GÖÇ VE MÜLTECİ KONULU RESİMLİ ÇOCUK KİTAPLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2021, TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA GÖÇMEN EĞİTİMİ, 683 - 713, 22.12.2021

Melike Rüya Arıcı Sonnur Işıtan

https://doi.org/10.37669/milliegitim.958764

Cited By: 5

Öz

Bu çalışmanın amacı ülkemizde erken çocukluk dönemine (3-8 yaş) yönelik göç ve mültecilik konulu resimli kitapları tespit etmek ve bu kitapların içerik ve resimleme özelliklerini incelemektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini ölçüt örnekleme yöntemi ile belirlenmiş 3-8 yaşa hitap eden göç ve mültecilik konusunu işleyen 20 resimli öykü kitabı oluşturmaktadır. Araştırmada kitapların niteliklerini belirlemek için Deniz ve Gönen (2020) tarafından geliştirilen “Resimli Öykü Kitaplarını Değerlendirme Ölçeği” kullanılmıştır. Kitapların içerik analizleri, Temur (2019) tarafından geliştirilen “Kitap Analiz Formu” ile incelenmiştir. Yapılan çalışma sonucunda kitapların çoğunluğunda; resimlemelerde canlı renklerin kullanıldığı, doğrudan göç ve mültecilik konusunun ele alındığı ve kitaplarda çoğunlukla insan karakterler olduğu saptanmıştır. Çalışma sonucunda sınıf ortamında farklı kültürler ve göç ve mültecilik temasına yönelik nitelikli kitapların bulundurulması gerektiği, farkındalık sağlamak amacıyla bu tür kitaplardan faydalanarak okuma uygulamalarına yönelik araştırmalar yapılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

kapsayıcı eğitim, okul öncesi eğitim, çok kültürlü çocuk kitapları, göç ve mültecilik, resimli kitaplar

Kaynakça

• Adam, H., Barratt-Pugh, C., ve Haig, Y. (2017). Book collections in long day care: Do they reflect racial diversity? Australasian Journal of Early Childhood, 42(2), 88-96. https://doi.org/10.23965/AJEC.42.2.11
• Aslan, C. (2014). Türkiye'de çocuk ve gençlik edebiyatı'nda duyarlı konuların ele alınışı üzerine eleştirel bir yaklaşım. Eleştirel Pedagoji 6(32), 51-56.
• Baghban, M. (2007). Immigration in childhood: Using Picture Books to Cope. The Social Studies, 98(2), 71-76. https://doi:10.3200/TSSS.98.2.71-76
• Balta, E. E. (2018). Çocuk kitaplarında mülteciler ve kültürleşme stratejileri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 487-498. https://doi.org/10.21547/jss.390833
• Bulut, S. (2018). Çocuk edebiyatına sığınanlar: Zorunlu göç öyküleri. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(14). https://doi:10.26466/opus.406296
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel , F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayınları
• Bowen, G. A. (2009). Document Analysis As A Qualitative Research Method. Qualitative Research Journal. 9/2. 27-40. https://doi:10.3316/QRJ0902027
• Clarke, V., ve Watson, D. (2014). Examining whiteness in a children's centre. Contemporary Issues in Early Childhood, 15(1), 69-80. https://doi.org/10.2304/ciec.2014.15.1.69
• Cummins, A. (2016). Refugees and immigrants in children’s fiction. New Books to Build Understanding Across Borders. A Journal of the Texas Council of Teachers of English Language Arts, 46(2), 24-29.
• Deniz, A. ve Gönen, M. (2020). Resimli öykü kitaplarını değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması.Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(2), 88-116.
• Dionne, A. M. (2014). Multicultural children’s books at the French Canadian public library: Where can i find them? Qualitative and Quantitative Methods in Libraries (QQML) 1:183 –190.
• Dissanayake Mudiyanselage, K. (2016). The role of picture books in developing an empathic response towards cultural difference. Doctor of Philosophy Thesis, Faculty of Education Queensland University of Technology.
• Dolan, A. (2013, June). Making development issues accessible through picturebooks [Oral presentation]. Proceedings book of the Irish Association for Social, Scientific and Environmental Education Annual Conference, Waldro, F. (Edt), (s. 127-147). Ireland.
• Dolan, A. (2014, May). Intercultural education, picturebooks and refugees: Approaches for language teachers.Children’s Literature in English Language Education Journal, 2(1), 92-109.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. ve Hyun, H. H. (2006). How to design and evaluate research in education (6 b.). McGraw-Hill Companies.
• Fletcher, K. L., ve Reese, E. (2005). Picture book reading with young children: A conceptual framework. Developmental review, 25(1), 64-103.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (2021, 25 Nisan). Geçici koruma. T. C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638.
• Gök, N., F. ve Mülayim, B. (2021). Resimli çocuk kitaplarında kapsayıcı eğitim ögelerinin incelenmesi. Uygulamada Eğitim ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1), 63- 78.
• Gönen, M. (2013). Çocuk edebiyatı. Eğiten Kitap Yayınevi. Higgins, J. J. (2000). Multicultural children's literature: Creating and applying an evaluation tool in response to the needs of urban educators. Antioch University Press.
• Hope, J. (2008). ‘‘One day we had to run’’: The development of the refugee identity in children’s literature and its function in education. Children’s Literature in Education, 39, 295–304. https://doi:10.1007/s10583-008-9072-x
• Işıtan, S. (2013). Özel amaçla yazılmış çocuk kitapları: Çocuk kitaplarında engelli kavramı (sf:159-175). Gönen, M. (Edt), Çocuk edebiyatı içinde. Eğiten Kitap Yayınevi.
• Kara, C. (2019). Çocuk kitapları illüstrasyonunda karakter tasarım yöntemlerinin sınıflandırılması. International Social Sciences Studies Journal, 5(30): 685-696. http://dx.doi.org/10.26449/sssj.1269
• Karatay, H. (2011). Çocuk edebiyatı metinlerinde bulunması gereken özellikler. T. Şimşek (Edt), Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı el kitabı içinde (s. 78-122). Ankara.
• Karagöz, B. (2018). Resimli Çocuk Kitaplarında Gözden Kaçan Bir Alan: İleti Sorunsalı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(68), 1765-1787.
• Larsen, N. E., Lee, K., ve Ganea, P. A. (2018). Do storybooks with anthropomorphized animal characters promote prosocial behaviors in young children? Developmental Science, 21(3). https://doi: 10.1111/desc.12590.
• Leahy, M. A. ve Foley, B. C. (2018). Diversity in children’s literature. World Journal of Educational Research. 5(2), 172-183. https://doi:10.22158/wjer.v5n2p172
• Lynch-Brown C., Tomlinson C.M ve Short K.G. (2014). Essentials of children's literature, Pearson Education. Lukens, R., Simith, J. J., ve Coffel, C. M. (2021). Resimli kitaplar. (Çev: C. Pamay), Çocuk edebiyatına eleştirel bir bakış içinde (s. 47-77).
• Marriott, S. (2002). Red in tooth and claw? Images of nature in modern picture books. Children’s Literature in Education, 33, 175–183. https://doi.org/10.1023/A:1019677931406
• Matulka, D. I. (2008). A picture book primer: Understanding and using picture books. Greenwood Publishing Group.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2013). Okul öncesi eğitim programı. MEB Yayınları.
• Melanlıoğlu, D. (2020). Kardeş veya yük: Mülteci çocuk kahramanların bakış açısıyla kültürlerarası etkileşim.RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 95-115. https://doi.org/10.29000/rumelide.791102
• MEB (2020). Kapsayıcı eğitim modül 8: Geçici koruma altındaki çocuklarla çalışma. Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi. S. Akbaba ve A. Ersoy (Çev. Edt), (2. Baskıdan Çeviri, 1. Baskı) (50-89). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Mol S.E. ve Bus A. G. (2011). To read or not to read: A meta-analysis of print exposure from infancy to early adulthood. Psychol Bull, 137(2):267-96. https://doi: 10.1037/a0021890. PMID: 21219054.
• Morgan, H. (2009). Gender, racial, and ethnic misrepresentation in children's books: A comparative look. Childhood Education, 85(3), 187-190. https://doi.org/10.1080/00094056.2009.10521389
• Pang, V. O. (1992). Beyond chopsticks and dragons: Selecting Asian-American literature for children. Reading Teacher, 46 (3), 216-224.
• Perruchoud, R. ve Redpath-Cross, J. (2013). Uluslararası göç hukuku. Göç Terimleri Sözlüğü No 31 içinde (s. 35-63), 2. Baskı, Uluslararası Göç Örgütü (IOM) Yayınları.
• Savur, S. (2019). Günümüz Türk Çocuk ve Gençlik Edebiyatında Mülteci Sorunu. İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Sipe, L. R. ve McGuire, C. E. (2006). Picturebook endpapers: Resources for literary and aesthetic ınterpretation. Children’s Literature in Education, 37:291–304. https://doi:10.1007/s10583-006-9007-3
• Sever, S. (2021). Çocuk ve edebiyat. Tudem Yayın Grubu.
• Strekalova-Hughes, E. (2019). Unpacking refugee flight: Critical content analysis of picturebooks featuring refugee protagonists.International Journal of Multicultural Education, 21(2), 23-44.
• Şirin, M. R. (2012). Çocuk ve ilk gençlik edebiyatı ders notları, s:75-78. (Marmara Üniversitesi, Türkçe Eğitimi Bölümü 2008-2012) (www.cocukvakfi.org.tr; Çocuk Edebiyatı Okulu Bölümü)
• Temur, A. G. (2019). Çocuk edebiyatında göç ve göçmenlik. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(2), 451-466.
• Uğur, N. (2019). Kapsayıcı eğitim ve mülteci çocukların eğitimi. Taneri, P. O. (Edt), Kuramdan uygulamaya kapsayıcı eğitim içinde (s. 197-225). Pegem Akademi Yayınları
• Walker CM, Gopnik A,. ve Ganea PA. (2015). Learning to learn from stories: Children's developing sensitivity to the causal structure of fictional worlds. Child Development, 86(1):310-8. https://doi: 10.1111/cdev.12287.
• Welch, B. (2011). Multiculturalism in school libraries. Department of Educational Leadership and Human Development. University of Central Missouri
• Yıldırım, A. ve Şimşek , H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, O. ve Yakar, Y. M. (2018). Türk çocuk edebiyatında sorun odaklı yaklaşım. Çocuk ve Medeniyet, 3(6), 29-42.
• Yılmaz, O. ve Destegüloğlu, B. (2021). Çocuk kitaplarında akran zorbalığı. Millî Eğitim,50 (230), 241-257.