden Doğuşu, Antikçağ’dan Osmanlı’ya Anadolu’da Objelerin, Materyallerin ve Mekânların Sonraki Yaşamları, editörler: Suzan Yalman and Ivana Jevti, Anamed Koç Üniversitesi yayınları, İstanbul, 2018, pp. 217-239. Yenişehirlioğlu, Filiz, “Tuzla’da Hüdavendigar Camii”, Rölöveve Restorasyon Dergisi, Issue 6, Ankara, 1987.
Toplam 1 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Hilal Aktur

Yayımlanma Tarihi 18 Aralık 2019
Yayımlandığı Sayı Yıl 2019 Sayı: 27

Kaynak Göster

APA Aktur, H. (2019). Spolia Use in Murad I Hüdavendigar Mosques in the Çanakkale Region. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 17(27), 227-272. https://doi.org/10.17518/canakkalearastirmalari.661186
AMA Aktur H. Spolia Use in Murad I Hüdavendigar Mosques in the Çanakkale Region. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı. Aralık 2019;17(27):227-272. doi:10.17518/canakkalearastirmalari.661186
Chicago Aktur, Hilal. “Spolia Use in Murad I Hüdavendigar Mosques in the Çanakkale Region”. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı 17, sy. 27 (Aralık 2019): 227-72. https://doi.org/10.17518/canakkalearastirmalari.661186.
EndNote Aktur H (01 Aralık 2019) Spolia Use in Murad I Hüdavendigar Mosques in the Çanakkale Region. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı 17 27 227–272.
IEEE H. Aktur, “Spolia Use in Murad I Hüdavendigar Mosques in the Çanakkale Region”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, c. 17, sy. 27, ss. 227–272, 2019, doi: 10.17518/canakkalearastirmalari.661186.
ISNAD Aktur, Hilal. “Spolia Use in Murad I Hüdavendigar Mosques in the Çanakkale Region”. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı 17/27 (Aralık 2019), 227-272. https://doi.org/10.17518/canakkalearastirmalari.661186.
JAMA Aktur H. Spolia Use in Murad I Hüdavendigar Mosques in the Çanakkale Region. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı. 2019;17:227–272.
MLA Aktur, Hilal. “Spolia Use in Murad I Hüdavendigar Mosques in the Çanakkale Region”. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, c. 17, sy. 27, 2019, ss. 227-72, doi:10.17518/canakkalearastirmalari.661186.
Vancouver Aktur H. Spolia Use in Murad I Hüdavendigar Mosques in the Çanakkale Region. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı. 2019;17(27):227-72.