Anadolu Türk Masallarının Farklı Kuşaklar Arasındaki Bilinirliği/Tanınırlığı Üzerine Bir İnceleme: Başkent Üniversitesi Örneğinde

Yıl 2024, Sayı: 15, 428 - 442, 28.04.2024

Aysun Ezgi Yılmaz Asude Ece Uysal Eylül Dervişoğlu

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1447452

Öz

Çalışmada, insanlığın tarihsel ve toplumsal süreç içerisinde edindiği maddi ve manevi deneyimlerin bütününü temsil eden kültürün, gelecek kuşaklara aktarımında etkili olan kanallardan masallar merkeze alınmıştır. İlgili çalışma TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Desteği Programı 2022/2. döneminde destek almaya hak kazanan “Anadolu Türk Masallarının Farklı Kuşaklar Arasındaki Bilinirliği/Tanınırlığı Üzerine Bir İnceleme: Başkent Üniversitesi Örneğinde” adlı projenin çıktısıdır. Patlama Kuşağı, X Kuşağı, Y Kuşağı ve Z Kuşağı şeklinde dört farklı kuşağın yer aldığı çalışmada küreselleşme, kültürde tek tipleşme gibi süreçlerin etkileriyle geri planda kalan, unutulmaya yüz tutan Anadolu Türk masallarının ilgili kuşaklar arasında bilinme/tanınma durumu incelenmiştir. Çalışmanın örneklem grubunu belirlemek üzere ilk olarak G-Power analizi uygulanmış ve bu analiz sonunda her kuşaktan minimum 45 kişi olmak üzere toplam 206 katılımcı çalışmaya dâhil edilmiştir. Katılımcılara demografik bilgi formu ile birlikte dört sorudan oluşan masal tutum anketi uygulanarak katılımcıların Anadolu Türk masallarını bilme/tanıma durumu ile birlikte masalları edinme kanalları hakkında bilgi elde edilmiştir. Elde edilen veriler neticesinde Anadolu Türk masallarının mevcut kuşaklar arasında bilinme oranının bir kuşak öncesine göre azaldığı diğer kültürlere ait masalların ise daha yüksek bir bilinme oranına sahip olduğu tespit edilmiştir. Sonuç kısmında kültürün önemli aktarım araçlarından biri olan Anadolu Türk masalları hususunda farkındalık yaratma ve masalların gelecek kuşaklara aktarma noktasında hangi uygulamaların yapılabileceğine ilişkin önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anadolu Türk masalları, kültür, somut olmayan kültürel miras, toplumsal bilinç/farkındalık.

Etik Beyan

Proje kapsamında uygulanan anket için etik kurul izni alınmış olup ek dosya olarak yüklenmiştir.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı

Proje Numarası

1919B012215130

A Study on the Awareness/Recognition of Turkish Folk Tales Among Different Generations: The Case of Başkent University

Öz

Folk tales, which are effective channels in the transfer of culture to future generations, representing the whole of the material and spiritual experiences that humanity has acquired in the historical and social process, are taken to the centre of this study. The related study is an output of the project called ‘’A Study on the Awareness /Recognition of Anatolian Turkish Folk Tales Among Different Generations: In the Example of Başkent University’’ that deserved to gain support during TÜBİTAK 2209-A University Students Research Projects Support Program 2022/2. Within the study including four different generations, such as the Boomer Generation, Generation X, Generation Y and Generation Z, the status of awareness/recognition of Anatolian Turkish tales, which have been left in the background and are about to be forgotten due to the effects of processes such as globalization and uniformization in culture, was examined among the relevant generations. G-Power analysis was first applied to determine the sample group of the study, and at the end of this analysis, a total of 206 participants, a minimum of 45 people from each generation, were included in the study. By applying a four-question folk tale attitude survey to the participants along with a demographic information form, information was obtained about the participants' awareness /recognition of Anatolian Turkish tales as well as the channels for acquiring the tales. As a result of the data obtained, it has been determined that the rate of awareness of Anatolian Turkish tales among the current generations has decreased compared to a generation ago, while tales from other cultures have a higher rate of awarenes. In the conclusion, suggestions are given regarding what practices can be done to raise awareness about Anatolian Turkish tales, which are one of the important transfer tools of culture, and to transfer the tales to future generations.

Anahtar Kelimeler

Anatolian Turkish folk tales, culture, intangible cultural heritage, social consciousness/awarenes.

Proje Numarası

1919B012215130

Kaynakça

• Aça, M. –vd. (2017). Anonim Halk Edebiyatı. Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. (ed. M. Öcal Oğuz). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Adıgüzel, O.-vd. (2014). Kuşakların Değişen Yüzü ve Y Kuşağı ile Ortaya Çıkan Yeni Çalışma Tarzı: Mobil Yakalılar. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 165-182.
• Alangu, T. (2010). Billur Köşk Masalları. İstanbul: YKY.
• Alangu, T. (2022). Keloğlan Masalları. İstanbul: YKY.
• Boratav, P.N. (2009). Zaman Zaman İçinde. Ankara: İmge Kitabevi.
• Boratav, P.N. (2014). Az Gittik Uz Gittik. Ankara: İmge Kitabevi.
• Boratav, P.N. (2015). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. Ankara: BilgeSu Kitabevi.
• Çevik, M. (2008). Türkiye’de Batı Masalları ve Çocuklarımız. Gazi Türkiyat, 3, 115-130.
• Çelik, A.-vd. (2004). Aile İşletmelerinde Kuşak Çatışmasından Kaynaklanan Yönetim Sorunları: K. Maraş Örneği. 1. Aile İşletmeleri Kongresi, 17-18 Nisan 2009, İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları 191-195.
• Ekici, M. (2017). Derleme Yöntem ve Teknikleri. Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. (ed. M. Öcal Oğuz). Ankara: Grafiker Yayınları.
• https://www.meb.gov.tr/turk-ve-dunya-cocuklari-icin-anadolu-masallari/haber/20759/tr (Erişim Tarihi: 21.10.2022)
• https://www.sinemalar.com/filmleri/39162/rustu-asyali) (Erişim Tarihi: 07.12.2023)
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Kelo%C4%9Flan_Masallar%C4%B1_(dizi) (Erişim Tarihi: 08.01. 2024)
• Işık, H. (2023). Türk Tarihindeki Mitoloji, Masal ve Hikâyelerin Cumhuriyet Döneminde Derlenmesi ve Günümüzde Yaşatılması Üzerine Bir Değerlendirme, Akademik Bakış, 33, 229-249.
• Liberman, J. (2017). Medyalar Masal Anlatısını Öldürüyor. TRT Akademi, 2(4), 544-561.
• Oğuz, M. Ö. (2009). Somut Olmayan Kültürel Miras ve Kültürel İfade Çeşitliliği, Millî Folklor, 82, 6-12.
• Oğuz, M. Ö (2017). Araştırmaların Tarihi, Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. (ed. M. Öcal Oğuz). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Ölçer Özünel, E. (2011). Yazının İzinde Masal Haritalarını Okuma Denemesi: Masal Tarihine Yeniden Bakmak. Millî Folklor, 91, 60-71.
• Sakaoğlu, S. (2002). Gümüşhane ve Bayburt Masalları. Ankara: Akçağ Yayınları.