Demokrat Parti’nin Kadın Milletvekillerinden Nazlı Tlabar (1950-1960)

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 2, 9 - 35, 15.08.2016

Gulşah Kurt Güveloğlu

https://doi.org/10.21551/jhf.v2i2.5000190145

Cited By: 1

Öz

Türk siyasi tarihinde Demokrat Partili yıllar hiç şüphesiz önemli etkiler bırakmıştır. Çok partili siyasi hayata damgasını vuran ve halkın çoğunluğunun desteğini gören bu parti içinde kadınların da milletvekili olarak yer aldıklarını görmekteyiz. Kadınların siyasi alana katılımı elbette bir ülkenin geleceği açısından önem arz etmektedir. Gerek ev hayatında gerekse iş hayatında her alanda üretim içinde olan kadınlarımızın politik arenada aynı üretkenlikle yer alıp almadıkları da üzerinde dikkatle durmaya değer bir sorudur. 1950-60 dönemi basını ve bu döneme ait arşiv belgelerine dayanılarak hazırlanan bu çalışmada Türk siyasi hayatına Demokrat Parti içinde katılmış, bu parti çatısı altında faaliyetler göstermiş, kimi zaman aktif kimi zaman pasif hatta kimi zaman zorlu süreçlerden geçen ve 1950 seçimlerinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Demokrat Parti’den giren üç kadın vekilden biri olan Nazlı Tlabar’ın faaliyetleri ve Yassıada Yargılama sürecindeki savunması ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler: Nazlı Tlabar, Demokrat Parti, Kadın Milletvekilleri, Yassıada Duruşmaları.

Nazlı Tlabar, One of the Female Mps of Democratic Party (1950-1960)

Öz

In Turkish political history, Democratic Party era undoubtedly had deep rooted impacts. This party, which lefts its mark on the multi-party political life and had the support of the majority of the public, also had female members of the parliament. Female participation in the political life is certainly an important point for the future of the country. Women are active in home and business life yet they are not as productive in the political life, which is a problem worth paying attention to. In the period between 1950-60, there were female MPs, who were active within the Democratic Party. Although there was a decrease in the number of female MPs compared to the single party era, it is still evident that women had a role to play in the legislative activities in the Grand National Assembly of Turkey by the virtue of their right to vote and stand for election. Among these MPs, Nazlı Tlabar from Istanbul is especially significant, whose attitude was usually in line with the general principles of the Democratic Party but who also stepped out line occasionally. Nazlı Tlabar has joined Turkish political life with the Democratic Party, was active within this party, went through active, passive and even difficult times and became one of the three female MP s of the Democratic Party that has entered in to the Grand National Assembly of Turkey in the 1950 elections. In this study that was prepared from the press and archive documents from 1950-60 period, Nazlı Tlabar’s activities and her defense during the Yassıada Trials are discussed.

Keywords: Nazli Tlabar, Democratic Party, Female MPs, Yassiada Trials.

Anahtar Kelimeler

Nazli Tlabar, Democratic Party, Female MPs, Yassiada Trials

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri, Resmi Yayınlar:
• -BCA, Dosya:960/1, Fon:10.9., Yer:43.127.1, Tarih:1960, Anayasayı İhlal Davası Dosyası.
• -BCA, Dosya:961/35, Fon:10.9., Yer:235.726.2, Tarih:1960, Gayrımeşru Servet İktisabı Davası Dosyası.
• -Milletvekili Genel Seçimleri (1923-2011), Türkiye İstatistik Kurumu Yayını, Ankara, 2012.
• -Resmi Gazete, 11 Kanun-u evvel 1934, Sayı:2877.
• -TBMM Albümü, 1920-2010, Cilt:2, 1950-1980, TBMM Yayını, Ankara, 2010.
• -TBMM Tercüme-i Hal Kağıdı ve Sicil Dosyası, Nazlı Tlabar(Hatice Nazılı Tlabar), Dönem:IX, No:1715.
• -TBMM Tutanak Dergisi, 9. Dönem (1950-54), 26. Cilt, 17. Birleşim.
• -TBMM Tutanak Dergisi, 9. Dönem (1950-54), 4.Cilt, 32.Birleşim.
• -TBMM Tutanak Dergisi, 9. Dönem (1950-54), 5.Cilt, 50, 51, 52. Birleşim.
• -TBMM Tutanak Dergisi, 9. Dönem (1950-54), 7.Cilt, 76.Birleşim.
• -TBMM Tutanak Dergisi, 9. Dönem (1950-54), 13.Cilt, 45.Birleşim.
• -TBMM Tutanak Dergisi, 9. Dönem (1950-54), 21.Cilt, 73.Birleşim.
• -TBMM Tutanak Dergisi, 10. Dönem (1954-57), 5.Cilt, 48.Birleşim.
• -TBMM Tutanak Dergisi, 10. Dönem (1954-57), 12.Cilt, 75.Birleşim.
• -TBMM Tutanak Dergisi, 11.Dönem (1957-60), 12.Cilt, 47.Birleşim.
• -Türk Parlamento Tarihi, TBMM IX.Dönem, Haz.Kazım Öztürk, 1950-54, Cilt:VII, TBMM Yay., Ankara, 1998.
• -Türk Parlamento Tarihi, TBMM X.Dönem (1954-57), Cilt:IV, (Haz. İsmet Binark), Ankara, 2010.
• -Türk Parlamento Tarihinde Kadın Parlamenterler 1935-2009, TBMM Yay., Ankara, 2009.
• Kitap, Makale, Tezler:
• -Ağaoğlu, Samet, Yassıada, Kayseri ve Toptaşı Cezaevi Günlükleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2013.
• -Albayrak, Mustafa, “Türkiye’nin Kıbrıs Politikaları 1950-1960”, ATAM Dergisi, Cilt:XVI, Sayı:46, Mart 2000.
• -Anayasa Davası, Cilt:1-2-4, Yassıada Zabıtları V, Haz. Emine Gürsoy Naskali, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2011.
• -Arslan, Zehra, “Demokrat Partinin Muhalif Siyasetçilerinden Trabzon Milletvekili Hüseyin Sabri Dilek”, TDAD, Temmuz-Ağustos 2014, Cilt:107, Sayı:211.
• -Arslan, Zehra, “Demokrat Parti Trabzon Milletvekili Hüseyin Pertev Sanaç (1954-1961)”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, Sayı:48 (Kış 2015), Trabzon, 2015.
• -Arzık, Nimet, Menderes’i İpe Götürenler, Kurtuluş Matbaası, Ankara, 1966.
• -Çanak, Erdem, “TBMM’deki İlk Kadın Milletvekillerinden Esma Nayman ve Meclisteki Faaliyetleri”, Asia Minor Studies, International Journal of Social Sciences, Cilt:4, Sayı:7, Ocak 2016.
• -Çavdar, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1950-1995), İmge Kitabevi, Ankara, 2000.
• -Çolak, Filiz, “Bulgaristan Türklerinin Türkiye’ye Göç Hareketi 1950-51”, Tarih Okulu Dergisi, Sayı: XIV, 2013.
• -Dişbudak, Müge, Türk Kadınlar Birliği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, 2008.
• -Doğramacı, Emel, Atatürk’ten Günümüze Sosyal Değişmede Türk Kadını, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara, 1993.
• -Kubilay, Çağla, “Demokrat Parti Döneminde Basında İspat Hakkı Tartışmaları”, İletişim Araştırmaları Dergisi, Cilt:12, Sayı:1, 2014.
• -Özsakallı, Mehmet, Yassıada Yargılamalarının Türk Basınındaki Yankıları, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, 2009.
• -Özüçetin, Yaşar, “Çok Partili Hayata Geçiş Sürecinde Kırşehir”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt:2, Sayı:6, Kış 2009.
• -Sancar, Serpil, Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti, İletişim Yayınları, İstanbul, 2014.
• -Sezer, Ayten, Türkiye’deki İlk Kadın Milletvekilleri ve Meclisteki Çalışmaları, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt:XIV, Sayı:42, Kasım 1998.
• -Sümer, Gülizar Çakır, Türkiye’de Kadın Milletvekilleri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İnönü Üniversitesi, Malatya, 1999.
• -Şahin, Ayşenur Akgül, Türkiye’deki Kadın Milletvekilleri ve Meclisteki Çalışmaları (1935-2002), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Niğde Üniversitesi, Niğde, 2008.
• -Şahin, Cemile, Türk Parlamentosunda Kadın Milletvekilleri, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi, Erzurum, 2010.
• -Tamer, Aytül -Alanur Çavlin Bozbeyoğlu, “1927 Nüfus Sayımının Türkiye’de Ulus Devlet İnşasındaki Yeri: Basında Yansımalar”, Nüfusbilim Dergisi (Turkish Journal of Population Studies), Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etüdleri Enstitüsü Yayını, Cilt:26, Yıl:2004, Ankara, 2004.
• -Türkiye’nin Politik Tarihi, Editörler: A.Çaylak, C.Göktepe vd., Savaş Yayınevi, Ankara, 2009.
• -Ülman, Hilal, Kadınlar Koğuşu Yassıada, Sinemis Yayınları, Ankara, 2013.
• -Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu ve İlgili Diğer Mevzuat, İstanbul Ticaret Odası Yayınları, İstanbul, 1976.
• -Yaraman, Ayşegül, Bir Demokrasi Tartışması, Türkiye‘de Kadınların Siyasal Temsili (1935-1999), Bağlam Yay., İstanbul, 1999.
• -Yıldırım, Seyfi, “Belçikalı Nüfus ve İstatistik Bilimci Camille Jacquart ve Türkiye’de Modern İstatistiğin Kurulması 1926-1929”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Yıl:2010, Cilt:7, Sayı:1, Ankara Üniversitesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü Yayını, Ankara, 2010.
• Süreli Yayınlar, İnternet Kaynakları:
• - Akis, 5.6.1954.
• -Akis, 24.7.1954.
• -Akis, 18.4.1959.
• -Akşam, 16 Eylül 1961.
• -Cumhuriyet, “Turizm Kanunu”, 28.4.1953.
• -Cumhuriyet, 13 Mart 1956.
• -Cumhuriyet, 9.4.1959.
• -Cumhuriyet, 17.4.1952.
• -Cumhuriyet, 15.5.1956.
• -Cumhuriyet, “Washington’da Nazlı Tlabar’ın Konuşması”, 11.10.1953.
• -Cumhuriyet, “Dini siyasete alet edenleri sevmiyorum”, 22.10.1957.
• -Cumhuriyet, “Antikomünist Asyalıların Kararları”, 10.6.1959.
• -Cumhuriyet, 13.4.1959.
• -Cumhuriyet, 22.4.1959.
• -Cumhuriyet, 17.4.1959.
• -Cumhuriyet, 22.4.1959.
• -Cumhuriyet, 1.5.1955.
• -Cumhuriyet, 9.4.1959.
• -Dünya, 8.8.1954.
• -Haber, 9.4.1959.
• -Her Gün, “Göçmenlere Yardım”, 18.1.1951.
• -Hür Adam, 24.4.1959.
• -Hürriyet, 13.3.1960
• -Hürses, 22.11.1954.
• -Medeniyet, 20.4.1959.
• -Milliyet, “Kıbrıs’a bayrak teşebbüsü alaka uyandırdı”, 28.3.1958.
• -Milliyet, 13.4.1959.
• -Milliyet, “Af Kesinleşti”, 17.10.1962.
• -Milliyet, “Tahliyeler Başlıyor”, 18.10.1962.
• -Milliyet, 23.04.1971.
• -Müstakil Gazete, 27.3.1956.
• -Tercüman, 13.4.1959.
• -Tercüman, 23.5.1960.
• -Ulus, 15.4.1959.
• -Ulus, 21.4.1959.
• -Ulus, 22.4.1959.
• -Vatan, 26.2.1951.
• -Vatan, 11.9.1951.
• -Vatan, “Biz Hür Milletiz”, 30.10.1951.
• -Vatan, “Amerika’dan Vatana: İyi Niyet Elçisi”, 25.1.1952.
• -Vatan, 16.8.1954.
• -Vatan, “Dullara Aylık Verilecek”, 18.1.1954.
• -Vatan, 11.7.1954
• -Vatan, 20.2.1955.
• -Vatan, “İki Türk Mebusunun Amerika’daki Temasları”, 31.3.1956.
• -Vatan, 21.3.1956.
• -Vatan, “Nazlı Tlabar Türk Basını isbat hakkına layık değildir dedi”, 22.10.1957.
• -Vatan, 8.5.1957.
• -Vatan, 13.4.1959.
• -Vatan, 2.10.1960.
• -Yeni İstanbul, “THK Memurlarının Tekaüt Sandığına Alınmaları İsteniyor”, 3.5.1951.
• -Yeni İstanbul, “Nazlı Tlabar Amerikada”, 14.10.1951.
• -Yeni İstanbul, 14.4.1959.
• -Yeni İstanbul, 20.4.1959.
• -Zafer, 3.7.1954.
• -Zafer, 25.3.1956.
• -Zafer, 22.4.1959.
• -Zafer, 25.5.1960.
• http://www.ywca.org/site/c.cuIRJ7NTKrLaG/b.7515891/k.C524/History.htm.