Opinions of Social Studies Teacher Candidates on Value Acquisition in Virtual Museums

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: "Cumhuriyetin 100. Yılında Türkiye'de Müzecilik ve Müze Eğitimi" Özel Sayısı, 16 - 33, 16.11.2023

Esra Sevi Hafize Er Türküresin

https://doi.org/10.51637/jimuseumed.1351676

Öz

Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Sanal Müzelerde Değer Kazanımına İlişkin Görüşleri

Öz

Bu araştırmada, sosyal bilgiler öğretiminde sanal müze kullanımının değer kazanımına ilişkin sosyal bilgiler öğretmen adaylarının görüşlerini değerlendirmek amaçlanmıştır. Araştırma karma yöntem olarak tasarlanmıştır. Araştırmanın nitel basamağında olgu bilim deseniyle yapılandırılmıştır. Nicel boyut kısmında ise tek grup öntest-sontest zayıf deneysel desen kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Kütahya Dumlupınar Üniversitesi sosyal bilgiler öğretmenliği bölümünde bulunan yirmi iki öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma tek grup üzerinde tekrarlı olarak uygulanmıştır. Araştırmanın verileri Teker ve Özer (2016) tarafından Türkçe’ye uyarlanan "Sanal Müze Sanal Tur Memnuniyet Ölçeği" kullanılarak toplanmıştır. Kullanılan ölçeğin yanı sıra öğretmen adayları ile yarı yapılandırılmış görüşme soruları hazırlanarak görüşmeler yapılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde betimsel istatistiklerden Wilcoxon İşaretli Sıralar testinden yararlanılmıştır. Araştırmanın nitel bölümünde elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiştir. Analiz sonuçlarına göre, öğretmen adaylarının sanal müze kullanımına ilişkin görüşleri yapılan etkinlikler sonucunda anlamlı düzeyde olumlu bir yönde artış göstermiştir. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının görüşleri “Kazandırdığı Değerler Yönünden Sanal Müze Uygulaması” ve “Sanal Müzelerde Değer Aktarımını Etkileyen Unsurlar” olmak üzere iki tema altında toplanmıştır. “Kazandırdığı Değerler Yönünden Sanal Müze Uygulaması” altında bulunan alt temalar “Vatanseverlik”, “Bilimsellik”, “Bağımsızlık”, “Estetik” ve “Duyarlılık” olarak bulunmuştur. “Sanal Müzelerde Değer Aktarımını Etkileyen Unsurlar” ise kendi içinde “Olumlu Nitelikteki Unsurlar” ve “Olumsuz Nitelikteki Unsurlar” olmak üzere iki alt temaya ayrılmıştır. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarına göre sanal müze uygulaması öğrencilerin değer algılarını olumlu yönde değiştirebilir ve en çok etki yaratacağına inanılan değerler sırasıyla vatanseverlik, bilimsellik, bağımsızlık, estetik ve duyarlılık şeklindedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, öğretmen adayı, değerler eğitimi, sanal müze.

Kaynakça

• Aktaş, V., Yılmaz, A. & İbrahimoğlu, Z. (2021). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sanal müze kullanımına yönelik tutumları. Trakya Eğitim Dergisi, 11(3), 1294-1313.
• Aktepe, V., Keser, H. & Şeref, Ş. E. (2020). Sınıf öğretmenlerinin perspektifinden değerler ve değerler eğitimi uygulamalarının değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(4), 897-918. https://doi.org/10.32709/akusosbil.781857
• Aladağ, E., Akkaya, D. & Şensöz, G. (2014). Sosyal bilgiler dersinde sanal müze kullanımının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 199-217.
• Altınbay, R. & Gümüş, N. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sanal tur uygulamalarıyla ilgili görüşleri. Journal of Innovative Research in Teacher Education, 1(1), 60-71.
• Aral, D. (2008). Milli eğitim bakanlığı’nın hazırladığı 6. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan değerler üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Aslan, A. K. (2001). Eğitimin toplumsal temelleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(5), 16-30.
• Ata, B. (2002). Müzelerle ve tarihi mekânlarla tarih öğretimi: tarih öğretmenlerinin “müze eğitimine” ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi.
• Ay, T. S. & Fidan, N. K. (2014). Öğretmen adaylarının sosyal bilgiler dersinde müzelerden yararlanmaya ilişkin görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(48), 69-89. https://doi.org/10.17755/esosder.39452
• Barbieri, L., Bruno, F. & Muzzupappa, M. (2017). Kullanıcı çalışmaları ile sanal müze sisteminin değerlendirilmesi. Kültürel Miras Dergisi, 26, 101-108.
• Barlas Bozkuş, Ş. (2014). Recycling the past: Mapping cultural landscape of Turkish city museums in the case of Istanbul Adalar Museum. Electronic Turkish Studies, 9(5), 339-351.
• Barth, J. (1991). Elementary and junior high/middle school social studies curriculum. University Press of America
• Baş, A. B. S., Buldu, A. F. &Meydan, A. (2022, 2-3 Aralık). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sanal müzeleri eğitsel amaçlı kullanması ile ilgili görüşleri. İçinde B. Yıldırım (Ed.). Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Sempozyumu, (ss. 62-82).
• Başaran, Y. K. (2019). Sosyal bilimlerde örnekleme kuramı. The Journal of Academic Social Science, 47(47), 480-495. Bouck, E. C., Courtad, C. A., Heutsche, A., Okolo, C. M. & Englert, C. S. (2009). The virtual history museum: A universally designed approach to social studies instruction. Teaching Exceptional Children, 42(2), 14-20.
• Büyüköztürk, S., Kılıç Çakmak, E., Akgün, O. E., Karadeniz, S. & Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Christensen, L. B. Johnson, B. R. & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri desen ve analiz. (Çev. A. Aypay). Anı Yayıncılık.
• Cihan, N. (2014). Okullarda değerler eğitimi ve Türkiye’deki uygulamaya bir bakış. Electronic Turkish Studies, 9(2), 429-436.
• Creswell, J. W. & Clark, P. V. L., 2015. Karma yöntem araştırmaları tasarımı ve yürütülmesi. Anı Yayıncılık.
• Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (4th ed.). Pearson.
• Çelikkaya, T. & Filoğlu, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değere ve değer eğitimine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), 1541-1556.
• Çınar, C., Utkugün, C. & Gazel, A. A. (2021). Sosyal bilgiler dersinde sanal müze kullanımı hakkında öğrenci görüşleri. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 16, 150-170. https://doi.org/10.20860/ijoses.1017419
• Çiftçi, B, Önal, N. & Yazıcı, K. (2016). Öğretim etkinliklerinde sanal müzelerin kullanımına ilişkin sosyal bilgiler öğretmen adayları ne düşünüyor?. Turkish Studies (Elektronik), 11(3), 689- 706
• D’Alba, A. (2012). Analyzing visitors’ discourse, attitudes, perceptions, and knowledge acquisition in an art museum tour after using a 3d virtual environment. Yayımlanmamış Doktora Tezi, University of North Texas.
• Demirboğa, E. (2010). Sanal müze ziyaretlerinin öğrencilerin bilişsel ve duyuşsal kazanımları üzerindeki etkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi.
• Demirci, M. T. (2009). Kültürel öğelerin öğretiminde müze gezilerinin önemi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi.
• Demircioğlu, İ. H. & Tokdemir, M. A. (2008). Değerlerin oluşturulma sürecinde tarih eğitimi: amaç, işlev ve içerik. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(15) , 69-88.
• Dilmaç, B. (1999). İnsanca değerler eğitimi. Nobel Yayıncılık
• Ekiz, M. A. (2020). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin karantina dönemindeki uzaktan eğitim ile ilgili görüşleri (Nitel Bir Araştırma). Spor ve Rekreasyon Araştırmaları Dergisi, 2(1), 1-13.
• Er, H. & Yılmaz, R. (2020). Sosyal bilgilerde müze eğitimi uygulamalarının öğretmen adaylarının müzeye ilişkin görüşlerine ve güdülenmelerine etkisi. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 5(11), 315-352
• Ermiş, B. (2010). İlköğretim 6.sınıf öğrencilerinin görsel sanatlar dersinde “üç boyutlu sanal müze ziyareti” etkinliğine ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi.
• Fırat, M., Yurdakul, İ. K. & Ersoy, A. (2014). Bir eğitim teknolojisi araştırmasına dayalı olarak karma yöntem araştırması deneyimi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 2(1), 64-85. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.2s3m
• Filiz, N. (2010). Sosyal bilgiler öğretiminde müze kullanımı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi.
• Gedik, H. (2010). Güncel olayların ilköğretim sosyal bilgiler derslerinde kullanımı ve öğrenci görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 97-118.
• Gürbüz, O. (2010). Yapılandırmacı öğrenme uygulamalarına yönelik öğretmen tutumları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(3), 835-857.
• Hesapçıoğlu, M. (2001). Postmodern toplumda eğitim, okul ve insan hakları. Sedar Yayıncılık.
• Ismaeel, D. A. & Al-Abdullatif, A. M. (2016). The impact of an ınteractive virtual museum on students' attitudes toward cultural heritage education in the region of Al Hassa, Saudi Arabia. International Journal of Emerging Technologies in Learning, 11(4), 32-39
• İlhan, G. O. & Dolmaz, M. (2022). Covid-19 pandemisi sürecinde İngilizce öğretmen adaylarının sanal müze deneyimleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(4),1313-1337. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2022.22.74506-1171261
• İlhan, G. O., Tokmak, A. & Aktaş, V. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sanal müze deneyimleri. Uluslararası Müze Eğitimi Dergisi, 3(1), 74-93. https://doi.org/10.51637/jimuseumed.958918
• Kafadar, T. (2020). Virtual museum experiences of social studies prospective teachers. The Eurasia Proceedings of Educational and Social Sciences, 18, 109-112.
• Karadağ, E., Tosuntaş, Ş. B., Erzen, E., Duru, P., Bostan, N., Mızrak-Şahin, B., ... & Babadağ, B. (2016). Sanal dünyanın kronolojik bağımlılığı: Sosyotelizm (phubbing). Addicta: The Turkish Journal on Addiction, 3(2), 223-269. Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaschak, JC (2014). Sosyal bilgilerde müze ziyaretleri: Bir yöntem dersinin rolü. Sosyal Bilgiler Araştırma ve Uygulaması, 9(1), 107-118.
• Keçe, M. & Merey,. Z. (2011). İlköğretim sosyal bilgiler kazanımlarının sosyal bilimler disiplinlerine ve disiplinlerarası anlayışa uygunluğunun belirlenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 110-139.
• Kıvılcım, B. & Çalışkan, A. S. (2022). Turizm eğitimi alan öğrencilerin sanal müze turlarına yönelik görüşleri. Journal of Tourism Intelligence and Smartness, 5(3), 219-229.
• Kubat, U. (2018). Okul dışı öğrenme ortamları hakkında fen bilgisi öğretmen adaylarının görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 111-135.
• Kubat, Ö. Z. (2020). Sanal müzelerde arayüz tasarımı: Ahmet Yakupoğlu Sanal Müzesi. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 8(55), 1564-1574.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Sosyal bilgiler öğretim programı. Devlet Yayınları
• Meirkhanovna, B. A., Begaliyeva, S. B., Makhabbat, A., Rakhat, Y., Abdualievich, Z. K.,. & Kaldyhanovna, K. R. (2022). Views of primary school teachers on value acquisition in virtual museums. world journal on educational technology: Current Issues, 14(2), 343-355. https://doi.org/10.18844/wjet.v14i2.6969
• Meydan, A. & Akkuş, A. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde müze gezilerinin tarihi ve kültürel değerlerin kazandırılmasındaki önemi. Marmara Coğrafya Dergisi, 29, 402-422. https://doi.org/10.14781/mcd.92390
• Meydan, H. (2014). Okulda değerler eğitiminin yeri ve değerler eğitimi yaklaşımları üzerine bir değerlendirme. BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 93-108.
• Naylor, D. & Diem, R. (1987). Elementary and middle school social studies. Random House.
• Ortaç, Ö. (2021). Yeni medya teknolojilerinin müze farkındalığı üzerindeki etkisi: Covid-19 pandemi sürecinde Türkiye'deki sanal müzeler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Peker, N. (2014). Sosyal bilgiler dersinde sanal müze kullanımı ve sosyal bilgiler öğretmeni adaylarının sanal müze kullanımına yönelik tutumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aksaray Üniversitesi.
• Sağlamgöncü, A. (2023). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitiminde müze eğitimi ile ilgili yapılan araştırmalara yönelik bir meta-sentez çalışması. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 308-334.
• Saraç, H. (2017). Türkiye’de okul dışı öğrenme ortamlarına ilişkin yapılan araştırmalar: içerik analizi çalışması. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3(2), 60-81.
• Sarı, E. (2005). Öğretmen adaylarının değer tercihleri: Giresun eğitim fakültesi örneği. Journal of Values Education, 3(10) 73-88.
• Schweibenz, W. (2004). Virtual museums: the development of virtual museums. ICOM News Magazine, 3, 3.
• Südor, S. (2006). Anadolu medeniyetleri müzesinin interaktif cd yoluyla ilköğretim altıncı kademe öğrencilerine tanıtılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi.
• Sürme, M.& Atılgan, E. (2020). Sanal müzede sanal tur yapan bireylerin memnuniyet düzeylerini belirlemeye yönelik bir araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(3), 1794-1805.
• Şahan, M. (2005). Müze ve eğitim. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 487-501.
• Şahin, K. (2019). Sosyal bilgiler dersi öğretiminde sanal müze kullanımına ilişkin öğrenci tutumlarının belirlenmesi. International Congresses on Education, 19-22 Temmuz, Sakarya, Türkiye.
• Şimşek, A. (2016). Yayın kritiği: taslak tarih öğretim programı (eleştiriler-öneriler). Turkish History Education Journal, 5(1), 316-331.
• Taşdemir, A., Kuş, Z. & Kartal, T. (2012). Değerler eğitiminde okul dışı öğrenme ortamları: bilim merkezleri ve müzeler. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46, 2765-2771.
• Teker, N. & Özer, A,. (2016). Sanal müze sanal tur memnuniyet ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 45(209), 314-335.
• Topkan, F. & Erol, M. (2022). Sanal müze etkinliklerinin ilkokul 4. sınıf sistemlerinin tarih bilinci gelişimine etkisi. Maarif Mektepleri Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 71-86. https://doi.org/10.46762/mamulebd.1180944
• Topkaya, Y., Toyoğlu, Ö., Çalışkan, M., Yurtbekler, S. B., & Ertaş, S. S. (2022). II. Meşrutiyet döneminde sosyal bilgiler öğretimi: buluş yoluyla öğretime bir örnek. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(13), 408-419.
• Turgut, G. (2015). Sosyal bilgiler dersinde bir eğitim aracı olarak sanal müze kullanımı. Yayınlamamış yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi.
• Tümer, C. Ş. & Akman, S. (2021). Türkçe eğitiminde değerler eğitimi üzerine yapılmış akademik çalışmaların değerlendirilmesi. Turkish Studies - Education, 16(4), 2029-2042. https://dx.doi.org/10.47423/TurkishStudies.50602
• Uçar, A. (2014). Sanat eğitiminde müzelerin eğitimsel rolleri ve işlevleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 107-117.
• Utku, Ç. (2008). İlköğretim 5. sınıf düzeyi sanat eğitiminde, müze eğitiminin öğrencilerin tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi.
• Ünal, F. & Er, H (2017) Öğretmen adaylarının sosyal bilgiler dersinde öğretimi zor olan soyut kavramlara ilişkin bilişsel yapılarının incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 6-24.
• Ünal, H., Kızılay, E. & Hamalosmanoğlu, M. (2022). Fen bilgisi öğretmen adaylarının fen eğitiminde sanal müze kullanımına yönelik görüşleri. Studies in Educational Research and Development, 6(1), 73-94.
• Üztemur, S., Dinç, E. & Acun, İ. (2019). Tarihi mekânlarda ve müzelerde sosyal bilgiler öğretimi: Etkinlik temelli bir eylem araştırması. International Journal of Research in Education and Science, 5(1), 252-271.
• Yıldırım, T. & Tahiroğlu, M. (2012). Sanal ortamda gerçekleştirilen müze gezilerinin ilköğretim öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik tutumlarına etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 104-114
• Yıldız, N., Ayyıldız, A. Y. & Tavukçuoğlu, T. (2022). Müzelerde dijitalleşme sürecine ilişkin sanal müzelerin incelenmesi. Turist Rehberliği Dergisi (TURED), 5(2), 117-141. https://doi.org/10.34090/tured.1184787