Ergenlerde sosyal görünüş kaygısı ile öznel iyi oluş arasındaki ilişkide sosyal ve duygusal özyeterliğin aracı rolü

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 3, 319 - 332, 31.12.2020

Didem Varol

https://doi.org/10.30900/kafkasegt.827960

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı ergenlerde sosyal görünüş kaygısı ile öznel iyi oluş arasındaki ilişkide sosyal ve duygusal özyeterliğin aracı rolünü incelemektir. Buna ek olarak çalışmada cinsiyetin sosyal görünüş kaygısı ile öznel iyi oluş arasındaki ilişkide düzenleyici rolü bulunup bulunmadığı da incelenmiştir. Araştırma ilişkisel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemi 2019-2020 öğretim yılında İstanbul’ da bir lisede öğrenimlerine devam etmekte olan 357 lise öğrencisinden oluşmaktadır. Araştırmaya katılan öğrencilerin yaş aralığı 13-18’dir. Öğrencilerin 180’ i (%50.4) kadın, 177’ si (%49.6) erkektir. Araştırmada veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu, Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği, Çocuklar için Özyeterlik Ölçeği ve Ergen Öznel İyi Oluş Ölçeği kullanılmıştır. Veriler Betimsel İstatistikler, Pearson Momentler Çarpımı Korelasyonu ve Bootstrap Yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Analizler sonucunda elde edilen bulgular p< .05 anlamlılık düzeyinde test edilmiştir. Araştırma bulgularına göre sosyal görünüş kaygısı, sosyal-duygusal özyeterlik ve öznel iyi oluş ile negatif yönde ilişki göstermektedir. Özyeterlik algısı ile öznel iyi oluş arasında ise pozitif yönde ve anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Yapılan aracılık analizi sonucunda sosyal-duygusal özyeterliğin, sosyal görünüş kaygısı ve öznel iyi oluş arasındaki ilişkide aracı rolü olduğu tespit edilmiştir. Düzenleyicilik analizi sonucunda ise cinsiyetin sosyal görünüş kaygısı ve öznel iyi oluş arasındaki ilişkide düzenleyici rolü olmadığı bulgusuna ulaşılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar literatür bağlamında tartışılarak sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal görünüş kaygısı, özyeterlik, öznel iyi oluş, ergenlik

The mediator role of social and emotional self-efficacy in the relationship between social appearance anxiety and subjective well-being in adolescents

Öz

This study aims to examine the mediating role of social and emotional self-efficacy in the relationship between social appearance anxiety and subjective well-being in adolescents. In addition, the study examines whether gender has a moderator role in the relationship between social appearance anxiety and subjective well-being. The design of the study is based on the correlational survey model. The sample of the study consisted of 357 high school students continuing their education in a high school in Istanbul in the 2019-2020 academic year. The age range of the students participating in the study was found to be 13-18. 180 (50.4%) of the students were female and 177 (49.6%) of them were male. Personal Information Form, Social Appearance Anxiety Scale, Self-Efficacy Scale for Children, and Adolescent Subjective Well-being Scale were used as data collection tools in the study. The data were analyzed using Descriptive Statistics, Pearson Correlation Analysis, and Bootstrap Method. The findings obtained as a result of the analysis were tested at p< .05 significance level. According to the research findings, social appearance anxiety had a negative relationship with social-emotional self-efficacy and subjective well-being. There was a positive and significant relationship between self-efficacy perception and subjective well-being. As a result of the mediation analysis, it was determined that social-emotional self-efficacy had a mediator role in the relationship between social appearance anxiety and subjective well-being. As a result of the moderation analysis, it was concluded that gender had no moderator role in the relationship between social appearance anxiety and subjective well-being. 

Anahtar Kelimeler

Social appearance anxiety, self-efficacy, subjective well-being, adolescence

Kaynakça

• Ahmad, Z. R., Yasien, S., & Ahmad, R. (2014). Relationship between perceived social self-efficacy and depression in adolescents. Iranian Journal of Psychiatry and Behavioral Sciences, 8(3), 65-74.
• Amerikan Psikiyatri Birliği. (2013). Ruhsal bozuklukların tanısal ve istatistiksel el kitabı (DSM-5). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191-215.
• Bandura, A. (1982). Self-efficacy mechanism in human agency. American Psychologist Association, 37(2), 122-147.
• Bandura, A. (1993). Perceived self efficacy in cognitive development and functioning. Educational Psychologist, 28(2), 117-148.
• Bandura, A. (1995). Exercise of personel and collective efficacy in changing societies. In A. Bandura (Eds.), Self-Efficacy in Changing Societies, (pp. 1-46). Cambridge: Cambridge University Press.
• Bandura, A., Pastorelli, C., Barbaranelli, C., & Caprara, G. V. (1999). Self-efficacy pathways to childhood depression. Journal of Personality and Social Psychology, 76(2), 258-269.
• Caprara, G. V., & Steca, P. (2005). Affective and social self-regulatory efficacy beliefs as determinants of positive thinking and happiness. European Psychologist, 10(4), 275-286.
• Crespo, C., Kielpikowski, M., Jose, P. E., & Pryor, J. (2010). Relationships between family connectedness and body satisfaction: A longitudinal study of adolescent girls and boys. Journal of Youth and Adolescence, 39(12), 1392-1401.
• Creswell, J. W. (2017). Eğitim araştırmaları- Nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi. İstanbul: Edam Yayınları.
• Çetinkaya, T. (2018). Analysis of the relationship between body perception levels and social appearance anxieties in the students of school of physical education and sports. Journal of Education and Training Studies, 6(5), 194-200.
• Diener, E. (1994). Assessing subjective well-being: progress and opportunities. Social Indicators Research, 31, 103-157.
• Dixit, S. S., & Luqman, N. (2018). Body image, social anxiety and psychological distress among young adults. Journal of Psychology and Clinical Psychiatry, 9(1), 149-152.
• Doğan, T. (2010). Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği’nin (SGKÖ) Türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(39), 151-159.
• Doğan, T. (2011). Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği' nin psikometrik özelliklerinin ergenlerden oluşan bir örneklemde incelenmesi. İlköğretim Online, 10(1), 12-19.
• Doğan, U., & Çolak, T. S. (2016). Self-concealment, social network sites usage, social appearance anxiety, loneliness of high school students: A model testing. Journal of Education and Training Studies, 4(6), 176-183.
• Elkind, D. (1967). Egocentrism in adolescence. Child Development, 38(4), 1025-1034.
• Erol, M. (2017). Genç yetişkinliğin öncesinde olan ergenlerin yaşam doyumu: Utangaçlık ve öz yeterlik algısının rolü. Türk Psikiyatri Dergisi, 28(2), 95-103. doi: 10.5080/u13563
• Erözkan, A., & Deniz, S. (2012). The influence of social self-efficacy and learned resourcefulness on loneliness. Journal of Counseling and Education, 1(2), 57-74.
• Eryılmaz, A. (2009). Ergen öznel iyi oluş ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(4), 975-989.
• Göksel, A. G., Caz, Ç., Yazıcı, Ö. F., & Zorba, E. (2018). Spor hizmeti alan bireylerin sosyal görünüş kaygısı ve öznel mutluluklarının incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 3(3), 88-101.
• Gül, S. K., & Güneş, İ. D. (2009). Ergenlik dönemi sorunları ve şiddet. Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 80-101.
• Gürbüz, S. (2019). Sosyal bilimlerde aracı, düzenleyici ve durumsal etki analizleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hart, T. A., Flora, D. B., Palyo, S. A., Fresco, D. M., Holle, C., & Heimberg, R. G. (2008). Development and examination of the social appearance anxiety scale. Assessment, 15(1), 48-59. DOI: 10.1177/1073191107306673
• İsmail, M. (2018). Mutluluğun yordayıcısı olarak cinsel benlik şeması ve sosyal görünüş kaygısı (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’ nden edinilmiştir. (Tez No 506252)
• Karahan, G., & Akduman, G. (2017, Mayıs). Sivil havacılık kabin hizmetleri programı öğrencilerinin sosyal görünüş kaygısı ve öznel iyi oluş (mutluluk) ilişkisi. 6. Uluslararası Meslek Yüksek Okulları Sempozyumu’ nda sunulan bildiri, Saraybosna.
• Karasar, N. (1984). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Hacettepe- Taş Kitapçılık.
• Koparan, Ş., Şahin, E., & Kuter, F. (2010). A comparison on of self-efficacy perception and social physical anxiety levels of teacher candidates at physical education department. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 3932-3937.
• Lemes, D. C. M., Câmara, S. G., Alves, G. G., & Aerts, D. (2018). Body image satisfaction and subjective wellbeing among ninth-grade students attending state schools in Canoas, Brazil. Ciencia & Saude Coletiva, 23(12), 4289-4298. DOI: 10.1590/1413-812320182312.14742016
• Levinson, C. A., & Rodebaugh, T. L. (2011). Validation of the Social Appearance Anxiety Scale: Factor, convergent, and divergent validity. Assessment, 18(3), 350-356.
• Levinson, C. A., Rodebaugh, T. L., White, E. K., Menatti, A. R., Weeks, J. W., Iacovino, J. M., & Warren, C. S. (2013). Social appearance anxiety, perfectionism, and fear of negative evaluation: Distinct or shared risk factors for social anxiety and eating disorders?. Appetite, 67, 125-133.
• Muris, P. (2001). A brief questionnaire for measuring self-efficacy in youths. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 23, 145–149.
• Murray, K., Rieger, E., & Byrne, D. (2018). Body image predictors of depressive symptoms in adolescence. Journal of Adolescence, 69, 130-139. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2018.10.002
• Myers, D. G., & Diener, E. (1995). Who is happy?. Psychological Science, 6(1), 10-19.
• Natsuaki, M. N., Klimes Dougan, B., Xiaojia, G., Shirtcliff, E. A., Hastings, P. D., & Zahn Waxler, C. (2009). Early pubertal maturation and internalizing problems in adolescence: Sex differences in the role of cortisol reactivity to interpersonal stress. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 38(4), 513-524.
• Özcan, H., Subaşı, B., Budak, B., Çelik, M., Gürel, S. C., & Yıldız, M. (2013). Relationship between self-esteem, social appearence anxiety, depression and anxiety in adolescent and young adult women. Journal of Mood Disorders, 3(3), 107-113. DOI: 10.5455/jmood.20130507015148
• Öztürk, A. (2012). Eril bedenselleşme: hegemonik erkek bedeninin inşası. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 39-53.
• Pajares, F. (2006). Self-efficacy during childhood and adolescence. In F. Pajares, & T. Urdan (Eds.), Self Efficacy Beliefs of Adolescents, (pp. 339-367). United States: Information Age Publishing.
• Pajares, F. (2003). Self-efficacy beliefs, motivation, and achievement in writing: A review of the literature. Reading &Writing Quarterly, 19(2), 139-158. Santrock, J. W. (2014). Ergenlik. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Schlenker, B. R., & Leary, M. R. (1982). Social anxiety and self-presentation: A conceptualization model. Psychological Bulletin, 92(3), 641-669.
• Seki, T., & Dilmaç, B. (2015). Ergenlerin sahip oldukları değerler ile öznel iyi oluş ve sosyal görünüş kaygı düzeyleri arasındaki yordayıcı ilişkiler: Bir model önerisi. Eğitim ve Bilim, 40(179), 57-67. DOI: 10.15390/EB.2015.3663
• Strobel, M., Tumasjan, A., & Spörrle, M. (2011). Be yourself, believe in yourself, and be happy: Self-efficacy as a mediator between personality factors and subjective well-being. Scandinavian Journal of Psychology, 52, 43–48. DOI: 10.1111/j.1467-9450.2010.00826.x
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Pearson.
• Telef, B. B., & Karaca, R. (2012). Çocuklar İçin Öz-yeterlik Ölçeği; Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 169-187.
• Wei, M., Russell, D. W., & Zakalik, R. A. (2005). Adult attachment, social self-efficacy, self-disclosure, loneliness, and subsequent depression for freshman college students: A longitudinal study. Journal of Counseling Psychology, 52(4), 602-614. doi: 10.1037/0022-0167.52.4.602