İnek Bayramı and Kazgan Within The Framework of The Humor Theories

Yıl 2024, Cilt: 18 Sayı: 141, 103 - 114, 19.03.2024

Ebru Purtaş Esen Nur Daş Özel Mehmet Daldal

Öz

This article analyses one of the oldest traditions of Mekteb-i Mülkiye, the Cow Feast, which started to be celebrated from the graduation of 1937-1938, and Kazgan magazine, which represents its copywriting part. The initial name of the Cow Feast was "Signing Ceremony of Seniors/Festival of Seniors". The feast is analysed in the context of "group folklore". The understanding of "humour, entertainment, criticism and wit", which has changed and transformed with modernisation in Türkiye, is approached both through the Cow Feast and from the perspective of Kazgan. Adorned with imaginary, allegorical and symbolic metaphors, Cow Feast is the expression of the individual's conscious thought through play andı narrative/language. Participants reveal their place in the face of the other through humorous language. Cow Feast consists of Cow Prayer/Ineknâme, Cow Walk, Reading the Edict, Mud and Fasıl/Concert.Aziz Köklü Hall, which is the place where the feast is initiated by the Philosopher/Imam, is almost a sacred place. The main figures of the feast are the Philosopher/Imam, the Gakkal's Tüllabı, the Geyikhan's Tüllabı, the Tahsildar's Tüllabı, the Tellak's Tüllabı, the Dandy's Tüllabı, and the Labourer's Tüllabı. The parts of the feast have been evaluated in the context of "Superiority" and "Relaxation" humour theories. While reading the Cownâme/ Cow Prayer, the "Relaxation Theory" was emphasized, and while reading the edicts, the emphasis was put on the "Superiority Theory." Ineknâme also identified the changes and transformations of the celebration in history. The reflection of the changes on the Cow Feast, the reasons for the changes and the kind of changes have been underscored. The ritualistic features, structure, parts, functions of these stages and the use of humour in the feast are evaluated. Kazgan is considered as the written manifestation of group folklore and its internal structure is analyzed. Kazgan is a humour and satire magazine published by the students of Ankara University, Faculty of Political Sciences (Mekteb-i Mülkiye) every year since 1938. Kazgan has undergone many changes over time, both in terms of humour and content. The magazine was reorganized according to the humour and wit of today's generation. The Cow Feast, which has become a tradition, has survived to the present day in two branches: cultural performance and copywriting (Kazgan). The events that took place during the Cow Feast, the edict read, the Ineknâme/Cow Prayer and the muds are included in Kazgan. In addition, the muds that are not recited during the feast are also included in Kazgan. Participant observation and interview methods were used in the research. The compilation covers all the stages before, during and after the feast. Preliminary information on form, structure, content and function was obtained. The feast was actively participated in 2019. Kazgan, which was issued between 2010-2019, was examined and the changes on the holiday were determined. It has been observed that the people of Ankara have also been stakeholders since the beginning of the holiday, which ensures its continuity through cultural transmission among students. The effect of property students on the changing face of Ankara with the Republic was analyzed. In addition, the effect of the people living in Ankara on the transformation stages of the holiday was evaluated. The fact that the holiday has a tradition-centered structure and its continuity is ensured by the students has revealed that it should be analyzed in terms of group folklore. As a result of the participants shaping and changing the holiday and bringing it into a form suitable for modern times, it is necessary to identify the transformation stages of the holiday.

Anahtar Kelimeler

Mekteb-i Mülkiye, relaxation theory, superiority theory, humour theories, group folklore

Mizah Kuramları Çerçevesinde İnek Bayramı ve Kazgan

Öz

Bu makalede 1937–1938 mezuniyetinden itibaren kutlanmaya başlanan Mekteb-i Mülkiye'nin en eski geleneklerinden biri olan İnek Bayramı ve onun metin yazarlığı kısmını temsil eden Kazgan dergisi incelenmiştir. İnek Bayramı'nın başlangıç ismi “Son Sınıfların İmza Merasimi/Son Sınıfların Festivali”dir. Bayram, “grup folkloru” bağlamında değerlendirilmiştir. Türkiye'de çağdaşlaşma ile değişen ve dönüşen “mizah, eğlence, eleştiri ve espri” anlayışına hem İnek Bayramı üzerinden hem de Kazgan açısından yaklaşılmıştır. İmgesel, alegorik, sembolik metaforlarla bezenmiş İnek Bayramı, bireyin oyun ve anlatı/dil yoluyla bilinçsel düşüncesinin ifadesidir. Katılımcılar, mizahi dil aracılığıyla öteki karşısında kendisinin yerini belli eder. İnek Bayramı, İnek Duası/ İneknâme, İnek Yürüyüşü, Ferman Okuma, Çamur ve Fasıl/Konser kısımlarından oluşmaktadır. Bayramın Filozof/İmam tarafında başlatılma yeri olan Aziz Köklü Salonu âdeta kutsal bir mekân konumundadır. Bayramın temel figürleri, Filozof/İmam, Bakkal Tüllabı, Geyikhan Tüllabı, Tahsildar Tüllabı, Tellak Tüllabı, Züppeyun Tüllabı, Amele Tüllabı'dır. Bayramın bölümleri “Üstünlük” ve “Rahatlama” mizah kuramları bağlamında değerlendirilmiştir. İneknâme/İnek Duası okunurken “Rahatlama Kuramı” üzerine durulurken fermanlar okunurken de “Üstünlük Kuramı” üzerine durulmuştur. İneknâme ayrıca kutlamanın tarih içindeki değişim ve dönüşümleri tespit edilmiştir. Değişimlerin İnek Bayramı’na yansıması, değişimlerin sebebi ve ne tür değişimler olduğu üzerine durulmuştur. Bu aşamaların ritüelistik özellikleri, yapısı, bölümleri, işlevleri ve bayramda mizahın kullanımı değerlendirilmiştir. Kazgan grup folklorunun yazılı tezahürü olarak ele alınmış; içyapısı incelenmiştir. Dergi, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi (Mekteb-i Mülkiye), 1938 yılından beri her sene öğrencileri tarafından yayımlanan mizah ve hiciv dergisidir. Kazgan'da hem mizah anlayışı hem de içerik anlamında zaman içinde birçok değişiklik olmuştur. Dergi, günümüz neslinin mizah ve espri anlayışına göre yeniden düzenlenmiştir. Geleneksel bir hâl almış olan İnek Bayramı kültürel gösteri ve metin yazarlığı (Kazgan) olarak iki koldan günümüze kadar gelmiştir. İnek Bayramı esnasında olan olaylar, okunan ferman, İneknâme/İnek Duası ve çamurlar Kazgan’da yer alır. Onun dışında bayram esnasında okunmayan çamurlar da Kazgan’a eklenmektedir. Araştırmada katılımcı gözlem ve görüşme (mülakat) yöntemleri kullanılmıştır. Derleme, bayram önü-sırası-sonrası olmak üzere bütün aşamalarını kapsamaktadır. Şekil, yapı, içerik ve işlev hususunda ön bilgi hazırlığı edinilmiştir. Bayrama 2019 yılında aktif olarak katılım sağlanmıştır. 2010-2019 yılları arasında çıkarılan Kazgan incelendi ve bayram üzerindeki değişimler tespit edilmiştir. Öğrenciler arasındaki kültürel aktarımla devamlılığını sağlayan bayramın başlangıç tarihinden itibaren Ankara halkının da paydaşı olduğu göze çarpmıştır. Cumhuriyet’le birlikte Ankara’nın değişen yüzünde mülkiye öğrencilerinin etkisi işlenmiştir. Ankara halkının bayramın dönüşme aşamalarına etkisi değerlendirilmiştir. Bayramın gelenek merkezli bir yapıya sahip olması ve öğrenciler tarafından sürekliliğinin sağlanması grup folkloru açısından incelenmesi gerektiği sonucunu ortaya çıkarmıştır. Katılımcıların bayramı şekillendirmesi, değiştirmesi, modern zamana uygun bir biçime getirmesi neticesinde bayramın dönüşen aşamalarının tespit edilmesi gerekliliğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Mekteb-i Mülkiye, Rahatlama kuramı, Üstünlük kuramı, Mizah Kuramları, Grup Folkloru

Kaynakça

• Akalın, Mehmet. “Mülkiye’nin (Siyasal Bilgiler Fakültesi) Adıyla Ankara Üniversitesi’ne Bağlanması”. Mülkiyeliler Birliği Dergisi 45:183-198, 1976.
• Bergson, Henri. Gülme. Çev.: Yaşar Avunç. İstanbul, 1996.
• Çankaya, A. Yeni Mülkiye Târihi ve Mülkiyeliler (Mülkiye Şeref Kitabı) 1.Cilt. Ankara, 1969.
• Dundes, Alan. “Halk Kimdir” Çev.: Metin Ekici, Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 1. Ankara (1-30). 2006.
• Eliade, Mircea. Ebedi Dönüş Mitosu. Çev.: Ümit Altuğ. İstanbul, 1994.
• Fine, Gary Alan. “The Manson Family: The Folklore Traditions of a Small Group”. Folklore Institute. 19: 1, 1979: 733-745.
• Freud, Sigmund. Espriler ve Bilinçdışı ile İlişkileri. Çev.: Dr. Emre Kapkın. İstanbul, 1998.
• Georgeon, François. “Osmanlı İmparatorluğu’nda Gülmek mi?” Çev.: Ali Berktay, Doğu’da Mizah. İstanbul (79-102). 2000.
• Güzel, Şeyhmus. “Mülkiye’de İnek Bayramı”. Mülkiyeliler Birliği Dergisi 4-5. 209-215. 1982.
• Huizinga, Johan. Homo Ludens. Çev.: Mehmet Ali Kılıçbay. İstanbul, 2010.
• Husri, S. “Mülkiye Üzerine”, Mülkiyeliler Birliği Dergisi, C: 26 (s.237): Ankara, 1971.
• Karataş, Pınar. “Mülkiye’de İnek Bayramı: Ritüel Nitelikleri ve Mülkiyeli Kimliğinin Oluşumundaki Rolü”. Milli Folklor Dergisi (Kış: 96) 229-246. 2012.
• Kazgan. Ankara, 2014.
• Kazgan. Ankara, 2015.
• Kazgan. Ankara, 2017.
• Kazgan. Ankara, 2018.
• Kazgan. Ankara, 2019.
• Metin Basat, Ezgi. “Sözlü Kültürün Göresel Mizaha Yansıma: Leman, Penguen ve Uykusuz Dergileri Örneği”. Doktora Tezi. Ankara, 2014.
• Ong, Walter. J. Sözlü ve Yazılı Kültür (Sözün Teknolojileşmesi). Çev. Sema Postacıoğlu Banon. İstanbul, 1999.
• Öğüt Eker, Gülin. İnsan Kültür Mizah, Eğlence Endüstrisinde Tüketim Nesnesi Olarak Mizah. Ankara, 2014.
• Önler, Zafer. “Kutadgu Bilig Üzerine Notlar”, Türk Dilleri Araştırmaları Dergisi, C.14, İstanbul, 2004.
• Özdemir, Nebi. “Türkiye'de Sözlü Kültürden Yazılı Kültüre Geçiş ve Meddahlık Medya İlişkisi”. Mitten Meddaha Türk Halk Anlatıları Uluslararası Sempozyum Bildirileri Kitabı. Ankara, 2006.
• Sanders, Barry. Kahkahanın Zaferi. Çev.: Kemal Atakay. İstanbul, 2001.
• Türkmen, Nilgün. Türkiye’de Festivaller ve Şenlikler. Doktora Tezi: Sivas, 2017.
• Yavuzyiğit, M. H. “Mülkiye Tarihi”. Mülkiyeliler Birliği Dergisi (S.195):86-95, 1997.
• Weber, Max. Bürokrasi ve Otorite. Çev.: H. Bahadır Akın. Ankara, 2005.