Modernist Bir Roman Çözümlemesi: Kırmızı Pelerinli Kent

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 116 - 138, 07.12.2023

Yağmur Alkır

https://doi.org/10.30804/cesmicihan.1387842

Öz

Her çağın yaşama, insana bakışı ve gerçekliği algılama biçimi, söz konusu zaman kesitinin sanat anlayışına doğrudan yansır. 19. yüzyılın sonlarına kadar roman Newton fiziğinin edebiyat estetiğindeki uzantısı görünümünde olup akla ve somut olana yaslanmıştır. 19. yüzyılın realist romanı dış dünyayı birebir yansıtan, zamandizinsel bir akışa sahip olmakla birlikte bünyesinde hiçbir karmaşayı barındırmaz. Böylece okur 20. yüzyıla kadar romanlarda kendi fiziksel dünyasının gerçekliğiyle örtüşen, neden-sonuç ilişkisine bağlı olayları okur. Ancak 20. yüzyıla gelindiğinde ivme kazanan yeni bilimsel gelişmeler Newton fiziğinin ana ilkelerini de kuşkulu kılmaya başlamıştır. Bu yeni gerçeklik anlayışı 20. yüzyıl estetiğinde de karşılığını bulur. Modernist edebiyat olarak adlandırılan bu yeni anlayış modernizmin genel ilkelerine de eleştirel bir tavır ortaya koyarak akli ve mantıki olanı tek ölçüt olarak almaz. Bireyin iç dünyası, ruhsal ve manevi değerler ön plana çıkarılır. Estetik anlayıştaki geleneksel kalıplara karşı artık yazarın özgür tutumu önem kazanır. Böylece aklın mutlak gücünün sorgulanmaya başlandığı modernist romanda klasik roman anlayışı terk edilerek içerik ve biçimde yeniliklere gidilmiştir.
Çalışmamızda Aslı Erdoğan’ın Kırmızı Pelerinli Kent (1998) adlı romanı, modernist roman anlayışının yazara sağladığı imkânlar göz önünde bulundurularak mercek altına alınmış, öncelikle modernizm ve modernist roman anlayışı hakkında bilgi verildikten sonra bahse konu romanda modernist teknikler tespit edilip ardından eser Kent ve Gecekondulaşma, Yabancılaşma ve Kaçış, Gözlemleyen Özne Olarak Flanör başlıkları altında incelemeye tabi tutulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Aslı Erdoğan, Kırmızı Pelerinli Kent, Modernizm, Modernist roman, Modernist teknikler

An Analysıs Of A Modernist Novel: Kırmızı Pelerinli Kent

Öz

Each era's view of life, humanity and the way it perceives reality is directly reflected in the artistic understanding of the time period in question. Until the late 19th century, the novel was the extension of Newtonian physics in literary aesthetics, leaning on reason and the concrete. The 19th century realist novel has a time-sequential flow that reflects the outside world exactly, but it does not contain any complexity. Thus, until the 20th century, the reader reads events in the novels that coincide with the reality of his/her own physical world and depend on cause-and-effect relationships. However, the new scientific developments that gained momentum in the 20th century began to call into question the main principles of Newtonian physics. This new understanding of reality finds its counterpart in 20th century aesthetics. This new understanding, which is called modernist literature, does not take the rational and logical as the only criterion by taking a critical attitude towards the general principles of modernism. The inner world of the individual, spiritual and moral values are emphasized. The author's free attitude gains importance against traditional patterns in aesthetic understanding. Thus, in the modernist novel, where the absolute power of reason is questioned, the classical novel understanding is abandoned and innovations are made in content and form.
In our study, Aslı Erdoğan's novel Kırmızı Pelerinli Kent (1998) has been scrutinized by taking into consideration the possibilities provided to the author by the modernist novel understanding, first of all, after giving information about modernism and modernist novel understanding, modernist techniques were identified in the novel in question, and then the work was subjected to analysis under the titles of City and Slums, Alienation and Escape, Flaneur as Observing Subject.

Anahtar Kelimeler

Aslı Erdoğan, Kırmızı Pelerinli Kent, Modernism, Modernist novel, Modernist techniques

Kaynakça

• Akyüz, Kenan. Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri. İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 2013.
• Aytaç, Gürsel. Çağdaş Türk Romanı Üzerine İncelemeler. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2012.
• Baudelaire, Charles. Paris Sıkıntısı. çev. Erdoğan Alkan. Cumhuriyet Dünya Klasikleri Dizisi, 2001.
• Baudelaire, Charles. Modern Hayatın Ressamı. çev. Ali Berktay. İstanbul: İletişim Yayınları, 2013.
• Balık, Macit. ‘‘Edip Cansever’in Tragedyalar’ında Yalnızlık, Bunalım ve Yabancılaşma’’. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 4/18 (2011): 7-23.
• Balık, Macit. Latife Tekin’in Romancılığı. Ankara: Akçağ Yayınları, 2013.
• Balık, Macit. “Kent ve İnsan Odağında Onat Kutlar’ın Şiirleri”. Millî Eğitim. 45/212 (2016): 161-174.
• Benjamin, Walter. Pasajlar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2012.
• Bolat, Tuncay. Türk Romanında Üstkurmaca (1980-2000). Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, 2019.
• Çetin, Nurullah. Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü Kitap, 2013.
• Çobanoğlu, Özkul. “Göçmen Folkloru Bağlamında Brezilya Favelalarıyla Türkiye Gecekondu Mahallelerinin Karşılaştırılması”. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 4/8 (Ocak 2016): 180-196.
• Ecevit, Yıldız. Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İstanbul: İletişim Yayınları, 2001.
• Enginün, İnci. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2013.
• Erdoğan, Aslı. Kırmızı Pelerinli Kent. İstanbul: Everest Yayınları, 2022.
• Gündüz, Osman. “Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı”. Yeni Türk Edebiyatı 1839-2000. Haz. Ramazan Korkmaz. 399-538. Ankara: Grafiker Yayınları, 2013.
• Kantarcıoğu, Sevim. Türk ve Dünya Romanlarında Modernizm. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2007.
• Kılıç, Melike. Türk Romanında Flanör Düşüncenin Eleştirel İki Yorumu: Aylak Adam ve Aylaklar. Yüksek Lisans tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, 2017.
• Le Breton, David. Yürümeye Övgü. çev. İsmail Yerguz. İstanbul: Sel Yayıncılık, 2008.
• Meriç, Cemil. Kırk Ambar II. İstanbul: İletişim Yayınları, 2006.
• Oktay, Ahmet. Metropol ve İmgelem. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2002.
• Öner, Haluk. “Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Bazı Romanlarında Kenar Mahalleler”. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. 14 (Mart 2019): 131-143.
• Öner, Haluk. Bir Dünya Cenneti: Kadıköy ve Edebiyatımız. Ankara: Gece Kitaplığı, 2019.
• Özsoy, Duygu. “Bir Flaneuseün Portresi: George Sand”. Flanör Düşünce. Haz. Hüseyin Köse. 303-321. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012.
• Pamuk, Orhan. “Ahmet Hamdi Tanpınar ve Türk Modernizmi”. Defter Dergisi. 23 (Bahar 1995): 31-45.
• Sarı, Ahmet. “Flanörün Edebi Etiyolojisi Dünya Edebiyatında Flanörlük”. Flanör Düşünce. Haz. Hüseyin Köse. 286-303. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012.
• Sımmel, George. “Metropol ve Zihinsel Yaşam”. Şehir ve Cemiyet. Haz. Ahmet Aydoğan. 167-185. İstanbul: İz Yayıncılık, 2000.
• Tandaçgüneş, Nilnur. “Kent Kültüründe Modernizm ve Sonrası: Gözlemleyen Özne Olarak Flanörü Yeniden Okumak”. Flanör Düşünce. Haz. Hüseyin Köse. 97-137. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012.
• Tekin, Mehmet. Roman Sanatı I. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2022.
• Yürek, Hasan. “Türk Romanında Modernist Etkinin Boyutları”. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 28/1 (Mart 2008): 187-202.