Güncel Tartışmalarla Yoksulluk Nafakası İle İslâm Aile Hukukundaki Bâin Talâk Nafakasının Mukayesesi

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 504 - 528, 31.12.2023

Yahya Bilginer

https://doi.org/10.17859/pauifd.1365033

Cited By: 1

Öz

İslâm hukuku, aileye önem vermiş onun koruması, güvenliği, mutluluk ve huzur içinde yaşaması için düzenlemeler yapmıştır. Bu düzenlemelerin en önemlilerinde biri de nafakadır. İslâm aile hukukunda, evliliğin sona erdirilmesiyle birlikte özellikle erkek olan eşe bazı sorumluluklar yüklenmiştir. Bu sorumlulukların başında süreli olarak yerine getirilmesi gereken bâin talak nafakası gelmektedir. Bu çalışma kapsamında, bâin talak ve yoksulluk nafakası yükümlülüğü konusunda tespitlerde bulunulurken, başta İslâm hukukundaki naslar olmak üzere Türk medeni hukukundaki yoksulluk nafaka yükümlülüğünün birey-hukuk-nafaka ilişkilerinin nasıl evirildiği ve bu alana dair pratik sonuçların ne tür dış faktörlerden etkilendiği de göz önünde bulundurularak konu nitel veri analizi yöntemiyle ele alınmıştır. Zira karşılaştırmalı bir sosyo-hukûkî çalışmanın doğası disiplinlerarası olmayı gerektirmektedir. Disiplinlerarası olmak, bu tür araştırmaların, başka disiplinlere ait yöntem, metot ve teori bileşenlerini sentezleyerek sınırlarını zorlayıp karşılıklı bir etkileşim kullanması demektir. Nafakaya dair mukayeseli bir anlam ve algı arayışı içinde olunacak bu çalışmada, sosyal bilimlerin nitel araştırma yönteminin en doğru seçenek olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İslâm aile hukuku, Türk medeni hukuku, nafaka, boşanma, bâin talak nafakası, yoksulluk nafakası

Teşekkür

insanlık tarihi boyunca ilme emek vermiş herkese teşekkür ederim.

Kaynakça

• Acar, Halil İbrahim. “İddet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Acar, Halil İbrahim. “Talâk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Acar, Halil İbrahim. İslâm Âile Hukuku. İstanbul: Ensar Yayınları, 2018.
• Akıntürk, Turgut - Karaman, Derya Ateş. Türk Medenî Hukuku Cilt 2 Aile Hukuku. İstanbul: Beta Basım Yayım, 2014.
• Arbek, Ömer “Boşanmanın Mali Sonuçları”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 54/1 (2005), 115-163.
• Aslan, Mehmet Selim. İslâm Aile Hukuku. Bursa: Emin Yayınları, 2015.
• Asım Efendi. Kamus. b.y.: y.y., 1305.
• Atar, Fahrettin. “Muhâlea”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara, TDV Yayınları, 2020.
• Aydın, Seda Gayretli. “Kadın ve Kanuni Bekleme Süresi”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136 (2018), 263-292.
• Bardakoğlu, Ali. “Fesih”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukûk-ı İslâmiyye ve Istılahâtı Fıkhîyye Kamusu. İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1985.
• Böke, Emine Gümüş. “İslâm Hukuku Açısından Kadının İddet Nafakası”. Düzce Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/2 (2020), 93-112.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî. Sahih-i Buhari Muhtasarı Tecrid-i Sarih Tercemesi ve Şerhi. çev. Ahmed Naim. 12 Cilt. Ankara: Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1980.
• Ceylan, Ebru. “Geçmişten Bugüne Yargıtay Kararlarında Yoksulluk Nafakası Talebinde Etkili Olan Unsurları Değerlendirme”. İstanbul Barosu Dergisi 92/5 (2018), 15-32.
• Cezîrî, Abdurrahmân b. Muhammed b. İvaz. Dört Mezhebe Göre İslâm Fıkhı. Çev. Mehmet Keskin, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Cin, Halil. Eski Hukukumuzda Boşanma. Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları, 1988.
• Çolak, Abdullah. İslâm Aile Hukuku. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2018.
• Dural, Mustafa vd. Türk Özel Hukuku Aile Hukuku. 3 Cilt. İstanbul: Filiz Kitapevi, 13. Bası, 2018.
• Düzenli, Pehlül. “Türkçe Talâk Tabirleri ve Fıkhî Sonuçları”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 46 (2018), 107-140.
• Ebû Zehra, Muhammed. el-Ahvâlü’ş-Şahsiyye. Beyrut: Dârü’l-Fikri’l-Arabi, ts.
• Erbay, Celal. İslâm Hukukunda Evlilik ve Hısımlık Nafakası: Kitabu’n-nafakât ve Türk Yargı Kararları ile Mukayeseli. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2. Basım, 1998.
• Ergenekon, Yılmaz. Türk Medenî Hukukunda Yardım Nafakaları. Ankara: Yargıçoğlu Matbaası, 1966.
• Ergün, Zafer. Boşanma Davaları. Ankara: Adalet Yayınevi, 4. Baskı, 2009.
• Ersöz, Oğuz. “Yoksulluk Nafakasının Sona Ermesi”. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 6/12 (2018), 463-509.
• Genç, Mustafa - Aksoy, Muhammed Mehdi. “Bazı Kanunlar ile Mukayeseli Olarak İslâm Hukukunda Eş Nafakası”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 33 (2019), 375-376.
• Gençcan, Ömer Uğur. Nafaka Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınevi, 2. Baskı, 2021.
• Gezder, Ümit. Türk Medenî Hukuku - Başlangıç, Kişiler, Aile Hukuku. İstanbul: Beta Basım Yayın, 2014.
• Haccâvî, Şerefüddîn Ebu’n-Necâ Musa b. Ahmed. el-İknâ’ fî fıkhi’l-İmâmAhmed b. Hanbel. thk. Abdüllatîf Muhammed Musa es-Sübkî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, ts.
• Hallâf, Abdülvehhâb. Ahkâmü’l-Ahvâli’ş-Şahsiyye. Kuveyt: Dârü’l-Kalem, 1990.
• HMK. Hukuk Muhakemeleri Kanunu. (Kanun No: 6100). Resmi Gazete 27836 (4 Şubat 2011). Erişim 25 Eylül 2023. ttps://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6100. pdf
• İbn Âbidîn, Muhammed Emin b. Ömer b. Abdülaziz ed-Dimaşkî. Reddü’l-Muhtâr ale’d-Dürri’l-Muhtâr Şerhi Tenvîri’l-Ebsâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1992.
• İbn Kudâme, Muvaffaküddîn Ebû Muhammed Abdullâh b. Ahmed b. Muhammed el-Makdisî. el-Muğnî. Riyad: Dârü’l-Âlemi’l-Kütüb, 1997.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fadl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dâru sâdır, 1993.
• İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kurtûbî. Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktsid. Kahire: Dârü’l-Hadis, 2004.
• İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdilvâhid b. Abdilhamîd es-Sivâsî el-İskenderî. Fethü’l-Kadîr. Kahire: Matbaatü Mustafa el-Bâbî, ts.
• Kahveci, Nuri. Fıkıh Usûlü Açısından Emrin Delâleti ve Emre Delâlet Eden Lafızlar Üzerine Bir Değerlendirme. KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 14 (2009), 21-66.
• Kahveci, Nuri. İslâm Aile Hukuku (İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2017.
• Karaman, Hayrettin. Mukayeseli İslam Hukuku. İstanbul: İz Yayıncılık, 2013.
• Karaman, Hayrettin. İslâm’da Kadın ve Aile. İstanbul: Ensar Neşriyat, 1995.
• Karataş, Fatih. “İslam Hukukunda İddet”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/8 (2013), 161-190.
• Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed. Bedâ’iu’s-sanâi’ fî tertîbi’ş-şerâi’. 7 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
• Köse, Üzeyir. Fıkhî Açıdan Hamilelik. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler, 2020.
• Köse, Üzeyir. İslâm Hukuku (şahıs-aile-miras) Evlilik Birliğini Sona Erdiren Diğer Hususlar ve Sona Ermenin Sonuçları. ed. Nuri Kahveci. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2021.
• Kudûrî, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Muhammed b. Ahmed b. Cafer b. Hamdân. et-Tecrîd. Kahire: Dârü’s-Selâm, 2006.
• Kur’ân-ı Kerim Meâli. çev. Hayrettin Karaman vd. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 8. Baskı, 2003.
• Kurt, Ekrem. “Boşanma Davasında Hâkimin Alacağı Geçici Önlemler”. Uluslararası Antalya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1/1 (2013), 97 – 109.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Muhammed b. Habîb el-Basrî el-Bağdâdî. el-Hâvi’l-kebîr fi fıkhi mezhebi’l-İmami’ş-Şâfiî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
• Mevsılî, Mecdüddîn Ebü’l-Fadl Abdullâh b. Mahmûd b. Mevdûd. el-İhtiyâr li-Ta’lili’l-Muhtâr. Kahire: Matbaatü’l-Halebî, 1937.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî, el-Câmiʿu’s-s ahîh. 6 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Narin, İsmail - Özdaş, Haşim. “Talâkta Ric‘at Bağlamında Kur’ân-ı Kerim’de Belirtilen İlkeler”. Tokat İlmiyat Dergisi 8/2 (Aralık 2020), 681-706.
• Özcan, Ruhi. İslâm Hukukunda Karı Koca Nafaka Mükellefiyeti. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, 1976.
• Özuğur, Ali İhsan. Gerekçeli - Açıklamalı - İçtihatlı Nafaka Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 6. Baskı, 2015. Öztan, Bilge. Aile Hukuku. Ankara: Turhan Kitapevi, 5. Baskı, 2004.
• Paçacı vd., İbrahim. Dini Kavramlar Sözlüğü. “Talâk”. Ankara: DİB Yayınları, 2006.
• Pekmez, Cüneyt. “Tedbir Nafakasına İlişkin Güncel Yargıtay Kararlarının İncelenmesi”. İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7/1 (Haziran 2021), 141 - 160.
• Sahnûn, Ebû Saîd Abdüsselâm b. Saîd b. Habîb et-Tenûhî. el-Müdevvene. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Semerkandî, Alâüddîn Şemsünnazar Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed. Tühfetü’l-fükahâ. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Serahsî, Şemsüleimme Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl. el-Mebsût. Beyrut: Dârü’l-Marife, 1993.
• Serim, Azra Arkan. “Yoksulluk Nafakası”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 65/1 (2007), 287-302.
• Sertâvî, Mahmûd. Ali Şerhü Kânûni’l-Ahvâli’ş-Şahsiyye. Amman: Dârü’l-Fikr, ts.
• Şâfiî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İdrîs b. Abbâs. el-Ümm. 5 Cilt. Beyrut: y.y., 1993.
• Şîrâzî, Ebû İshâk Cemâlüddîn İbrâhîm b. Alî b. Yûsuf. el-Mühezzeb fî fikhi’l-İmami’ş-Şâfiî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Şirbînî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed el-Hatîb. Muğni’l-muhtâc ilâ ma’rifeti me’âni elfâzi’l-Minhâc. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muḥammed b. Îsâ b. Sevre. el-Câmiu’s-sahîh. Beyrut: Dârü’l-Ğarbi’l İslâmî, 1998.
• TMK. Türk Medenî Kanunu. (Kanun No: 4721). Resmi Gazete Sayı No 24607 (8 Aralık 2001). Erişim 12 Eylül 2023. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4721.pdf
• Uyanık, M. Zeki. “İslâm Aile Hukukunda Evlilik ve Boşanma Nafakası Bağlamında Süresiz Nafaka Yasası”, Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 47 (2019). 57-87
• Uzun, Mine. Türk Medenî Kanun ve Yargıtay Kararları Kapsamında Yoksulluk Nafakası. İstanbul: Vedat Yayıncılık, 2013.
• Yaman, Ahmet. İslâm Aile Hukuku. İstanbul: MÜİF Vakfı Yayınları, 2008.
• Zapata, Tan Tahsin. Medenî Hukuk. Ankara: Savaş Yayınevi, 2021.
• Zebîdî, Muhammed Mürteda el-Hüseynî. Tâcü’l-arûs min cevâhiri’l-kâmûs. 40 Cilt. Kuveyt: Vezâretü’l-İrşâdi ve’l-Enba, 2001.
• Zeylaî, Ebû Muhammed Fahrüddîn Osmân b. Alî b. Mihcen b. Yûnus es-Sûfî el-Bâriî. Tebyînü’l-hakâik şerhü Kenzi’d-dekâik. Kahire: Matbaatü’l-Emirîyye, 1313.
• Zuhaylî, Vehbe. el-Fıkh’ul-İslâmî ve Edilletüh. 8 Cilt. Suriye: Dâru’l-Fikr, 1985.