ESKİ CAMİLERİN KAYBOLAN GÜZELLİKLERİNDEN BİRİ: HÜSN-İ HAT LEVHALARI

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 97 - 123, 30.06.2018

Süleyman Berk

https://doi.org/10.20486/imad.434604

Cited By: 1

Öz

Cami ve mescidlere,
bulunması gelenek hâline gelen cami takımı ve mihrab yazısından başka, çevrenin
kültür ve maddî seviyesine göre hüsn-i hat levhaları da asılmıştır. Özellikle,
selâtin camilerde yazı ve tezhip sanatı bakımından önemli eserler yer almıştır.
Yakın zamana kadar, tarihî camilerimizden bazıları, âdeta birer “Hüsn-i Hat Müzesi”
gibi idiler.

Cami ve mescidlerin
önemli güzelliklerinden olan bu eserler, topyekûn ilgisizlik ve hırsızların
tasallutu sebebiyle yok denecek kadar azalmıştır. Kalabilen az sayıdaki
levhalar da, koruma amaçlı olarak Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından müzeye
kaldırılmıştır.

Son zamanlara kadar,
eski camilerimizde görmeye alışkın olduğumuz bu âşina güzellikler, artık birer
“yâd-ı mâzi” halini almış bulunmaktadır. Cami ve mescidlerin levhalarla dolu
eski halini bilenler için bugünkü durum bir hicrâna vesile olmaktadır.

Tarihî camiler
restorasyona tabi tutulurken veya yeni camiler yapılırken, geleneksel yazıların
dışında, klâsik sanatların günümüzdeki usta örneklerden de konulması sanatın
yaşatılması açısından önemlidir. Tarihî kıymete hâiz her türlü eserin
titizlikle korunması, aslında milletin kültür hâfızasının korunması anlamına
taşımaktadır.  

Anahtar Kelimeler

Hüsn-i Hat, Levha, Cami Takımı Yazıları, Diyanet İşleri Başkanlığı, İstanbul Vakıf Türk Hat Sanatları Müzesi

Husn-i Hat Levha's (framed calligraphic art) are one of the diminishing treasures of our old mosques

Öz

Besides the customary
tradition of having mosque cover plates (copper, silver or gold plated) and
"mihrap" (calligraphic engravings in niches), Hüsn-i Hat levha's were
also hung in mosques and mescit's in accordance with the regional cultural and
economic situation.  Calligraphic and
illumination art works have a significant place, particularly within the
"selatin" mosques. Some of our historical mosques were like a
calligraphy museum until recent times.

Until recently, these
spectacular treasures which we are familiar with seeing in our old mosques have
become memorabilia of times gone by. Today's situation has become a source of
dissapointment for those who knew the mosques when they were full of framed calligraphic
arts

These artworks which
were indespensible items of mosques and mescit's, have almost dissapeared due
to lack of interest and theft. The remaining few "Levha’s" have been
stored into museums for preservation purposes by Foundation administration.

It is significant to
apply fine examples of contemporary artists specialized in classical Islamic
Arts together with the traditional calligraphy in order to keep the arts alive
during restoration of historical mosques and construction of the new ones.
Preserving any monument of historical value, in fact, means to maintain
cultural history of a people alive

Anahtar Kelimeler

Calligraphic art, Spectacular, large scaled lettered compositions which were framed and hung in mosques, The Presidency of Religious Affairs, The Istanbul Foundation Calligraphy Arts Museum

Kaynakça

• AKGÜNDÜZ, Ahmed- ÖZTÜRK, Said- BAŞ, Yaşar; Üç Devirde Bir Mabed Ayasofya, İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı, 2004, 894 s.
• ARLI, Hakan; “Altunizade Külliyesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı, 1993, s. 230-232.
• BERK, Süleyman; “Cihangir Camii Yazıları”, AD Art Dekor, S. 89 (Ağustos 2000), ss. 156-164.
• Hat San’atı, İstanbul, İstanbul Büyükşehir Belediyesi İstanbul Sanat ve Meslek Eğitimi Kursları Yayını, 2006, 192 s.
• “İstanbul, Açıkhava Hat Müzesi (İstanbul Kitâbelerinden Seçmeler)”, Akademik Araştırmalar Dergisi (İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti İstanbul Özel Sayısı) Yıl: 12, sy. 47- 48 (Kasım 2010- Nisan 2011), s. 367- 389.
• Bir Ulu Rüyayı Görenler Şehri Üsküdar, İstanbul: Üsküdar Belediyesi, 2008, 272 s.
• Eminönü Camileri, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Eminönü Şubesi, 1987. 237 s.
• EYGİ, Mehmet Şevket; “Sahte Hatlar, Resimler, Antikalar…”, Milli Gazete, 11 Mayıs 2011
• _____; “Vakıf Yağması”, Milli Gazete, 23 Haziran 2011
• Fâtih Câmileri ve Diğer Târihî Eserler, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Fatih Şubesi, 1991, 432 s.
• “Emirgan Camii’nden Tarihi Eser Hırsızlığı”, Hürriyet Gazetesi, 20 Kasım 2005.
• ONUR, Oral; Edirne Hatt San’atı, İstanbul: 1985, 198 s.
• ÖZSAYINER, Zübeyde Cihan; “Vakıflar Genel Müdürlüğüne Ait Camilerden Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesine Gelen Hat Eserleri”, Vakıflar Genel Müdürlüğü Vakıf Medeniyeti Yılı 2006 Vakıflar Dergisi Özel Sayısı, 2006, ss. 14- 19.
• ___________; “Üsküdar’dan Çalınan Vakıf Eserler”, Üsküdar Sempozyumu IV, (3-5 Kasım 2006), Bildiriler, İstanbul, Üsküdar Belediyesi, 2007, c. I, s. 439- 448.
• ___________; Miras, İstanbul: İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı, 2010, 128 s.
• TANMAN, M. Baha, “Merkez Efendi Külliyesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2004, C. XXIX, s. 202- 205.
• TOPRAK, Nurcan; Hattat Kazasker Mustafa İzzet Efendi ve Eserleri, İstanbul, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2004, 333 s.