Çok Partili Döneme Geçişte Kadın Sembolü: Necip Fazıl Kısakürek Örneği (1943-1952) | Woman Symbol in the Transition to Multi-Party System: The Case of Necip Fazıl Kısakürek (1943-1952)

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 31, 31.05.2022

Meltem Salimoglu

https://doi.org/10.33708/ktc.1037056

Öz

Necip Fazıl, İslam’ın siyasallaşmasına ve sağ muhafazakâr kesimin siyasal dilinin dönüşümüne katkıda bulunmuş aktörlerden biridir. Bu çalışmada, 1943-1952 yılları arasında Necip Fazıl’ın kadına bakış açısı odağında, kadın erkek eşitsizliğinin siyasallaşmasındaki rolü değerlendirilmiştir. Necip Fazıl incelenen dönemde Büyük Doğu ideali adını verdiği bir teori inşa etmiş ve teorinin hedefi olan Başyücelik Devleti tasarımında, kadının devlet ve toplum tarafından denetlenebileceği bir sistem kurgulamıştır. Necip Fazıl’ın 1943-1952 döneminde yayımladığı Büyük Doğu dergisinde kadınlarla ilgili metinlerinin incelenmesiyle oluşturulan bu makalede, Necip Fazıl’ın tasarladığı devlet modeli içinde kadını nasıl konumlandırdığı, nasıl sembolleştirdiği, önceki dönemlerden devraldığı cinsiyetçi söylemi hangi biçimlerde ve değişikliklerle yapılandırdığı, ideolojik söyleminde dini öğeleri nasıl ve hangi amaçla kullandığı analiz edilmiştir. Necip Fazıl’ın yazılarında, kadına yönelik ayrımcı söylemi ahlâk ve din kavramlarıyla meşrulaştırmaya çalıştığı, Cumhuriyet rejimi ve kurucularına yönelik eleştirilerini kadının Cumhuriyet dönemindeki toplumsal konumu ve yaşam biçimi odağında örtük şekilde yaptığı görülmektedir. Bu bağlamda Necip Fazıl, kendisi ile aynı ideolojiyi savunan kesimlere rejim eleştirisini de içinde barındıran kadın erkek eşitsizliğine ilişkin dikkate değer bir literatür devretmiştir.

Anahtar Kelimeler

Necip Fazıl Kısakürek, Çok Partili Dönem, Cinsiyet Eşitsizliği, Cinsiyetçi Söylem, Cinsiyet Eşitsizliğinin Siyasallaşması.

Woman Symbol in the Transition to Multi-Party System: The Case of Necip Fazıl Kısakürek (1943-1952)

Öz

Necip Fazıl is the actor who contributed to the politicization of Islam and the transformation of the political language of the right-wing conservative section. In this study were evaluated to focus on the point of view of Necip Fazıl’s role in the gender's politicization inequality between 1943-1952. Necip Fazıl constructed the theory, which is called Büyük Doğu ideal, that examined in this study and fictionalized a system in which women can be controlled by the state and society in his theory’s target the design of Başyücelik State. In this article, which was created by examining Necip Fazıl’s texts about women in the Büyük Doğu magazine published in 1943-1952, is analyzed how Necip Fazıl positioned the woman in his design, how symbolized, which structured shapes and changes of gendered discourse which taken over te former period, how and which purposes he used religious elements in his ideological discourse. In his texts, Necip Fazıl tried to legitimize the discriminatory discourse towards women, first using morality, then the concept of religion, and he made his criticisms of the Republican regime and its founders focused on women’s social position and lifestyle in the Republic's period mostly as implicit. In this context, Necip Fazıl handed over to the defender the same ideology after him remarkable literature as to gender inequality and useful arguments, including criticism of the regime.

Anahtar Kelimeler

Necip Fazıl Kısakürek, Multi-Party System, Gender Inequality, Gendered Discourse, Politicization of the Gender Inequality.

Kaynakça

• (1946, Ağustos). Medeniyet Şartı Plaj. Büyük Doğu Dergisi, 44, 1.
• (1946, Haziran). Büyük Doğu Dergisi, 32, 1.
• (1946, Mayıs). Bunlar Mektep Ve Aile Kızlarımızdır. Büyük Doğu Dergisi, 31, 1.
• (1946, Nisan). İstediğimiz ve İstemediğimiz Ev İçi. Büyük Doğu Dergisi, 25, 1.
• (1947, Ekim). Büyük Doğu Dergisi, 68, 15.
• (1947, Kasım). Ahlâk Sükûtumuz Yükseliş Halinde. Büyük Doğu Dergisi, 71, 1.
• (1948, Nisan). Türk Kadını İbret Al. Büyük Doğu Dergisi, 87, 1.
• (1948, Ocak). Bizi Kurtarınız: Türk Kadını Ve Çocuğu. Büyük Doğu Dergisi, 75, 1.
• (1949, 8 Nisan). Köy Enstitüleri. Büyük Doğu Dergisi, 5, s. 1.
• (1949, Kasım). Mektup. Büyük Doğu Dergisi, 7, 1.
• (1952, 12 Haziran). Maskeler Düştü. Büyük Doğu Gazetesi, s. 1-2.
• (1952, 2 Ağustos). Sonu Gelmeyen Lanet. Büyük Doğu Gazetesi, s. 3.
• (1952, 2 Haziran). Zavallı Türk Musikisi. Büyük Doğu Gazetesi, 18, s. 4.
• (1952, 6 Haziran). Büyük Doğu’nun Yeni Fuhşu Açıklaması. Büyük Doğu Gazetesi, s. 1.
• (1952, 9 Temmuz). Amerika’ya Giden Türkiye Güzeli. Büyük Doğu Gazetesi, s. 1.
• Adıdeğmez. (1969, Aralık). Mini Etek. Büyük Doğu Dergisi, 7, 16.
• Arvasi, E. A. (1976). Rabıta-ı şerife. (N. F. Kısakürek, Çev.) İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Bağlum K. (1991). Anıpolitik (1945-1960). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Başkanlık Cumhuriyet Arşivleri. (1943, 14 Mayıs). Neşredilmesi Düşünülen Büyük Doğu Mecmuası İçin Partiden Teminat Mektubu Talep Edildiği, s. 6.
• Be. De. (1947, Kasım). Memleket Gazetesine. Büyük Doğu Dergisi, 71, 11.
• Be. De. (1971, Ocak). Yüz Karası Basın. Büyük Doğu Dergisi, 1, 12-14.
• Bürün, V. (1943, Ekim). Kadın Romancılarımız. Büyük Doğu Dergisi, 5, 6.
• Dedektif X Bir. (1949, 24 Haziran). Hep O Bay Yücel. Büyük Doğu Gazetesi, s. 2.
• Dedektif X Bir. (1949, 8 Nisan). Köy Enstitüleriyle İlgili 40 Gerçek. Büyük Doğu Gazetesi, s. 1-4.
• Dedektif X Bir. (1949, Kasım). Buyurun. Büyük Doğu Dergisi, 5, 3-11.
• DXB. (1949, Kasım). Grafik Meraklısı CHP’ye İthaf: Açılışımızın Canlı Grafiği. Büyük Doğu Dergisi, 7, 3.
• DXB. (1949, Kasım). Hak. Büyük Doğu Dergisi, 6, 3.
• DXB. (1951, Şubat). Devlete, Millete ve Alakalılara. Büyük Doğu Dergisi, 46, 3.
• DXB. (1952, 13 Haziran). Vesikaların En Korkuncu Konuşuyor. Büyük Doğu Gazetesi, s. 1.
• DXB. (1952, 8 Haziran). Bir Randevucu İfşa Ediyor. Büyük Doğu Gazetesi, s. 3.
• Göze, E. (1993). Üç Büyük Mustarip. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Güngör, S. (1943, Aralık). (Lüks) Hastalığımız. Büyük Doğu Dergisi, 12, 15.
• Güngör, S. (1943, Kasım). Muhabbet Dellâlı. Büyük Doğu Dergisi, 9, 15.
• Hikmet Sahibi Abdinin Kölesi. (1946, Ağustos). Hakikat. Büyük Doğu Dergisi, 41, 4.
• İleri, S. (1944, Mart). Dün ve Bugün. Büyük Doğu Dergisi, 22, 3.
• Kandiyoti, D. (1996). Cariyeler, bacılar, yurttaşlar. (A. Bora, F. Sayılgan, Ş. Tekeli, H. Tapınç, F. Özbay, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Kısakürek, N. (1943, Kasım). Kadın. Büyük Doğu Dergisi, 9, 9.
• Kısakürek, N. (1946, Mart). Ev ve Kadın. Büyük Doğu Dergisi, 18, 16.
• Kısakürek, N. (1946, Mayıs). Muaşeret Edebi. Büyük Doğu Dergisi, 27, 16.
• Kısakürek, N. (1946, Nisan). Kızlarda ve Kadınlarda. Büyük Doğu Dergisi, 26, 16.
• Kısakürek, N. (1947, Nisan). Muaşeret Edebi. Büyük Doğu Dergisi, 60, 15.
• Kısakürek, N. F. (1943, Aralık). Ahlak Sükûtumuzun Tarihçesi. Büyük Doğu Dergisi, 16, 5.
• Kısakürek, N. F. (1943, Ekim). Adesenin Gözüyle Ameli Davalarımız. Büyük Doğu Dergisi, 6, 3.
• Kısakürek, N. F. (1943, Ekim). Beyazperde. Büyük Doğu Dergisi, 3, 9.
• Kısakürek, N. F. (1943, Ekim). Kadın ve Ev. Büyük Doğu Dergisi, 4, 9.
• Kısakürek, N. F. (1943, Eylül). Kadın ve Ev. Büyük Doğu Dergisi, 1, 9.
• Kısakürek, N. F. (1943, Kasım). Kadın. Büyük Doğu Dergisi, 8, 9.
• Kısakürek, N. F. (1943, Kasım). Kadın. Büyük Doğu Dergisi, 9, 9.
• Kısakürek, N. F. (1943, Kasım). Karikatür Ne Zaman Sanattır. Büyük Doğu Dergisi, 11, 10.
• Kısakürek, N. F. (1944, Nisan). Doğudan Batıdan. Büyük Doğu Dergisi, 27, 10.
• Kısakürek, N. F. (1945, Aralık). Millete ve Hükümete. Büyük Doğu Dergisi, 6, 8.
• Kısakürek, N. F. (1946, Ağustos). Artık Bu Komedya Yeter. Büyük Doğu Dergisi, 41, 2.
• Kısakürek, N. F. (1946, Ağustos). Efendimiz, Kurtarıcımız Ve Müjdecimizden. Büyük Doğu Dergisi, 44, 4.
• Kısakürek, N. F. (1946, Eylül). Bayram. Büyük Doğu Dergisi, 45, 8.
• Kısakürek, N. F. (1946, Mayıs). Halk Ne Yaptı. Büyük Doğu, 31, 16.
• Kısakürek, N. F. (1947). Nümayiş. Büyük Doğu Dergisi, 72, 9.
• Kısakürek, N. F. (1947, Ekim). 24 Maddede 24 Yıl. Büyük Doğu Dergisi, 70, 2.
• Kısakürek, N. F. (1947, Ekim). İslam ve Kadın. Büyük Doğu Dergisi, 70, 2.
• Kısakürek, N. F. (1947, Nisan). Halk Partisine Gerçek ve Samimi Afiş Örnekleri. Büyük Doğu Dergisi, 60, 16.
• Kısakürek, N. F. (1948, Mart). İktidar Bizde Olsa Ne Olur. Büyük Doğu Dergisi, 84, 2.
• Kısakürek, N. F. (1948, Şubat). Sebep. Büyük Doğu Dergisi, 79, 8.
• Kısakürek, N. F. (1948, Şubat). Vasiyet. Büyük Doğu Dergisi, 80, 2.
• Kısakürek, N. F. (1949, 15 Nisan). Vesikalar. Büyük Doğu, 6, s. 2-4.
• Kısakürek, N. F. (1949, 17 Haziran). Armamız. Büyük Doğu Gazetesi, s. 1.
• Kısakürek, N. F. (1949, 22 Temmuz). Rapor. Büyük Doğu Gazetesi, 20, s. 4.
• Kısakürek, N. F. (1949, 25 Mart). Yeni Rum Patriği. Büyük Doğu, s. 1.
• Kısakürek, N. F. (1949, 29 Nisan). Konferansın Devamı. Büyük Doğu Dergisi. 8, 3.
• Kısakürek, N. F. (1949, Ekim). İslam İnkılabı ve Röformacılar. Büyük Doğu Dergisi, 2, 2.
• Kısakürek, N. F. (1949, Haziran). Ana Nizamname Projesi. Büyük Doğu Dergisi, 13, 2.
• Kısakürek, N. F. (1949, Kasım). Vesika. Büyük Doğu Dergisi, 7, 16.
• Kısakürek, N. F. (1950, Eylül). İslam İnkılabı ve kadın. Büyük Doğu Dergisi, 24, 2.
• Kısakürek, N. F. (1950, Mart). İslam İnkılabı ve Mektep. Büyük Doğu Dergisi, 21, 2.
• Kısakürek, N. F. (1950, Ocak). Elveda Reşat. Büyük Doğu Dergisi, 14, 16.
• Kısakürek, N. F. (1951, Ocak). Başyücelik Emirleri- Kadın Kılığı. Büyük Doğu Dergisi, 43, 2.
• Kısakürek, N. F. (1952, 1 Ağustos). Hep Aynı Davanın Yer Yer Akisleri. Büyük Doğu Gazetesi, s. 1.
• Kısakürek, N. F. (1952, 23 Ağustos). Türk Gençliği Bayrağını Ve Milli Namusunu İstismar Edenlere Karşı Nerdesin. Büyük Doğu Gazetesi, s. 1.
• Kısakürek, N. F. (1952, 29 Haziran). Müslümanlara müjde. Büyük Doğu Gazetesi, s. 1.
• Kısakürek, N. F. (1952, 5 Haziran). Vesikalar Konuşuyor. Büyük Doğu Gazetesi, s. 1.
• Kısakürek, N. F. (1952, 5 Haziran). Yeni Fuhuş. Büyük Doğu Gazetesi, s. 1.
• Kısakürek, N. F. (1952, 6 Haziran). Gayrı Meşru İki Çocuklu Bakire. Büyük Doğu Gazetesi, s. 1.
• Kısakürek, N. F. (1952, 7 Haziran). Vatan Kar Hanesi. Büyük Doğu Gazetesi, s. 1.
• Kısakürek, N. F. (1952, Mayıs). Kadınlar Birliği. Büyük Doğu Dergisi, 15, 5.
• Kısakürek, N. F. (1959, Nisan). İdeal. Büyük Doğu Dergisi, 8, 6.
• Kısakürek, N. F. (1969). Son Devrin Din Mazlumları. İstanbul: Toker Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (1969, Temmuz). Kayseri. Büyük Doğu Dergisi, 3, 19.
• Kısakürek, N. F. (1971, Nisan). Vesikalarla Büyük İfşalarımız. Büyük Doğu Dergisi, 17, 14.
• Kısakürek, N. F. (1971, Şubat). Bir Mani Dörtlüğü. Büyük Doğu Dergisi, 8, 16.
• Kısakürek, N. F. (1974). O ve Ben. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (1978, Nisan). Kadın. Büyük Doğu Dergisi, 14, 8.
• Kısakürek, N. F. (1985). Babıali. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (2002). Cinnet Müstatili. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Koç, A., Argoda Kadın. Gürsoy Naskali E., Sağol G. (Ed). Türkistan ve Azerbaycan Araştırma Merkezi Yayını, Erişim Tarihi:06.12.2021. http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20DILI/aylin_koc_argoda_kadin.pdf
• Mengüşoğlu, M. Ö. (2017). Mağrur Öfke: Necip Fazıl, Alelade Bir Figür Değil Resmin Tamamı. İstanbul: Okur Kitaplığı Yayınevi.
• Milli Nizam Partisi’nin kapatılması. (1972). Anayasa Mahkemesi Kararları, 9, 7-68, Ankara: Yarıaçık Cezaevi Matbaası.
• Muhasebeci. (1952, 1 Haziran). Sokak Kraliçesi. Büyük Doğu Gazetesi, s. 5.
• Muhasebeci. (1952, Haziran). Teşhir. Büyük Doğu Dergisi, 20, 5.
• Muhsinoğlu, N. (1943, Aralık). Dokuz Amele Arasında. Büyük Doğu Dergisi, 14, 4-16.
• Muhsinoğlu, N. (1943, Aralık). Madde-i Umumi ve Hâkimler Arasında. Büyük Doğu Dergisi, 13, 4.
• Muhsinoğlu, N. (1943, Kasım). Dokuz Fahişe Arasında. Büyük Doğu Dergisi, 11, 15.
• Muhsinoğlu, N. (1944, Nisan). Yine Alaturkacılar. Büyük Doğu Dergisi, 28, 15.
• Özkök, M. (1946, Eylül). Plaj. Büyük Doğu Dergisi, 45, 15.
• Prof. H. H. (1948, Ocak). Kadınlığımız. Büyük Doğu Dergisi, 71, 3.
• Salimoğlu, M. (2020). Ötekilerin Cumhuriyeti: Necip Fazıl Kısakürek’in Başyücelik Devlet Tasarımı (1943-1952). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Seno, C. (1946, Ekim). Kadın Çalışmamalı. Büyük Doğu Dergisi, 50, 3.
• TBMM Tutanakları. (1949, 30 Kasım). s. 228-231.
• TBMM Tutanakları. (1950, 29 Mayıs). s. 30.
• Thompson, J. B. (2013). İdeoloji ve Modern Kültür. (İ. Çetin, Çev.). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Üç Yıldız. (1943, Ekim). Meseleler Dünyasından Uzakta. Büyük Doğu Dergisi, 4, 15.