İkinci Basamak Bir Hastanede Pandemi Döneminde İskemik İnme: COVID-19 ve Kollateral Etkileri

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 3, 338 - 343, 31.12.2023

Elif Uygur Kucukseymen Ebru Balaban Şenay Öztürk Durmaz

https://doi.org/10.29058/mjwbs.1352867

Öz

Amaç: İskemik inme, dünya genelinde mortalite ve morbiditeye neden olan en yaygın nedenlerden
biridir. Her ne kadar son çalışmalar ile COVID-19 ve iskemik inme arasındaki ilişki gösterilmiş olsa
da iskemik inme prevelansını arttırabilecek diğer bir faktör olan pandemi dönemi üzerinde yeterli
sayıda çalışma yapılmamıştır. Bu yüzden, bu çalışmada COVID-19 pandemi döneminin iskemik inme
üzerindeki etkisinin araştırılması amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntemler: Mart 2018 ve Mart 2022 dönemleri arasında iskemik inme tanısı almış olan
hastalar retrospektif olarak tarandı. Hastaların COVID-19 öyküsü, demografik ve klinik özellikleri
(iskemik inme için eşlik eden komorbid faktörler vs.) Türkiye’deki ilk COVID-19 vakasından 2 yıl önce ve
sonraki dönem olmak üzere iki gruba ayrılarak karşılaştırıldı. Bulgular: Çalışmaya pandemi öncesi 588, pandemi sonrası dönemde ise 694 iskemik inme hastası dahil edildi. Pandemi sonrası dönemdeki
hastaların 322'si aşılı iken, 288'i aşısız idi. Aşılı ve aşısız gruplar arasında (p=0.168) ve farklı aşı tipi grupları arasında (p=0.873) iskemik
inme açısından anlamlı fark saptanmadı. Parsiyel ön dolaşım infarktı iki grupta da en sık görülen iskemik inme alt tipiydi ve gruplar arasında
fark saptanmadı (p=0.719). Pandemi sonrası dönemde iskemik inme geçiren hastaların oranı anlamlı derecede yüksekti (p<0.001). Pandemi
sonrası dönemdeki hastalar daha genç olmasına rağmen (p<0.001), iskemik inme için risk faktörü olan hastalıkların (diyabet, hipertansiyon,
hiperlipidemi, kardiyovasküler hastalık) daha fazla eşlik ettiği görüldü (sırasıyla p; <0.001, <0.001, 0.032, 0.005). Ayrıca 11 hastada (%1,6)
akut iskemik inme ve COVID-19 birlikte görülürken, sadece üç hastanın (%0,4) inme öncesi COVID-19 öyküsü vardı.
Sonuç: Çalışmamız iskemik inme sayısında pandemi sonrası anlamlı bir artış olduğunu ve yaş ortalamasının çok daha düşük olmasına
rağmen eşlik eden risk faktörlerin daha fazla olduğunu göstermiştir. Pandemi döneminin iskemik inme için COVID-19’dan bağımsız bir risk
faktörü olabileceğini gösteren bu bulgular daha fazla hasta sayılı çalışmalar ile desteklenmelidir.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, iskemik inme, pandemi

Ischemic Stroke During the Pandemic in a Secondary Care Hospital: COVID-19 and Its Collateral Effects

Öz

Aim: Ischemic stroke is among the leading causes of death and disability. Although recent studies have
shown a possible relationship between COVID-19 and ischemic stroke, the effect of the pandemic period,
which may be another factor in the increase of ischemic stroke risk factors, has not been investigated.
Therefore, in current study, we assessed how the COVID-19 pandemic affected ischemic strokes.
Material and Methods: Patients were divided as two years before and after the first COVID-19 case
in Turkey, and their COVID-19 history, demographic characteristics and clinical features (comorbid
diseases, etc.) were obtained.
Results: There were 588 ischemic stroke patients pre-pandemic and 694 ischemic stroke patients
post-pandemic. In post-pandemic periods, 322 patients were vaccinated, and 288 patients were not.
No significant difference in ischemic stroke was found between vaccinated and unvaccinated groups
(p = 0.168) and between different vaccine-type groups (p = 0.873). Partial anterior circulation infarct
(PACI) was the most common ischemic stroke subtype in both groups; there was no difference between
them (p=0.719). The number of ischemic stroke were significantly increased in the post-pandemic
period (p<0.001). Although patients in the post-pandemic period were younger (p<0.001), they had
more comorbid diseases (diabetes mellitus, hypertension, hyperlipidemia, cardiovascular diseases)
for ischemic stroke (p respectively; <0.001, <0.001, 0.032, 0.005). Also, eleven patients (1.6%) had
concurrent acute ischemic stroke and COVID-19, and just three (0.4%) had a COVID-19 history.
Conclusion: Current study showed an increased number of patients with acute ischemic stroke after
the pandemic. This finding, while preliminary, suggests that the pandemic period may be an independent
risk factor for ischemic stroke

Anahtar Kelimeler

COVID-19, ischemic stroke, pandemic

Kaynakça

• 1. Tsao CW, Aday AW, Almarzooq ZI, Alonso A, Beaton AZ, Bittencourt MS, Boehme AK, Buxton AE, Carson AP, Commodore- Mensah Y, Elkind MSV, Evenson KR, Eze-Nliam C, Ferguson JF, Generoso G, Ho JE, Kalani R, Khan SS, Kissela BM, Knutson KL, Levine DA, Lewis TT, Liu J, Loop MS,Ma J, Mussolino ME, Navaneethan SD, Perak AM, Poudel R, Rezk-Hanna M, Roth GA, Schroeder EB, Shah SH, Thacker EL, VanWagner LB, Virani SS, Voecks JH, Wang NY, Yaffe K, Martin SS. Heart Disease and Stroke Statistics-2022 Update: A Report From the American Heart Association. Circulation. 2022 Feb 22;145(8):e153-e639.
• 2. GBD 2019 Stroke Collaborators. Global, regional, and national burden of stroke and its risk factors, 1990-2019: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2019. Lancet Neurol. 2021 Oct;20(10):795-820.
• 3. Feske SK. Ischemic Stroke. Am J Med. 2021 Dec;134(12):1457- 1464.
• 4. Mao L, Jin H, Wang M, Hu Y, Chen S, He Q, Chang J, Hong C, Zhou Y, Wang D, Miao X, Li Y, Hu B. Neurologic Manifestations of Hospitalized Patients with Coronavirus Disease 2019 in Wuhan, China. JAMA Neurol. 2020 Jun 1;77(6):683-690.