A Content Analysis Study of Graduate Theses in Biology Education Between 2011-2021 in Türkiye

Yıl 2023, Cilt: 19 Sayı: 2, 438 - 457, 31.12.2023

Fatma Elif Baysal Gülcan Çetin

https://doi.org/10.17244/eku.1235477

Öz

The study aimed to examine the master and doctoral theses in biology education between 2011-2021 in Turkey. In the study, document analysis method from qualitative research methods was used. 215 theses published in the National Thesis Center of the Council of Higher Education, which are open to access and contain full text, were examined. A graduate thesis review form with 18 criteria was developed. The criteria were year of publication of the thesis, published university, thesis type, thesis language, keywords, research topics, objectives, teaching methods/technics/designs, research methods and designs, sample/study group, sampling method, dependent-independent variables, data collection tools, data analysis methods, results, references, number of pages, and appendices. Data were analyzed by content analysis technique. The study results showed that the most graduate theses were published in 2019, the number of master theses was higher than the number of doctoral theses, most of the theses were published in Gazi University. The theses were mostly written in Turkish, the most used keyword was biology education, the most used research topic was teaching method and technique. Many studies were performed in secondary education level. In the studies survey method was used the most as research method, tests were used the most as data collection tool, factor analysis was used the most as data analysis method. The results of the theses were positive, Turkish-based source types were used more, and the number of pages of doctoral theses was more than the number of pages of master theses. Most of the graduate theses also included appendix section.

Anahtar Kelimeler

Biology education, master thesis, doctoral thesis, document analysis, content analysis

Türkiye’de 2011-2021 Yılları Arasında Biyoloji Eğitiminde Yapılan Lisansüstü Tezlerin İçerik Analizi

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de 2011-2021 yılları arasında biyoloji eğitiminde yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerini incelemektir. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemine göre yapılmıştır. Çalışmada; Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı’nın Ulusal Tez Merkezi’nde yayınlanmış, erişime açık ve tam metin içeren 215 tez incelenmiştir. Tezlerin incelenmesi için 18 kriterden oluşan lisansüstü tez inceleme formu geliştirilmiştir. Bu kriterler şunlardır: Tezin yayınlanma yılı, yayımlanan üniversite, tez türü, tez dili, anahtar kelimeler, araştırma konuları, amaçlar, öğretim yöntem/teknik/desenleri, araştırma yöntem ve desenleri, örneklem/çalışma grubu, örnekleme yöntemi, bağımlı-bağımsız değişkenler, veri toplama araçları, veri analiz yöntemleri, sonuçlar, kaynaklar, sayfa sayısı ve ekler bölümü. Lisansüstü tezler, içerik analizi tekniğine göre analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, en fazla lisansüstü tezin 2019 yılında yayınlandığı, yüksek lisans tez sayısının doktora tez sayısına göre daha fazla olduğu belirlenmiştir. Tezlerin çoğunun Gazi Üniversitesi’nde yayımlandığı, çoğunun Türkçe yazıldığı, en fazla kullanılan anahtar kelimenin biyoloji eğitimi olduğu, araştırmalarda en fazla öğretim yöntem ve teknikle ilgili konularda çalışıldığı gözlenmiştir. Çalışmalar en çok ortaöğretim kademesinde yoğunlaşmıştır. Çalışmalarda; yöntem olarak en çok tarama yöntemi, veri toplama aracı olarak en çok test, veri analizi yöntemi olarak en çok faktör analizi yöntemi kullanılmıştır. Tez sonuçlarının daha çok olumlu yönde olduğu, tezlerde Türkçe ağırlıklı kaynak türlerinin daha fazla kullanıldığı ve doktora tezlerinin yüksek lisans sayfa sayısına göre daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, pek çok lisansüstü tezde ekler kısmının bulunduğu görülmüştür. Çalışmada incelenen tezlerin sonuçlarına dayanılarak örneklem sayısı arttırılması, birden fazla veri tabanında incelemelerin karşılaştırılması ve tezler ile birlikte makalelerinde incelenmesi gibi çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Biyoloji eğitimi, yüksek lisans tezi, doktora tezi, doküman analizi, içerik analizi

Kaynakça

• Altınışık, D. (2015). Türkiye’de 2000-2014 yılları arasında yürütülmüş biyoloji eğitimi araştırmalarının analizi (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No. 381093).
• Bauer, M. W. (2003). Classical content analysis: A review. In M. W. Bauer and G. Gaskell (Eds). Qualitative researching with text, image and sound (131-151). London: Sage Publication.
• Bayraklı, S. (2019). Fen eğitimi alanında 2008-2018 yılları arasında deneysel araştırma ile yapılmış yüksek lisans tezlerinin içerik analizi (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No. 618566).
• Berkant, H. G. (2007). Biyolojik kültür ve biyolojik bilinç yoluyla biyolojik düşünme. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(33), 1-6.
• Bostan Sarıoğlan, A., Dolu, G., & Yılmaz, İ. (2021). Fen eğitimi konu alanında yayınlanmış makalelerin içerik analizi: Fen bilimleri öğretimi dergisi örneği. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 101-119.
• Büyükkol Köse, E., Çetin, G., & Yünkül, E. (2018). A content analysis of studies related to technology and multimedia in biology education. Journal of Educational Technology and Online Learning, 1(2), 1-15.
• Cabbar, B. G., & Şenel, H. (2020). Content analysis of biology education research that used context-based approaches: The case of Turkey. Journal of Educational Issues, 6(1), 203-218.
• Creswell, J., & Clark, V. L. P. (2014). Karma yöntem araştırmaları tasarımı ve yürütülmesi. (İkinci Baskıdan Çeviri) (Çev. Ed. Y. Dede ve S. B. Demir). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çalık, M., & Sözbilir, M. (2014). Parameters of content analysis. Eğitim ve Bilim, 39(174). 33-38.
• Dağlı, A., & Yazıcı, M. (2021). Yaşam temelli öğrenme yaklaşımının öğrencilerin çevre bilinci ve çevresel duyarlılık kazanımına etkisi. Anadolu University Journal of Education Faculty, 6(2), 109-144.
• Deniş, Ç. H., & Uçar, C. (2015). Fen eğitimi araştırmacılarına bir rehber: 2001-2013 yılları arasında yazılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(54), 81-94.
• Doğru, M., Gençosman, T., Ataalkın, A. N., & Şeker, F. (2012). Fen bilimleri eğitiminde çalışılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin analizi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(1), 49-64.
• Filiz, A., & Kocakülah, M. S. (2020). Fen eğitiminde proje tabanlı öğrenme yaklaşımı ile ilgili yapılan araştırmaların içerik analizi. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 175-194.
• Gökçe, O. (2006). İçerik analizi: Kuramsal ve pratik bilgiler. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Gül, Ş., & Sözbilir, M. (2015). Biology education research trends in Turkey. Eurasia Journal of Mathematics, Science ve Technology Education, 11(1), 93-109.
• Haviz, M., Dewi, A., Putri, AL, Wahyuni, A., Fajar, N., & Lufri, L. (2019). The trends of biology education research from 2000 to 2017: A content analysis for the thesis of pre-service teachers. Al-Ta’lim Journal, 26(3), 280-297.
• Jeronen, E., Palmberg, I., & Yli-Panula, E. (2016). Teaching methods in biology education and sustainability education including outdoor education for promoting sustainability-A literature review. Education Sciences, 7(1), 1. https://doi.org/10.3390/educsci7010001
• Kabuklu, Ü. N., & Kurnaz, M. A. (2019). Fen eğitimi alanında Türkiye’de yapılmış bağlam temelli öğretim konulu çalışmaların tematik incelemesi. Asya Öğretim Dergisi, 7(1), 32-53.
• Kartika, H., Budiarto, M. T., & Fuad, Y. (2021). Argumentation in K-12 mathematics and science education: A content analysis of articles. International Journal of Research in Education and Science (IJRES), 7(1), 51-64. https://doi.org/10.46328/ijres.1389
• Küçüközer, A. (2016). Fen bilgisi eğitimi alanında yapılan doktora tezlerine bir bakış. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(1), 107-141.
• Mantaş, H. C. (2018). Okul öncesi fen eğitimi: Bir içerik analizi (Yüksek Lisans Tezi). Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No. 530211).
• Merriam, S. B. (2013). Qualitative research a guide to design and implementation, Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber. (Çeviri Ed: Prof. Dr. Selahattin Turan, 3. Baskıdan Çeviri), Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitatie dataanalysis: An expanded sourcebook. (2nd ed.) Thousand Oaks, CA: Sage.
• Örnekleme Yöntemleri. Erişim adresi: https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/ 12176/mod_ resource/ content/1/%C3%B6rnekleme%20Teknikleri.pdf.
• Özarslan, F. (2019). Türkiye’de matematik ve fen bilimleri eğitimi alanlarını birlikte ele alan çalışmaların içerik analizi (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No. 563961).
• Özay, K. E., & Konu, M. (2019). Türkiye’de biyoloji eğitimi üzerine yapılan lisansüstü tezlerinin incelenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (12), 77-90.
• Taş, E., Başoğlu, S., Sarıgöl, J., Tepe, B., & Güler, H. (2019). Türkiye’de 2008-2018 yılları arasında araştırma-sorgulamaya dayalı öğrenme yaklaşımına ilişkin fen eğitimi alanında yapılan bilimsel çalışmaların incelenmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 9(1), 69-78.
• Taş, E., Şener, N., & Yalçın, M. (2013). An analysis of scientific researches in the field of technology-assisted science education between the years 2005-2012. Journal of Computer and Education Research, 1(1), 83-104.
• Temel, S., Şen, Ş., & Yılmaz, A. (2015). Fen eğitiminde probleme dayalı öğrenme ile ilgili yapılan çalışmalara ilişkin bir içerik analizi: Türkiye örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(2), 565-580.
• Tok, G. (2019). Türkiye’de fen bilimleri öğretmenlerine yönelik yapılan çalışmaların içerik analizi. (Yüksek Lisans Tezi), Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No. 581417).
• Topçu, M. S., Muğaloğlu, E. Z., & Güven, D. (2014). Fen eğitiminde sosyobilimsel konular: Türkiye örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(6), 1-22.
• Umdu Topsakal, U., Çalık, M., & Cavuş, R. (2012). What trends do Turkish biology education studies indicate? International Journal of Environmental and Science Education, 7(4), 639-649.
• Töman, U. (2018). Türkiye’de biyoloji eğitimi üzerine yapılmış lisansüstü tezlerin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Turkish Studies, 13(11), 1297-1309.
• Wassink, F. K., & Sadi, Ö. (2016). Türkiye’de fen bilimleri eğitimi yönelimleri: 2005 ile 2014 yılları arası bir içerik analizi. (Science education trends in Turkey: A content analysis from 2005 to 2014). Elementary Education Online, 15(2), 594-614.
• Yavuz, G. (2016). Fen eğitimi alanında proje tabanlı öğretim ile ilgili tamamlanmış tezler üzerine bir içerik analizi: Türkiye örneği (2002-2014). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı) Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, F. S. (2020). Examination of studies on concept teaching in the field of science education. The Eurasia Proceedings of Educational and Social Sciences, 18, 132-142.
• Yıldızay, Y., & Çetin, G. (2018). Fen eğitiminde eğitim teknolojileri kullanımı: İçerik analizi. International Journal of Computers in Education, 1(2), 21-33.