Cadianda Nekropolis’inde Yüzey Araştırmaları

Yıl 2023, Cilt: 11, 215 - 232, 21.06.2023

Pınar Döğerli Başerkafaoğlu

Öz

Batı Lykia’nın Karia ile sınırında, bugünkü Muğla/ Fethiye’ye bağlı Yeşilüzümlü’nün Tekirlik mevkiinde yer alan Cadianda, Araxa, Oinoanda, Telmessos, Tlos, Letoon, Ksanthos gibi Lykia’nın önemli kent yollarının üzerindedir. 970 m rakımda, sarp kayalar üzerinde, surlarla çevrili yerleşim, Telmessos Limanı’na ve Ksanthos Vadisi’ne hâkim bir konumdadır. Yüzey araştırmaları sonucunda tespit edilen 162 mezar yapısı, surların dışında ve içinde geniş bir alana yayılmıştır. Dikme mezar, kaya mezarları, lahit, tapınak formlu mezarlar, heroon ile tonoz, düz, ve üçgen çatılı oda mezarlar ve khamosorion mezar tespit edilmiştir. Özellikle mimarinin çeşitliliği dikkat çekicidir. Bazı kentler dışında Lykia Bölgesi’nde yaygın olmayan tonoz çatılı oda mezarlar sayıca en fazla grubu oluşturmuştur. Dolayısıyla Batı Lykia’da bu tip mezarın en fazla görüldüğü kentin Kadianda olduğunu söylemek mümkündür. Buna karşın Lykia’ya özgün semerdam kapaklı lahitlerin burada tek örnekle temsil edilmesi ve kaya mezarlarının azlığı dikkat çekicidir. Kadianda’da tonoz çatılı oda mezarların üçgen çatılı ve düz çatılı oda mezarlarla yan yana bitişik nizamda olması da diğer bir gözlemdir. Makalenin amacı; 2021’de kayıt altına aldığımız, çizimlerini yaptığımız, haritaya işlenerek plankotesini çıkardığımız mezarların genel tanımını yaparak ileriki çalışmalara yardımcı olmaktır. Mezarlar zamanın yıkıcı tahribatına yenik düşmüş, eksilme sürecine girmiştir. Bununla birlikte akropolis bölgesinde yeni yapılaşma olmaması, mezar yapılarının kısmen de olsa korunmasını sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Cadianda, Lykia, Tonoz Çatılı Mezarlar, Kaya Mezarları, Salas Lahdi

Surveys in the Necropolis of Cadianda

Öz

Cadianda is located at the border of West Lycia and Caria, near the Tekirlik neighborhood of Yeşilüzümlü of modern day Muğla/Fethiye. It is situated on the road to important Lycian cities such as Araxa, Oinoanda, Telmessos, Tlos, Letoon and Xanthos. Built on steep rocky cliffs at 970 m and surrounded by city walls, it overlooks Telmessos Harbor and Valley of Xanthos.
162 funerary structures have been discovered in surface surveys, which are sprinkled across a wide area inside and outside the city walls. The tomb structures include a monolith, rock tombs, sarcophagus, heroon and chamber tombs with gable, straight or vaulted roofs. The variety of the tomb architectures is especially striking. The chamber tombs with vaulted roof are the group with the highest count, despite not being widely seen in Lycia elsewhere; and it can be said that Cadianda has the most examples of them in Lycian cities. On the flip side, the Lycian style of sarcophagi with semerdam has only one example in Cadianda, and rock tombs are also few. Additionally, chamber graves with vault roofs are seen built adjacent to the ones with triangular and straight roofs.
The purpose of this article is to help future studies by defining and summarizing the graves identified, plans drawn and documented on map in 2021. The tombs have been weathered down by the years and nature, but a few have been preserved somewhat thanks to the lack of new development in the acropolis.

Anahtar Kelimeler

Cadianda, Lykia, Rock-cut Tombs, Chamber Tombs, Salas Monument

Kaynakça

• Abbasoğlu H. 2001, “The Founding of Perge and its Development in the Hellenistic and Roman Periods”. Ed. D. Parrish, JRA Sup. Series Number 45, Urbanism in the western Asia Minor, New Studies on Afrodisias, Ephesus, Hierapolis, Bergamon, Perge and Xanthos. Porthsmouth, Rhode Island, 172-188. Akdoğu Arca 2016, “Lykia’ya Özgü Bir Kavram Olarak Sitometroumenoi Andres’i Plinius’un X, 116/117 Mektupları Işığında Yeniden Değerlendirme”. Adalya XIX, 115-133. Bachofen J. 1924, Das Lykische Volk (1862). Freiburg im Breisgau.
• Bendorf O. & Niemann G. 1884, Riesen in Lykien und Karien. Wien.
• Boardman D. & Kurtz J. 1971, Greek Burial Customs. London.
• Borchhardt J. 1968, “Dynastiche Grabanlagen von Kadyanda”. AA 2/83, 174-215.
• Borchhardt J. 1975, Myra - Eine Lykische Metropole in Antiker und Byzantinischer Zeit. Berlin.
• Brundrett N. 2011, “Roman Tomb Gardens: The Construction of Sacred Commemorative Landscapes”. The Brock Review 11/2, 51-69.
• Budun S. 1997, Ayinden Törene. İstanbul.
• Bulut S. & Gülşen F. 1998, “Patara-Bodrum Gömütü”. Adalya II, 189-203.
• Buschmann K. 1993, “Hızırlık, Fethiye: Das Altykishe Telebehi”. AST 10, 429-437.
• Cleymans S. & Poblome J. 2017, “Sagalassos PQ4 Mezar Kompleksi 2016 Kazıları”. ANMED 15, 100-107. Çevik N. 2015, Lykia Kitabı. Antalya.
• Dardaine S. & Frézouls E. 1985, “Sidyma: étude topographique”. Ktèma 10, 211-217.
• Deltour Levie C. 1982, Les piliers funéraires de Lycie. Louvain-la-Neuve.
• Dodge H. 1987, “Brick Construction in Roman Greece and Asia Minor”. Eds. S. Macready & F. H.
• Thompson, Occasional Papers New Series X. London, 106-117
• Erten E. & Özyıldırım M. 2007, “Olba Yüzey Araştırmaları 2005”. AST XXIV, 39-50.
• Frézouls E. & Morant M. 1986, “Inscriptions de Sidyma et de Kadyanda II”. Ktèma XI, 239-253.
• Fellows C. 1841, An Account of Discoveries in Lycia, Being a Journal Kept During a Second Excursion in Asia Minor. London.
• Fellows C. 1855, Coins of Ancient Lycia Before The Reign of Alexander. London.
• Forbes E. & Spratt T. A. B. 1847. Travels in Lycia, Milyas and the Cibyratis.
• Gülşen F. F. 2010, Patara Markia Anıt Mezarı Mimarisi ve Restitüsyonu. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi. Antalya.
• İdil V. 1985, Likya Lahitleri. Ankara.
• İşkan H. & Çevik N. 1998, “Tlos 1997”. AST XVI-II, 423-442.
• Kolb F. 2016, “Beylikler Döneminde Likya (MÖ 550-360)”. Eds. H. İşkan & E. Dündar, Lukka'dan Likya'ya Sarpedon ve Aziz Nikolaos'un Ülkesi. İstanbul, 36-45.
• Machatschek A. 1967, Die Nekropolen und Grabmäler im Gebiet von Elaiussa Sebaste und Korykos im Rauhen Kilikien. Wien.
• Morant M.-J. 1999, “Mains levées, mains supines, à propos d'une base funéraire de Kadyanda (Lycie)”. Ktèma XXIV, 289-294.
• Orlandos A. K. 1968, “Les Materieux de Construction et la Technique Architecturale des Anciens Greca”. Athens II, Paris.
• Özbek Ç. 2005, Arykanda Nekropolü'ndeki Tonozlu Anıt Mezar Yapıları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi. Ankara.
• Özer E. 2013, “Olympos Kenti Roma Dönemi Tonozlu Mezarları”. Höyük 6, 27-38.
• Özler G. 2009, “Halikarnassos Tonozlu Mezar Grubu”. Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi 9, 73-92 Petersen E. L. & von Luschan F. 1889, Reisen im südwestlischen Kleinasien, Bd. II. Reisen in Lykien, Milyas und Kibyratis. Wien. Rosenbaum E. 1971, Anamur Nekropolü - Necropolis of Anemurium. Ankara.
• Schäfer J. 1981, Phaselis, Beiträge zur Topographie und Geschichte der Stadt und ihrer Häfen. Tübingen. Schweyer A. V. 2002, Les Lyciens et la Mort, une étude d'histoire sociale. Paris.
• Sear D. R. 1981, Roman Coins and Their Values. London.
• Şimşek C., M. Okunak & M. Bilgin 2011, Laodikeia Nekropolü (2004-2010 Yılları). İstanbul.
• TAM Tituli Asiae Minoris. Vindobonae 1901 –.
• Uğurlu E. 2006, Olympos Nekropolü. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi. Ankara. Waelkens M. 1987, “Roman Architecture in the Roman World”. Eds. S. Macready, & F. Thompson, The Adoption of Roman Building Techniques in the Architecture of Asia Minor. London, 97-105.
• Yegül 1991, “Roman Architecture in the Greek World”. Journal of Roman Archeology IV, 345-355 Young S. 2003, “Pamphylian Architectural Decoration in the Second AD: Purely Derivative or an Independent Tradition?”. Adalya VI, 171-187.
• Zahle J. 1979, “Lykische Felsgräber mit Reliefs aus dem 4. Jahrhundert v. Chr.”. JdI 94, 245-265.