The Translation of Slang and Idioms in Children’s Literature: the Turkish translations of Ulrich Hub’s Works

Yıl 2023, Sayı: 35, 1 - 22, 30.12.2023

Nurel Cengiz

https://doi.org/10.37599/ceviri.1376259

Öz

The translation of children’s works from Western languages holds significant relevance in the realm of literature, particularly within Turkish culture, since they contribute significantly to the development of children's literature. The growth of children's literature has prompted scholarly discourse on translation strategies within this field. The scholarly discussion around Ulrich Hub's writings remains illuminating in its exploration of transformation within children’s literature. Ongoing discussions centre on the significance of children's literature, as it pertains to their cognitive and social growth. In this particular field, characterised by the longstanding dominance of children’s classics, the practice of instructing youngsters to abide by certain norms through the use of gentle and acceptable language persists in contemporary times. In his literary works, Hub effectively conveys significant aspects of human existence, like the concepts of the meaning of life, friendship, and solidarity, via groundbreaking narratives. This study examines the translations of Ulrich Hub's literary works, namely Füchse lügen nicht and Lahme Ente und blindes Huhn, using Peter Newmark's framework for classifying cultural artefacts. The presence of particularly contentious and offensive words in the aforementioned works counts as a translational challenge in the translation process, especially considering the receiving audience's young age. The profane words, along with slang, which have the potential to hinder children’s social and moral development, are frequently rendered in a more favourable manner by the use of specific strategies that prioritize morality over the source-text discourse. The conclusion of the study elucidates the translation strategies employed by the translator when confronted with profanity and slang.

Anahtar Kelimeler

translation of children’s literature, slang, idioms, Ulrich Hub, culture-specific items

Ulrich Hub’un Eserlerinde Argo İfadelerin ve Deyimlerin Türkçeye Çevirisinde Çevirmen Tercihleri

Öz

Yazın dünyasında kendisine günümüze çok yakın bir tarihte yer bulabilen çocuk yazınının gelişmesinde özellikle ülkemizde Batı dillerinden yapılan çeviriler büyük önem arz etmektedir. Çocuk yazınının gelişmesi bu alandaki çeviri stratejilerinin de tartışılmaya başlamasına neden olmuştur. Çocukların zihinsel ve sosyal gelişimleri için büyük önem arz eden çocuk yazınının nasıl olması gerektiği ile ilgili tartışmalar günümüzde bile süregelmekteyken Ulrich Hub’un eserlerinin özgün içerikleri bu alandaki değişime umut verici bir ışık tutmaktadır. Uzun yıllar klasiklerin hüküm sürdüğü bu alanda çocuklara didaktik bir şekilde birtakım kuralların sevimli ifadelerle dayatılmaya çalışılması anlayışı, günümüzde hâlâ devam etmektedir. Ancak Hub eserlerinde hayatın anlamı, dostluk ve dayanışma gibi değerleri oldukça ezber bozan bir anlatımla okurlarına sunmaktadır. Bu çalışmada Ulrich Hub’un Füchse lügen nicht [Tilkiler Yalan Söylemez] ve Lahme Ente und blindes Huhn [Aksak Ördek ve Kör Tavuk] eserlerinin çevirileri Peter Newmark’ın kültürel öge sınıflandırmasına göre incelenmiştir. Özellikle argo ve basit de olsa hakaret içeren ifadeler, okur grubunun küçük yaştaki çocuklar olmasından dolayı çeviri sürecini zorlaştıran bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Onların gelişimine olumsuz etki edeceği düşüncesiyle bu tür ifadeler sıklıkla farklı stratejilerle daha yumuşatılarak çevrilme eğilimi gösterir. Çalışmanın sonunda çevirmenin bu tür ifadeleri çevirirken nasıl bir strateji izlediği ortaya konmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Argo İfadeler, Deyimler, Ulrich Hub, Kültürel Ögeler, Çocuk Yazını Çevirisi

Kaynakça

• Arı, A. (2002). Tevhid-i Tedrisat ve Laik Eğitim, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 181-192.
• Asutay, H. (2014). Türk çocuk edebiyatında kanon ve kanonlaşma süreci, Türk Dili – Dil ve Edebiyat Dergisi, CVII (756) Türk Dil Kurumu, 385.
• Asutay, H. (2018) Almanya'da çocuk ve gençlik yazınbilimi kavramının gelişimi, International Journal of Languages, Education and Teaching, 6(3), 2018, 227-236.
• Çağlar E., & Kalkan K. (2021) Kültürel unsurların aktarımı bağlamında Ahmet Ümit’in İstanbul Hatırası adlı romanının Almanca tercümesiyle karşılaştırılması. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(2), 458-480.
• Çetin, Ö., & Bilir, F. (2017). Çevirmenin görünürlüğü 5N1K. Conference: İNES Academic Researches, 633-640.
• Dinçkan Sönmez Y., & Sancaktaroğlu Bozkurt S. (2021). Türkiye’de eşitlikçi çocuk yazını bağlamında çeviri ve özgün yapıtların çocuk yazınına katkısı. Ş. Okyayuz (Ed.), Çeviri(bilim)de yeni açılımlar içinde (ss. 109-154). Siyasal Kitabevi.
• Doğan, İ. (2000). Akıllı küçük. Çocuk kültürü ve çocuk hakları üzerine sosyo-kültürel bir inceleme. Sistem Yayıncılık.
• Elkind D. (1999). Çocuk ve toplum. Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• Erkut, Z., Balcı, S. & Yıldız, S. (2017). Tarihsel süreç içinde çocuk. Çocuk ve Medeniyet, 2(3), 17-28.
• Erten, A. (2011). Çocuk yazını çevirisinde yaklaşımlar. Hacettepe Yayıncılık
• Gander C., & Gardiner W. (2004). Çocuk ve ergen gelişimi (Çev. Nermin Çelen). İmge Kitabevi.
• Görak, G., Erdoğan, S., Savaşer, S.,& Çakıroğlu, S. (1992). Anadolu Üniversitesi çocuk sağlığı ve hastalıkları hemşireliği. Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.
• Heywood C. (1974). A history childhood, Polity Press. Cambridge.
• Hub, U. (2014). Füchse lügen nicht, Carlsen Verlag. Hamburg (Sesli Kitap)
• Hub, U. (2021). Lahme ente blindes huhn, Carlsen Verlag. Hamburg (Sesli Kitap)
• Hub, U. (2022) Tilkiler yalan söylemez (Çev. Olcay Mağden). Kuraldışı Yayıncılık.
• Hub, U. (2023). Aksak ördek ve kör tavuk (Çev. Olcay Mağden). Kuraldışı Yayıncılık.
• Kümmerling Meibauer.B. (2012). Kinder-und Jugendliteratur, Wissenschaftliche Buchgesellschaft. Darmstadt
• Newmark, P. (1988). A textbook of translation. Prentice Hall.
• Newmark, P. (2010). Translation and culture. B. Lewandowska- Tomaszcyk & M. Thelen (Ed.), Meaning in translation içinde (ss. 330- 331). Peter Lang.
• Neydim, N. (2000). Çocukluğun kısa tarihi: Edebiyatta çocuk figürleri. Bu Yayınevi.
• Oittinen, R. (2000). Translating for children. Garland Publishing.
• Onur B. (2007). Çocuk, tarih ve toplum. İmge Kitabevi.
• Postman N. (1995). Çocukluğun yokoluşu. İmge Kitabevi.
• Reyer J. (2006). Einführung in die Geschichte des Kindergartens und der Grundschule, Julius Klinkhardt Verlag.
• Schleiermacher, F. (1813/1963). Über die verschiedenen Methoden des Übersetzens, Störig, H. J. (yay. haz.). Das Problem des Übersetzens (=Wege der Forschung 8) içinde, 38-69. Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
• Stolze R. (2008). Übersetzungstheorien Eine Einführung, Narr Studienbücher.
• Türköne, M. (1995). Eski Türk toplumunun cinsiyet kültürü. Ark Yayınevi.
• UNICEF. (2004, 20 Nisan). Çocuk haklarına dair sözleşme. UNICEF Türkiye. https://web. archive.org/web/20131029185849/http://www.cocukhaklari.gov.tr/cond ocs//mevzuat/cocuk_ haklari_sozlesmesi.pdf
• Yapıcı, M., & Yapıcı, Ş. (2004). Bir değer olarak çocukluk. Üniversite ve Toplum Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi, 4(4). http://www.universite- toplum.org/text.php3?id=205 (Erişim Tarihi: (18.03.2019).