Statement in the Holy Qur’ān According to Abū Hayyān al-Andalusī and al-Zamakhsharī: The Case of Surah Al-Baqarah

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 179 - 192, 30.01.2024

Adem Aydın Osman Düzgün

Öz

In this study, Abū Hayyān al-Andalusī and al-Zamakhsharī's incorporation of rhetoric in their works al-Bahr al-Muhīt and al-Kashshāf to reach the foundations on which they adhere to in the exegesis of the Qur’ān has been examined through the research involving discussion, qualification, analysis and drawing conclusions. This article consists of an introduction, the lives of the authors, exegesis and its types, statement science and conclusions. In addition to some examples from the verses of Surah al-Baqarah will be considered in the study with the perspective of both. The introduction addresses the significance of the research, reasons of choosing the topic, and objectives of the study. Subsequently, there is the translation of the works of Abū Hayyān al-Andalusī and al-Zamakhsharī and the introduction of these works. The subsequent, the relationship between language, the Arabic language and its relationship with the sciences of the Holy Qur’ān, Qur’ānic exegesis and linguistic interpretation of the Holy Qur’ān, the relationship between the science of rhetoric and linguistic exegesis is discussed. Later, the science of rhetoric was defined, and its elements were specified, and especially the science of statement was emphasized. Then, a rhetorically analytical and descriptive study of the verses of Surah al-Baqarah was presented in the books al-Bahr al-Muhīt and al-Kashshāf from a rhetorical point of view. This study illustrates how linguists use the language to explain and emphasize the meanings of the Qur’ān. The conclusion section summarizes the most significant results of the research.

Anahtar Kelimeler

Rhetoric, Statement (al-Bayān), Exegesis, Abū Hayyān, al-Zamakhsharī

EBÛ HAYYÂN EL-ENDELÜSÎ ve ZEMAHŞERÎ'YE GÖRE BEYÂN: BAKARA SURESİ ÖRNEĞİ

Öz

Bu çalışmada, Ebû Hayyân el-Endelüsî ve Zemahşerî'nin, Kur’ân-ı Kerîm tefsirinde her ikisinin de hareket ettiği temellere ulaşmak maksadıyla bu konuyla ilgili el-Bahru'l-Muhīt ve el-Keşşâf adlı eserlerinde bazı ayetlerin belâgate dair yönleri incelenmiştir. Bu makale giriş, müelliflerin hayatları, tefsir ve türleri, beyân ilmi ve sonuç kısımlarından meydana gelmektedir. Çalışmada ayrıca teşbih, istiâre ve kinâye bağlamındaki ayet örnekleri her iki müfessirin bakış acısı ile incelenmiştir. Giriş bölümünde araştırmanın önemi, konu seçiminin nedenleri ve çalışmanın hedefleri ele alınmıştır. Ebû Hayyân el-Endelüsî ve ez-Zemahşerî'nin eserlerinin çevirisi ve bu eserlerin tanıtımı yer almaktadır. Ondan sonraki bölümde ise dil, Arap dili ve onun Kur’ân bilimleriyle olan ilişkisi, Kur’ân tefsiri ve dilbilimsel tefsiri, belâgat ilmi ile dilbilimsel tefsir arasındaki ilişkiye değinilmiştir. Daha sonra ise, belâgat ilmi tanımlanarak unsurları belirtilmiş ve özellikle beyân ilmi üzerinde durulmuştur. Bakara suresinin ayetlerine dair el-Bahru'l-Muhīt ve el-Keşşâf kitaplarında retorik açıdan analitik ve betimsel bir çalışma sunulmuştur. Bu çalışma, dilbilimcilerin Kur’ân'ın anlamlarını açıklamak ve vurgulamak için dilini nasıl kullandığını göstermektedir. Sonuç bölümünde araştırmanın önemli bulguları özetlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Belagat, Beyan, Tefsir, Ebû Hayyân, Zemahşerî.

Kaynakça

• Kur’ân-ı Kerîm meâli. çev. Hayrettin K. ve Ali Ö. (2002). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 4. Basım.
• Abdussemî, İ. (2006). et-Teysîr fî usûli ve itticâhâti’t-tefsîr. İskenderiyye: Dâru’l-Îmân.
• Abdulcevâd, A. (tsz), Medhalunilâ't-tefsîr ve ulûmi'l-Kur’ân. Kahire: Dâru'l-Beyâni'l-Arabî.
• Atîk, A. (1982). İlmu'l-beyân, Beyrut: Dâru'n-Nahdati'l-Arabiyye Basım Yayın ve Dağıtım.
• Cenâcî, H. (1991). Delâilu'l-i'câz Beyne Ebî Saîd es-Serefânî ve'l-Curcânî, Kahire: Dâru't-Tibâ'ati'l-Muhammediyye.
• Cerrahoğlu, İ. (1983). “Zemahşeri ve tefsiri”. Diyanet Dergisi. 19(1), 60 Ocak.
• Cum‘a, İ. (2003).Silsiletu’t-turâsi’l-Arabî’l-İslâmî. el-Mektebetu’l-İslâmiyye, 2. Basım.
• Endelüsî, E. H. (1999). el-Bahru'l-muhīt fî't-tefsîr, (Thk: Sidkî Muhammed Cemîl), Beyrut: Dâru'l-Fikr.
• Eskalanî, İ. H. (1972). ed-Duraru'l-kâmine fî a'yâni'l-mi'eti'-sâmine, (Thk: Muhammed Abdulmuîd Dân), Hindistan: Meclisu Dâiretii'l-Ma'ârifi'l-Usmâniyye, Saaydarâbâd, 2. Basım.
• Hanbelî, b. İ. (1986). Şezerâtu'z-zeheb fî ahbâri men zeheb, (Thk: Mahmûd el-Arnâvût), Dımeşk-Beyrut: Dâru İbn Kesîr.
• Hasan, M. A. (2000). "el-Menâr fî ulûmi’l-Kur’ân ma‘a medhalin fî usûli’t-tefsîr ve masâdirihi", Beyrut: Muessetu’r_Risâle.
• Hâşimî, A. (tsz), Cevâhiru'l-belâgah fî'l-ma'ânî ve'l-beyân ve'l-bedî', (Thk: Yûsuf es-Sumeylî), Beyrut: el-Mektebetü'l-Asriyye.
• Hicâzî, M. F. (tsz,) İlmu'l-lugati'l-Arabiyye. Dâru Garîb li't-Tibâ'a ve'n-Neşr ve't-Tevzî'.
• İbn Cinnî, E. O (tsz), el-Hasâîs. el-Hey'etu'l-Misriyyetu'l-Âmme li'l-Kitâb, 4. Basım.
• İbn Hallikân, Ş. (tsz), Vefeyatu'l-a'yân ve enbâu ebnâi'z-zemân, (Thk: İhsân Abbâs), Beyrut: Dâru Sadir.
• İbnu'l-Mulakkin, S. (1990). Muhtasaru istidrâki'l-Hâfiz ez-Zehebî alâ Mustedraki Ebî Abdillah el-Hâkim, (Thk: Abdullah b. Hamed el-Lihaydân - Sa'd b. Abdillah b. Abdilazîz Âl Humeyd), Riyadd: Dâru'l-Âsime.
• Kâsım, M. A. ve Dîb, M. (2003). Ulûmu'l-belâgah "el-bedî' ve'l-beyân ve'l-ma'nâî". Lübnan, Trablus: el-Muessesetu'l-Haadîse li'l-Kitâb.
• Kıftî, C. (1982) İnbâhu'r-ruvât alâ enbâhi'n-nuhât, (Thk: Muhammed Ebû'l-Fadl İbrâhîm), Kahire: Dâru'l-Fikri'l-Arabî.
• Lyons, J. (tsz), el-Lugatu ve ilmu'l-luga. Dâru'n-Nahdati'l-Arabiyye.
• Mabed, M. (2005). Nefehâtun min ulûmi’l-Kur’ân. Kahire: Dâru’s-Selâm, 2. Basım.
• Mahmûd, M. (2000). Menâhici'l-mufessirîn. Kahire: Dâru'l-Kitâbi'l-Misrî. Beyrut: Dâru'l-Kitâbi'l-Lubnânî.
• Safadî, S. (1998). A'yânu'l-asr ve a'vânu'n-nasr, (Thk: Alî Ebû Zeyd vd.), Beyrut: Dâru'l-Fikri'l-Mu'âsir.
• Safadî, S. (2000). el-Vafî bi'l-vefeyât, (Thk: Ahmed el-Arnâvût ve Turkî Mustafâ), Beyrut: Dâru İhyâi't-Turâs.
• Tayyâr, M. (2002). et-Tefsîri'l-lugâvî li'l-Kur'âni'l-Kerîm. Dâr İbnu'l- Cevzî, 2. Basım.
• Yüce, N. (1993). “Zemahşeri hayatı ve eserleri”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi. 26(1), 291.
• Zarkânî, A. (tsz), Minhâlu'l-urfân fî ulûmi'l-Kur'ân. Îsâ el-Bâbî el-Halebî ve Ortakları Maktbaası, 3. Basım.
• Zehebî, Ş. (1985). Siyeru a'lâmi'n-nubelâ, (Thk: Şeyh Şuayb el-Arnavût vd.), Muessetu'r-Risâle, 3. Basım.
• Zemahşerî, E. (1986). el-Keşşâf an hakâiki gavâmidi't-tenzîl. Beyrut: Dâru'l-kitap el-arabi, 3. Basım.
• Zerkeşî, B.( tsz), el-Burhânu fî ulûmi'l-Kur'ân, (Thk: Muhammed Ebû'l-Fadl İbrâhîm), Beyrut: Dâru İhyâi'l-Kutubi'l-Arabiyye.
• Ziriklî, M. (2002). el-A'lâm. 8 cilt. Dâru'l-İlm li'l-Melâyîn, 15. Basım.