Elbistan Havzası Yazılı Kültür Ortamında Gazetelerde Yer Alan Karşılaşma-Atışma-Deyişme Örnekleri

Yıl 2020, Sayı: 22, 367 - 400, 20.10.2020

Bedri Özçelik Fatma Ahsen Turan

https://doi.org/10.30767/diledeara.765652

Cited By: 1

Öz

Edebi metinlerin oluşumunda coğrafya her zaman etkili bir unsur olmuştur. Elbistan Havzası’nın kültürel
değerleri, bu yörede önemli bir yere sahip olan halk şiiri geleneğinin oluşum, gelişim ve devamına katkı
sağlamıştır. Halk şiiri geleneği içinde yer alan karşılaşma, atışma ve deyişme tarzı şiirler bu şiirin diğer
örnekleri gibi sözlü kültür ortamında meydana gelmiştir. Ancak toplum hayatının şekillenmesine etki eden
gelişmeler yeni kültür ortamlarının doğmasını sebep olmuştur. Bunlar; yazılı ortam, elektronik ortam ve
sanal ortamdır. Sözlü kültür ortamında oluşan söz konusu şiir türleri zamanla yazılı ve elektronik ve sanal
kültür ortamlarında da görülmeye başlanmıştır. Elbistan Havzası’nda etkili olan yerel gazetecilik yörede
yazılı kültür ortamının gelişmesine katkı sağlamıştır. Bu coğrafyanın halk şiiri tarzında şiir yazan kalem
şairleri eserlerini özellikle de karşılaşma, atışma ve deyişme türündeki şiirlerini yerel gazeteler aracılığıyla
halka duyurmuştur. Halk, gazetede yayımlanan bu tarz eserlere ilgi duyduğundan bu kültür coğrafyasında
bu tür yazılı söyleşmeler gelişerek devam etmiştir. Yerel gazetelerde yayımlanan şiirler, 2006’dan itibaren
bir araya getirilerek kitap halinde basılmıştır. Bu şekilde oluşmuş dört eser tespit edilmiştir. Söz konusu
eserler, sözlü kültür ortamında doğan ve yazılı kültür ortamında devam eden karşılaşma, atışma ve deyişme
geleneğini devam ettirmeleri bakımından önemli bulunmuş ve değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Elbistan Havzası, Halk Şiiri, Yazılı Kültür Ortamı, Gazete, Karşılaşma, Atışma, Deyişme

Examples of Encountering-Quarrel- Dialogue in the Newspapers in the Elbistan Basin Written Culture Environment

Öz

Geography in the formation of literary texts has always been an influential factor. The cultural values
of the Elbistan Basin contributed to the formation, development and continuation of the folk poetry
tradition, which has an important place in this region. Encountering, quarrel and dialogue types poems,
which are included in the folk poetry tradition, occurred in the oral culture environment like other
examples of this poem. However, developments affecting the shaping of social life led to the emergence
of new cultural environments. These environments are written environment, electronic environment and
virtual environment. These poetry types formed in the oral culture environment have start to be seen in
written and electronic and virtual culture environments over time. Local journalism which is effective
in the Elbistan Basin, was contributed to the development of the written cultural environment in this
region. The pen poets of this geography, who wrote poetry in the style of folk poetry, were announced
their works, especially poems of types encountering, quarrel and dialogue to the public through local
newspapers. Since the public is interested in these kinds of works published in the newspaper, in this
cultural geography, such written dialogues have continued to develop. The poems published in local
newspapers have been put together as a book since 2006. Four works that were formed in this way
were identified. The works in question were found important and evaluated because they continued the
encountering, quarrel and dialogue tradition that were born in the oral culture environment and develop
in the written culture environment.

Anahtar Kelimeler

Elbistan Basin, Folk Poetry, Written Culture Environment, Newspaper, Encountering, Quarrel, Dialogue

Kaynakça

• Akyıldız, A. (2018). Engizek Yerel Gazete. (ed.) İ. Solak, Kaharamanmaraş Ansiklopedisi (Cilt III, s. 324-329). Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Albayrak, N. (2004). Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Leyla İle Mecnun Yayınları.
• Atmaca, S. (2018). Kahramanmaraşlı Kalem Şairlerin Atışma Örnekleri, Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal Of Social Science Yıl: 5, Sayı: 19, Ocak 2018, S. 178-203.
• Artun, E. (2011). Aşıklık Geleneği ve Aşık Edebiyatı Edebiyat Tarihi/Metinler. Adana: Karahan Kitabevi.
• Arat, R. R. (1965). Eski Türk Şiiri. Ankara: TTK Yayınları.
• Avcı, R. (2014). Geleneği Yeni Şartlarda Sürdürme Çabasının Meyveleri. (hzl.) M. Gözükara, & T. Atmaca, Söz Açarı Atışma-Şiir (s. 13-18). Ankara: Berikan Yayınevi.
• Avcı, R. (2017). Şairler Eydur. (hzl.) M. Gözükara, & İ. Özalp , İki Yürek Bir Ses Oldu Sazsız Atışma-şiir (s. 10). Ankara: SAGE Yayıncılık.
• Bali, M. (1975). Aşık Karşılaşmaları,-Atışmalar. Türk Folklor Araştırmaları Dergisi, 16(316).
• Başgöz, İ. (1986). Folklor Yazıları. İstanbul: Adam Yayınları.
• Bilgin, A. (2008). Namluya Şiir Sürdüler-Atışma. Elbistan: Göçer Ofset.
• Bilgin, A. (2010). Şiir Döşedik Yollarına Elbitan'ın Afşin'im. İzmir: Bassaray Matbaası.
• Boratav, P. N. (1937). Folklor, Halk Edebiyatı ve Âşık Edebiyatı. İnsan, I(2), 137-145.
• Çıkla, S. (2009). Tanzimattan Günümüze Gazete-Edebiyat İlişkisi. Türkbilig(18), 34-63.
• Çobanoğlu, Ö. (2000). Aşık Tarzı Kültür Geleneği ve Destan Türü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Duymaz, A. (2016). Sözün Yazılaşması Yazının Sözleşmesi. Milli Folklor(111), 14-27.
• Eke, M. (2000). “Saz Âşıklarında Atışma (Karşılaşma, Deyişme)”, , C. 6,. Folklor Edebiyat Dergisi, 6(3), 193.
• Eke, M. (2010). Geçmişte Yapilan Âşık Atışmalarının Günümüzdeki Görünümü. Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 1(II), 75-84. 08 22, 2020 tarihinde alındı
• Elçin, Ş. (1992). Halk Edabiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Erşahin, İ. (2014). Takdim. (hzl.) M. Gözükara, & T. Atmaca, Söz Açarı Atışma/Şiir (s. 9-12). Ankara: Berikan Yayınları.
• Gökalp, Z. (1981). Türkçülüğün Esasları . İstanbul: Varlık Yayınları.
• Gözükara, M. (2007). Boyun Büktüm Güle Doğru. Elbistan : Bassaray Matbaası.
• Gözükara, M. (2012). Söz Kuşandı Şairler Kılıçtan Keskin-Atışmalar. İstanbul: Özgü Yayınevi.
• Gözükara, M., & Atmaca, T. (2014). Söz Açarı Atışma-Şiir. Ankara: Berikan Yayıevi.
• Günay, T. (1976). Türk Şiirinde İlk Deyişme (Münazara) Örnekleri. Uluslararası Folklor ve Halk Edebiyatı Seminerleri Bildirileri. Ankara: 1976.
• Günay, U. (1993). Türkiye'de Aşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kafesoğlu, İ. (1988). Türk Milli Kültürü (5 b.). İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Kaya, D. (1999). Karşılaşma, Atışma ve Deyişme Kavramları Üzerine Düşünceler ve Feymani'den Örnekler. Folklor/Edebiyat Dergisi(20), 131-140.
• Köprülü, M. F. (1915. Âşık Tarzının Menşei ve Tekâmülü. Milli Tetebbular Mecmuası, II(IV), 5-46.
• Oguzbaşaran, B. (2006). Şehir ve Şiir. Somuncu Baba İlim Kültür ve Edebiyat Dergisi, 37-39.
• Oğuz, M. Ö. (2006). Aşık Şiiri (XVI-XX Yüzyıl) Ozan -Baksı'dan Aşık'a Dönüşüm. (ed.) T. S. Halman, Türk Edebiyatı Tarihi (Cilt 2, s. 138-179). İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Ong, W. J. (1999). Sözlü ve Yazılı Kültür - Sözün Teknolojileşmesi.(çev.) S. P. Banon. 2. Baskı (2 b.). (S. Postacıoğlu Banon, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Özalp, Ö. H. (2017). İki Güzel İnsan. (hzl.) M. Gözükara, & İ. K. Özalp, İki Yürek Bir Oldu Sazsız Atışma/Şiir (s. 38-46). Ankara: Sage Yayıncılık.
• Özarslan, M. (2001). Erzurum Âşıklık Geleneği. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özerdim, M. (1943). Çin'in Şimalinde Hanedan Kuran Türklerin Şiirleri. Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Dergisi, 2(5).
• Özder, M. A. (1965). Doğu İllerimizde Aşık Karşılaşmaları. Bursa.
• Özgen, A. (2018). Gazete Basın Yayın Organı. (ed.) İ. Solmaz, Kahramanmaraş Ansiklopedisi (Cilt III, s. 460-465). Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Yayınları.
• Özön, N. (1938). Gazeteciliğimiz ve Agâh Efendi. Kalem(1), 1-4.
• Polat, C. (2009). Engizek gazetesi, 12 Nisan 1947.Engizek gazetesi, 12 Ağustos 1963. (hzl. C. Polat) Maraş Bibliyografyası (s. 190-192). Kahramanmaraş.
• Şapolyo, E. B. (1971). Türk Gazetecilik Tarihi ve Her Yönüyle Basın. Ankara: Güven Matbaası.
• Tanpınar, A. H. (2009). XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
• Taşlıova, M. M. (2017). Âşıklık Geleneğinde Grup İcrası Group Performance in the Tradition of Minstrelsy. Milli Folklor, (113), 5-16.
• Ata Yıldız, N. ve Turan, F. A. (2016). Türk Dünyası Âşık Edebiyatı. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Yakar, S. (2010, 12 21). marasgundem.com egitim/mahalli-gazetelerde-marasta-fikir-sanat-21492h. 11 14, 2019 tarihinde marasgundem: https://www.marasgundem.com.tr/ adresinden alındı
• Yardımcı, M. (2015). Başlangıcından Günümüze Türk Halk Şiiri. İzmir: Kanyılmaz Matbaacılık .