Teke Yöresi Kültür Sistemine Ait Türkülerin Yöre İçindeki Dağılımı

Yıl 2024, Sayı: 39, 695 - 706, 21.04.2024

Mehmet Yiğit Ersoydan

https://doi.org/10.29000/rumelide.1469444

Öz

Kültür toplumsal bir olgudur. Bir topluma ait toplumsal değerler, oluştukları yerlerde sıkışıp kalmazlar. İnsan hareketliliğine neden olan doğal ve doğa dışı sebepler kültürlerin yayılmasını sağlar. Türk halk kültürü, evrensel kültürün bir parçasıdır ve tarihsel kökleri itibariyle bozkır kültürüdür. Her kültürel sistem gibi Türk halk kültürü de belli alt kültür sistemlerinden oluşur. Teke Yöresi Halk Kültürü, Türk Halk Kültürü’nü meydana getiren alt kültür sistemlerinden biridir. Kökeni Türkmen/Yörük kültürüne dayanan teke yöresi halk kültürünün görüldüğü sınırlar oldukça geniştir. Teke yöresi kültürünün bir unsuru olarak “teke yöresi müziği”, kendine has biçem yapıları ve çalma-söyleme teknikleri ile başka alt kültür sistemlerine ait müzik yapılarından ayrılır. Bu araştırmanın amacı teke yöresi kültür sistemine ait türkülerin yöre içindeki dağılımını belirlemektir. Durum araştırması desenine göre yürütülen araştırmada veriler TRT Türk Halk Müziği Sözlü Eserler Antolojisi I ve II kitabında yer alan teke yöresi türkülerinin yöre içinde derlendikleri yerlere göre “yöre” ana alt temasına analiz edilmesi sonucunda elde edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre; TRT Türk Halk Müziği Sözlü Eserler Antolojisi I ve II kitabında yer alan türkülerin yaklaşık %5,6’sının teke yöresi türküsü olduğu, teke yöresi alt kültür sistemini oluşturan iller bazında değerlendirildiğinde en çok türkü derlenen ilin yaklaşık %30 oranla Burdur ili olduğu, ilçeler bazında değerlendirildiğinde ise en çok türkü derlenen ilçenin yaklaşık %13,8 oranla Acıpayam ilçesi olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Müzik, Teke yöresi, Türkü

Kaynakça

• Armağan, A. L. (2002). Tarihsel Süreç İçinde Teke Yöresi, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi, 20(32), 1-19.
• Ayyıldız, S. (2013). Teke Yöresi Yörük Türkmen Müzik Kültüründe Yerel Çokseslilik Özellikleri, İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Çeçen, A. (1996). Kültür ve Politika, Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Çine, H. (2003). Burdur’dan Damlalar: Folklor (Halk Bilimi), Burdur: Arzu Ofset ve Reklam Ajansı.
• Doğan, C., Doğan, S. (2005). Yörüklerin Sosyal ve Kültürel Hayatı: Antalya Örneği, İstanbul: Kızılelma Yayıncılık.
• Ekinci, A. (2010). Tekeli’nin Dilinden Telinden I, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Ekinci, E. (2005). Osmanlı Devleti’nde Kadılık Müessesesi ve Literatürü. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, (5), 417-440.
• Erdem, F. (1998). Teke Yöresi Halk Müziğinden Seçilmiş Örnekler Üzerinde Analitik Çalışmalar, İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi.
• Erkan, Y. (2014). Cumhuriyet Dönemi Teke Yöresi: Burdur Halk Sanatçıları/Geleneksel Kuşak, İstanbul: Nar Çiçeği Yayıncılık.
• Eröz, M. (1991). Yörükler, İstanbul: Türk Dünyası Araştımaları Vakfı.
• Giddens, A. (2000). Sosyoloji, İstanbul. Kırmızı Yayınları.
• Güvenç, B. (2010). İnsan ve Kültür, İstanbul: Boyut Yayın Grubu.
• Halaçoğlu, Y. (1997). XVIII. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun İskân Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Kafesoğlu, İ. (2000). Türk Milli Kültürü, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Kaplan, A. (2008). Kültürel Müzikoloji, Ankara: Bağlam Yayıncılık.
• Kayacan, İ. (2005). Burdur’un Saz ve Söz Ustaları I, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Kayacan, İ. (2012). Burdur’un Saz ve Söz Ustaları II, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Kroeber, A., Kluckhohn, C. (1952). A Critical Rewiew of Concepts and Definition, Newyork: Random House.
• Köprülü, F. (1999). Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Kuban, D. (2010). Batı’ya Göçün Sanatsal Evreleri (Anadolu’dan Önce Türklerin Sanat Ortaklıkları), İstanbul: Cem Yayınevi.
• Pay, S. (2001). Bursa Kadı Defterleri ve Önemi. Uludağ Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10(2), 87-95.
• Roux, J. P. (2004). Historie Des Turcs, (Çev.: Ahmet Kazancıgil). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Steward, J. (2018). A Functional Developmental Classification of American High Cultures, A Reappraisal of Peruvian Archeology: Memories of the Society for American Archeology, Cambridge University Press.
• Şimşek, M. (2022). Teke Yöresi Yörük Türkmenlerinin Sosyokültürel Hayatındaki Yaylı Çalgıların İncelenmesi, Yıldız Teknik üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Türkay, C. (2001). Osmanlı İmparatorluğu’nda Oymak, Aşiret ve Cemaatler, İstanbul: İşaret Yayınları.
• Uludağ, E. (2020). Teke Yöresi’nde Yerel Bir Müzik Yapma Tarzı Olarak Boğaz Çalma, Gazi Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Anadolu Beylikleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, G., Kazan, Ş. (2009). Teke Yöresinin Merkezi Burdur Halk Kültürü ile Müziğinden Esintiler. Turkish Studies, International Periodical Forthe Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4(8), 1691-1733.