Gençlerde Sosyal Medya Bağımlılığına Yönelik Manevi Danışmanlık Müessesi

Yıl 2024, Cilt: 60 Sayı: 1, 377 - 410, 15.03.2024

Handan Yalvaç Arıcı

https://doi.org/10.61304/did.1399078

Öz

Sosyal medya, günümüzde iletişimi kolaylaştıran ve insanların birbirleriyle etkileşimde bulunmasını sağlayan önemli bir araç hâline gelmiştir. Ancak bu teknolojik gelişmelerin beraberinde getirdiği sosyal medya bağımlılığı sorunu da gün geçtikçe artmaktadır. Sosyal medya bağımlılığı, bireylerin sosyal medyayı aşırı derecede kullanmalarını ifade eden bir çeşit internet bağımlılığını ifade etmektedir. Sosyal medya bağımlılığının artması konunun gündeme taşınmasına ve acil önlemler alınmasına ihtiyaç hissettirmektedir. Bu çalışmanın amacı, gençlerin sosyal medya bağımlılığı durumunu ve Manevi Danışmanlık ve Rehberliğin sosyal medya bağımlılığını giderme noktasında sunduğu imkânları ortaya koymaktır. Çalışmanın kapsamı sosyal medya bağımlılığının nedenlerini, sonuçlarını açıklamak ve bu bağımlılıkla mücadelede manevi danışmanlık hizmetinin önemine dikkat çekmektir. Nitel araştırma deseninde yapılmış teorik bir çalışmadır. Veri toplama sürecinde doküman incelemesi tekniği kullanılmış, sosyal medya bağımlılığı ve manevi danışmanlık konularında edinilen makale, kitap ve tez çalışmaları incelenmiş, veriler mevcut literatüre yönelik analiz edilmiştir. Çalışmada sosyal medya bağımlılığı konusu açıklandıktan sonra sosyal medya bağımlılığına çözüm olarak manevi danışmanlık müessesine ilişkin bilgiler sunulmakta ve konuyla ilgili önerilerde bulunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Sosyal Medya, Bağımlılık, Sosyal Medya Bağımlılığı, Manevi Danışmanlık, Manevi Danışmanlık Müessesesi

Spiritual Counseling Establishment on Social Media Addiction in Youth

Öz

Social media has emerged as a crucial tool facilitating communication and fostering interactions among individuals in contemporary society. Nonetheless, the issue of social media addiction, stemming from these technological advancements, is becoming increasingly prevalent. Social media addiction is a condition categorized as a form of internet addiction, characterized by individuals' excessive use of social media platforms. There is a pressing need to address the proliferation of social media usage and to implement urgent measures in response. The objective of this study is to examine the media outputs of young social workers and to propose potential solutions to address any identified issues. The scope of the study is to elucidate the reasons and consequences of social media addiction, while emphasizing the importance of establishing spiritual counseling services to address this addiction. This study is conducted within the framework of a qualitative research design, focusing on theoretical exploration and analysis. During the data collection process, the document analysis technique was employed, involving the examination of articles, books, and thesis studies pertaining to social media addiction and spiritual counseling. The data were analyzed in accordance with the existing literature on the subject. Following the discussion on social media addiction in the study, information regarding the establishment of spiritual counseling services is provided as a solution, accompanied by suggestions on the topic.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Social Media, Addiction, Social Media Addiction, Spiritual Counseling, Spiritual Counseling Establishment

Kaynakça

• Akbulut, Ayşe. Gösterişçi Tüketim, Sosyal Medya Bağımlılığı Narsisizm ve Empati Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Üniversite Öğrencileri Üzeine Bir Araştırma. (Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020).
• Akça Baştürk, Emel - Sayımer, İdil. “Siber Zorbalık Kavramı, Türleri ve İlişkili Olduğu Faktörler: Mevcut Araştırmalar Üzerinden Bir Değerlendirme”. Academic Journal of Information Technology 8/30 (2017), 7-19.
• Aksoy, Mehmet Emin. “A Qualitative Study on the Reasons for Social Media Addiction”. European Journal of Educational Research 7/4 (2018), 861-865.
• Aksoy, Melike - Faiz, Emel. “Pazarlama Aracı Olarak Sosyal Medya Kullanımının Online Satışlar Üzerindeki Rolü: Muhafazakâr Giyim Sektörü Örneği”. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 3/5 (2018), 62-81.
• Alakuş, Seda. Sosyal Medyanın Gençlerin Marka Tercihlerine Etkisi: Özel Okul Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Alkaya, Özlem. Ergenlerde Sosyal Medya Bağımlılığı, Umut ve Denetim Odağı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Altaş, Nurullah. “Dini Danışmanın Teorik Temelleri”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 41/4 (2000).
• Ayten, Ali. Manevi Danışmanlık ve Rehberlik. İstanbul: Dem Yayınları, 2018.
• Balcı, Şükrü - Baloğlu, Enes. “Sosyal Medya Bağımlılığı ile Depresyon Arasındaki İlişki: ‘Üniversite Gençliği Üzerine Bir Saha Araştırması’”. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi 29 (2018), 209-234.
• Balcı, Şükrü - Gargalık, Esra. “Narsisistik Kişilik Özellikleri ile Sosyal Medya Kullanımı Arasında Bir Bağlantı Var Mı?”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (SUSBED) 44 (2020), 125-140.
• Balcı, Şükrü v.dğr. “Sosyal Medya Bağımlılığının Bir Belirleyicisi Olarak Öz Saygı: Konya Örneğinde Bir Araştırma”. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi 48 (2019), 35-69.
• Bekaroğlu, Ş. Burak. “Doktor-Hasta İlişkilerinde Sosyal Medya Kullanımı”. Akademik Araştırmalar Dergisi 13 (2011), 145-165.
• Bilge, Yıldız v.dğr. “Sosyal Medya Bağımlılığını Yordamada Anksiyete, Stres ve Günlük Sosyal Medya Kullanımı: Meslek Yüksekokulu Örneği”. Bağımlılık Dergisi 21/3 (2020), 223-235.
• Bowen, Glenn. “Document Analysis As A Qualitative Research Method”. Qualitative Research Journal 9/2 (2009), 27-40.
• Bozkurt, Veysel. “Sosyal Medya Kullanan Gençler Arasında Bencillik ve Yalnızlık”. Türkiye’nin Yüzyılı ve Geleceği Uluslararası Gençlik Sempozyumu Tebliğler Kitabı. İstanbul: 2018.
• Cardoso, Patricia v.dğr. “Encouraging Student Access to and Use of Pastoral Care Services in Schools”. Journal of Psychologists and Counsellors in Schools 22/2 (2012), 227-248.
• Cebeci, Suat. “Bir Din Öğretimi Yaklaşımı Olarak Dini Danışma ve Rehberlik”. Değerler Eğitimi Dergisi 8/19 (2010), 53-69.
• Cebeci, Suat. Dini Danışma ve Rehberlik. İstanbul: DİB Yayınları, 2016.
• Ceylan, İsa. “Bağımlılıktan Bağlanmaya: Bağımlılığa Dini ve Manevi Yaklaşımlar”. Türk Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi 3 (2021), 107-134.
• Chua, Siah Poh v.dğr. “Social Media Addiction and Academic Adjustment: The Mediating or Moderating Effect of Grit Personality”. International Journal of Psychology and Educational Studies 7/3 (2020), 143-151.
• Chunduru, Amareswara Prasad. “Social Media Addiction”. Engineering for Real World (2013).
• Çağan, Kenan. Postmodernizm ve Mahremiyetin Dönüşümü. İstanbul: Pruva Yayınları, 2019.
• Çalış Duman, Meral - Aksoğan, Mustafa. “Sosyal Medya ve Akademik Başarı: İnönü Üniversitesi Öğrencileri Üzerinde Bir Alan Araştırması”. Social Sciences Studies Journal 4/18 (2018), 1624-1638.
• Çömlekçi, Mehmet Fatih - Başol, Oğuz. “Gençlerin Sosyal Medya Kullanım Amaçları ile Sosyal Medya Bağımlılığı İlişkisinin İncelenmesi”. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 17/4 (2019), 173-188.
• Dağıtmaç, Murat - Ekmen, Şehadet. Dijital Psikolojik Devrim. İstanbul: Motto Yayınları, 2019.
• D’Arienzo, Maria Chiara v.dğr. “Addiction to Social Media and Attachment Styles: A Systematic Literature Review”. International Journal of Mental Health and Addiction volume 17 (2019), 1094-1118.
• Davies, William. Mutluluk Endüstrisi. çev. Müge Çavdar. İstanbul: Sel Yayıncılık, 2018.
• Demir, Ümit. “Sosyal Medya Kullanımı ve Aile İletişimi: Çanakkale’de Lise Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”. Selçuk İletişim 9/2 (2016), 27-50.
• DeWall, C. Nathan v.dğr. “Narcissism and implicit attention seeking: Evidence from linguistic analyses of social networking and online presentation”. Personality and Individual Differences 51 (2011), 57-62.
• Ebü’l-Fadl Cemalüddin Muhammed b. Mükerrem İbn Manzûr. Lisânü’l- Arabi’l-muhît. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1997.
• Egger, Oliver - Rauterberg, Matthias. Internet Behaviour and Addiction. Zürih: Swiss Federal Institute of Technology (ETH), 1996.
• Ekşi, Halil - Kaya, Çınar. Manevi Yönelimli Psikoterapi ve Psikolojik Danışma. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2016.
• Er, Hamit. Din Hizmetlerinde İletişim ve Rehberlik. PDF: İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi. http://auzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/ilahiyat_ ue/dinhizmetiletreh.pdf
• Erol, Hatice Tül Kübra. Lise Öğrencilerinde Sosyal Medya Aktiviteleri ve Ahlâki Olgunlukla İlişkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Franchina, Vittoria v.dğr. “Fear of Missing Out as a Predictor of Problematic Social Media Use and Phubbing Behavior among Flemish Adolescents”. Internatioanl Journal of Environmental Research Public Health 15/10 (2018), 2-18.
• Gençer, Ali Görkem v.dğr. DSM-5’e Giremeyen Tanılar (Kompulsif Satın Alma, Misophonia, Facebook Kıskançlığı, Pagofaji, Siberkondria, İnternet Bağımlılığı). ed. Çiçek Hocaoğlu. Ankara: Türkiye Klinikleri, 2018.
• Güleç, Vusala. “Aile İlişkilerinin Sosyal Medyayla Birlikte Çöküşü”. Yeni Medya Elektronik Dergi – eJNM 2/1 (2018),105-120.
• Günüç, Selim - Kayri, Murat. “Türkiye’de İnternet Bağımlılık Profili Ve İnternet Bağımlılık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik-Güvenirlik Çalışması”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 39/ (2010), 220-232.
• Hacıkeleşoğlu, Hızır. “Ergenlerde Sosyal Medya Bağımlılığı, Dindarlık ve Ahlâki Kayıtsızlık İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 21/2 (2021), 877-907.
• Hazar, Murat. “Sosyal Medya Bağımlılığı-Bir Alan Çalışması”. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi 32 (2011), 151-176.
• Hou, Yubo v.dğr. “Social Media Addiction: Its İmpact, Mediation, and İntervention”. Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace 13/1 (2019), 1-17.
• Hökelekli, Hayati. “Gençlik ve Din”. Gençlik, Din ve Değerler Psikolojisi. ed. Hayati Hökelekli. İstanbul: DEM Yayınları, 2006.
• İnformation Team. Pastoral Care and Pastoral Care Teams: A Review to İnform Policy and Practice in Schools. Christchurch: Community & Public Health, CDHB for the Health Promoting Schools Team Community & Public Health, 2018. İşbilici, Halil İbrahim. Çevrim İçi Manevi Danışmanlık Uygulamaları: Avantaj ve Dezavantajları. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Jimmie, Manning. “Definition and Classes of Social Media”. Encyclopedia of Social Media and Politics. ed. Kerric Harvey. U.S.A.: Sage Publications, 2014.
• Kahvecioğlu Karaca, Feyza. Din Hizmetlerinde Dini Danışmanlık ve Rehberlik. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Kara, Bayram Kaan. Bireylerin Kendini Gerçekleştirmesinde Sosyal Medyanın Rolü: Bir Alan Araştırması. İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Karadayı, Ferya. Yeni Medya Bağlamında İnternet ve Sosyal Medya Bağımlılığı. İstanbul: İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Kerlin, Ann M. “Pastoral Care: From Past To Present”. Journal of Biblical Ministries (2014) 25-43.
• Kuss, Daria J. v.dğr. “Assessing Internet Addiction Using the Parsimonious Internet Addiction Components Model - A Preliminary Study”. International Journal of Mental Health and Addiction volume 12/ (2014), 351-366.
• Kyriacou, Chris - Zuin, Antônio. “Cyberbullying and Moral Disengagement: An Analysis Based on A Social Pedagogy of Pastoral Care in Schools”. Pastoral Care in Education 34/1 (2016), 34-42.
• Macit, Hüseyin Bilal v.dğr. “A Research On Social Medıa Addıctıon And Dopamıne Drıven Feedback”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 5/3 (2018), 882-887.
• Murphy, Joseph - Holste, Linda. “Explaining The Effects of Communities of Pastoral Care for Students”. The Journal of Educational Research 109/5(2017), 531-540.
• Obar, Jonathan A. - Wildman, Steven S. “Social Media Definition And The Governance Challenge: An İntroduction To The Special İssue”. Telecommunications Policy 39/9 (2015), 745-750.
• Odyakmaz Acar, Necla. “Özgürlük Alanı Olarak Sunulan Sosyal Medya ve Taksim Gezi Parkı Eylemleri”. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi 20 (2013), 178-193.
• Pınarbaşı, Gülenay. “Dijital Mahremiyet ve Mahremiyetin Çelişkisi”. İletişimin Dijital Hâli. ed. Nur Emine Koç. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler, 2022.
• Przybylski, Andrew K. v.dğr. “Motivational, Emotional and Behavioral Correlates of Fear of Missing Out”. Computers in Human Behavior 29/4 (Temmuz 2013), 1841-1848. https://doi.org/10.1016/j.chb.2013.02.014
• Rani, PL - Buvaneswari, G. Mettilda. “Social Networking Addiction among Adolescents”. Research on Humanities and Social Sciences 7/17 (2017), 214-218.
• Ryan Tracii v.dğr. “The Uses and Abuses of Facebook: A Review of Facebook Addiction”. Journal of Behavioral Addictions 3/3 (2014), 133-148.
• Sayar, Kemal - Yalaz, Berna. Sanal Ağ Dünyada Gerçek Kalmak. İstanbul: Kapı Yayınları, 2019.
• Seary, Karen - Willians, Julie. “Pastoral Care and the Caring Teacher - Value Adding to Enabling Education”. Student Success 11/1 (2020), 12-21.
• Söylev, Ömer Faruk. Türkiye’de Dini Danışma ve Rehberlik - Alanları, İmkanları ve Yöntemleri - (Diyanet İşleri Başkanlığı Örneği). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
• Şirin, Turgay. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi Yaklaşımıyla Bütünleştirilmiş Dini Danışmanlık Modeli. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
• Türten, Burak - Özarslan, Caner. “Türkiye’de Markaların Sosyal Medya Kullanımı: En Değerli 10 Markanın Instagram İçeriklerinin İncelenmesi”. Injocmer 1/2 (2021), 120-146.
• Uslu, Mustafa. “Türkiye’de Sosyal Medya Bağımlılığı ve Kullanımı Araştırması”. Türk Akademik Araştırmalar Dergisi 6/2 (2021), 370-396.
• Utma, Seçil. “Sosyal Medya Bağımlılığı Üzerine Kuramsal Bir Değerlendirme”. Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi 2/2 (2019), 118-130.
• Waters, Michelle. “Internet Addiction Disorder and Pastoral Care”. American Journal of Pastoral Counseling 8/1 (2008), 3-12.
• Yalvaç Arıcı, Handan - Arıcan, Sümeyra. “Sosyal Medyanın Etkilerine Yönelik Manevi Danışmanlık Eğitimi İhtiyaç Analizi”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (Haziran 2022), 263-302. https://doi.org/10.46353/ k7auifd.1097067
• Yaşar Can, Sevinç. Adölesanlarda Sosyal Medya Kullanımının Depresyon ve Yalnızlığa Etkisi. Malatya: İnönü Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 11. Basım, 2018.
• Young, Kimberly S. “Internet Addiction: The Emergence of a New Clinical Disorder”. Cyberpsychology and Behavior 1/3 (1998), 271-279.
• Cranmore “A State Of Mind: Pastoral Care in Schools” (Erişim Tarihi: 17.02.2024). https://cranmore.org/a-state-of-mind-pastpral-care-in-schools.
• Recrodigital. “Wearasocial 2023” (Erişim Tarihi: 21.02.2024). https:// recrodigital.com/tag/we-are-social-2022-raporu.
• TÜİK, “Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2020” (Erişim tarihi: 19.02.2024) https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki- Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2020-33679