Çeçenlerin Göç Deneyimleri ve Gönüllü Özdeşlik İnşaları

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 19, 30 - 51, 30.12.2023

Gonca Yandır Fahri Çakı

https://doi.org/10.25306/skad.1281541

Öz

Tarihsel süreçte Çeçenistan, ulusal hegemonyasının devamlılığını sağlaması, ticari ve askeri bir üs olarak kullanması ve kaynaklarını genişletmesi için Rusya açısından son derece önemli bir bölge olmuştur. Rusya’nın 18. yüzyılın ilk yarısında kendini belirgin bir şekilde gösteren Kafkasya’daki işgalcilik politikaları, 19. yüzyılda, tasavvuftaki itaat ve teslimiyet anlayışının, Rusya’nın politikalarına karşı direniş gerçekleştiren Çeçen askeri örgütlenmesine uygulanarak gittikçe ‘‘kurumsallaşan’’ Müridizm hareketi ile karşılık bulmuştur. 1864’e kadar süren bu mücadelelere rağmen Kafkasyalıların yenilgilere uğratılması sonucunda Kuzey Kafkasya’dan Anadolu’ya kitleler halinde bir Çeçen göçü başlamıştır.
Rusya’nın siyasal ve kültürel hegemonya çabalarına karşı oldukça sert tepkiler veren Çeçenlerin Anadolu’ya göç ettikten sonra oldukça milliyetçi politikaların uygulandığı Türkiye’de yerleşik halkla ve siyasal sistemle nasıl bir ilişki geliştirdiği, bu ilişkinin Ruslara gösterdikleri sert tepkilerden nasıl ve niçin farklılaştığı araştırılmaya değer önemli bir sorudur. Bu bağlamda spesifik olarak bu çalışmanın amacı, Türkiye’ye göç ile gelerek nesillerdir yerleşik olarak yaşayan Çeçen etnik kimliğine sahip bireylerin Türkiye özelinde dinsel kimliklerini nasıl ve hangi dayanaklara bağlı olarak inşa ettiklerini tarihsel ve toplumsal dinamikleri minvalinde araştırmak ve bu dayanakların temellerine inmektir. Araştırmada tarihsel verilere ek olarak Kahramanmaraş’ın Göksun ilçesine bağlı Çardak mahallesinde yaşayan 25 Çeçenle yapılan derinlemesine mülakat verilerinden yararlanılmıştır. Bu çalışma, Türkiye’deki Çeçen tecrübesinin “gönüllü özdeşlik” olarak adlandırılan bir ilişki türünü örneklendirdiği sonucuna varmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiyeli Çeçenler,, Müridizm, Dinsel kimlik, Toplumsal bellek

Migration Experiences and Voluntary Identity Constructions of Chechens

Öz

It is an important question worth investigating how Chechens, who reacted strongly to the Russian political and cultural hegemonic efforts, developed a relationship with the inhabitants and political system in Türkiye where highly nationalist policies were implemented after their immigration to Anatolia, and how and why this relationship differs from the harsh reactions they showed to the Russians. In this context, the purpose of this particular study is to investigate the historical and social dynamics of individuals with Chechen ethnic identity who came to Turkey through immigration and lived in settlements for generations, and to question how they built their identities in Turkey. In addition to historical data, in-depth interviews with 25 Chechens living in Çardak town of Kahramanmaraş were used in the research. This study concludes that the Chechen experience in Turkey exemplifies a type of relationship called "voluntary identity".

Anahtar Kelimeler

Chechens from Turkey, Muridism, Religious Identity, Social Memory

Kaynakça

• Anderson, B. (1995). Hayali Cemaatler. (Çev. Savaşır, İ.) Metis Yayınları.
• Anderson, B. (1995). Hayali Cemaatler. (Çev. Savaşır, İ.) Metis Yayınları.
• Antonsich, M. (2010). “Searching for belonging—An analytical framework.” Geography Compass, 4(6), Pp. 644-659.
• Antonsich, M. (2010). “Searching for belonging—An analytical framework.” Geography Compass, 4(6), Pp. 644-659.
• Berber, F. (2013). “Kırım ve Kafkasyalı Muhacirlerin Manisa Kazasına İskânı (1860-1876)”. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 11(3). S. 169-192.
• Berber, F. (2013). “Kırım ve Kafkasyalı Muhacirlerin Manisa Kazasına İskânı (1860-1876)”. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 11(3). S. 169-192.
• Bice, H. (1991). Kafkasya’dan Anadolu’ya Göçler. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Bice, H. (1991). Kafkasya’dan Anadolu’ya Göçler. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Bolat, A. (2012). Çeçenlerin Göçü. Yitik Kule. (Düz. İstanbul Kafkas Çeçen Derneği).
• Bolat, A. (2012). Çeçenlerin Göçü. Yitik Kule. (Düz. İstanbul Kafkas Çeçen Derneği).
• Budak, M. (2002). Rusya’nın Kafkasya’da Yayılma Siyaseti. Genel Türk Tarihi Ansiklopedisi. (Eds.: Güzel, H. C. & Birinci, A.). Yeni Türkiye Yayınları. (Cilt IX).
• Budak, M. (2002). Rusya’nın Kafkasya’da Yayılma Siyaseti. Genel Türk Tarihi Ansiklopedisi. (Eds.: Güzel, H. C. & Birinci, A.). Yeni Türkiye Yayınları. (Cilt IX).
• Cutler, M. R. (2006). “Kafkasya’daki Kriz Kaynakları ve Bölgeleri.” Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları, 1(1) S. 105-126.
• Cutler, M. R. (2006). “Kafkasya’daki Kriz Kaynakları ve Bölgeleri.” Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları, 1(1) S. 105-126.
• Çeçen, A. (2002). Çeçenistan Dosyası. Yeni Avrasya Yayınları.
• Çeçen, A. (2002). Çeçenistan Dosyası. Yeni Avrasya Yayınları.
• Erdenir, F. H. B. (2002). Avrupa Kimliği: Pan-Milliyetçilikten PostMilliyetçiliğe. Siyasal Kitabevi.
• Erdenir, F. H. B. (2002). Avrupa Kimliği: Pan-Milliyetçilikten PostMilliyetçiliğe. Siyasal Kitabevi.
• Fearon, J. D. (1999). What Is Identity (As We Now Use the Word)? Stanford University. http://www.stanford.edu/~jfearon/papers/iden1v2.pdf Pp. 1-43.
• Fearon, J. D. (1999). What Is Identity (As We Now Use the Word)? Stanford University. http://www.stanford.edu/~jfearon/papers/iden1v2.pdf Pp. 1-43.
• Iner, D. & Yücel, S. (2015). “Introduction: Identifying “Identity,” in Muslim Identity Formation in Religiously Diverse Societies by Derya Iner & Salih Yücel (Eds.). Cambridge Scholars Publishing, ISBN (13): 978-1-4438-8075-6. Pp. 1-16.
• Iner, D. & Yücel, S. (2015). “Introduction: Identifying “Identity,” in Muslim Identity Formation in Religiously Diverse Societies by Derya Iner & Salih Yücel (Eds.). Cambridge Scholars Publishing, ISBN (13): 978-1-4438-8075-6. Pp. 1-16.
• Kukul, M. H. (2002). Şeyh Şamil ve Çeçenistan. T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Kukul, M. H. (2002). Şeyh Şamil ve Çeçenistan. T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Marôpo, L. (2014). “Youth, identity, and stigma in the media: From representation to the young audience’s perception” Participations, Journal of Audience and Reception Studies, Volume 11, Issue 1; Pp. 199-212.
• Marôpo, L. (2014). “Youth, identity, and stigma in the media: From representation to the young audience’s perception” Participations, Journal of Audience and Reception Studies, Volume 11, Issue 1; Pp. 199-212.
• Tanrısever, O. F. (2001). “Moskova’nın Çeçenistan Çıkmazı ve Çıkış Arayışları.” Avrasya Dosyası (Rusya Özel). 6(4), S. 180-201.
• Tanrısever, O. F. (2001). “Moskova’nın Çeçenistan Çıkmazı ve Çıkış Arayışları.” Avrasya Dosyası (Rusya Özel). 6(4), S. 180-201.
• Temizkan, A. (2009). “Kuzey Kafkasya Müridizmi, Müridizmin Yayılma Stratejisi ve Feodal Beylerle ilişkisi.” Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. (9) 2, S. 165-190.
• Temizkan, A. (2009). “Kuzey Kafkasya Müridizmi, Müridizmin Yayılma Stratejisi ve Feodal Beylerle ilişkisi.” Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. (9) 2, S. 165-190.
• Uludağ, S. (2006). “Mürîd”, TDV İslam Ansiklopedisi, 32. Cilt, S. 47-49.
• Uludağ, S. (2006). “Mürîd”, TDV İslam Ansiklopedisi, 32. Cilt, S. 47-49.
• Uludağ, S. (2006). “Müridizm”, TDV İslam Ansiklopedisi, 32. Cilt, S. 50-52.
• Uludağ, S. (2006). “Müridizm”, TDV İslam Ansiklopedisi, 32. Cilt, S. 50-52.
• Wagner, M. (1999). Kafkas Rus Savaşı’nda Çerkesler-Çeçenler-Kazaklar ve Gürcüler. (Çev. Özden, S.). Kayıhan Yayınları.
• Wagner, M. (1999). Kafkas Rus Savaşı’nda Çerkesler-Çeçenler-Kazaklar ve Gürcüler. (Çev. Özden, S.). Kayıhan Yayınları.
• Yeşil, C. (2014). Çeçen Sorunu ve Günümüzde Çeçenistan (Rapor). https://www.academia.edu/7181956 (20.04.2015).
• Yeşil, C. (2014). Çeçen Sorunu ve Günümüzde Çeçenistan (Rapor). https://www.academia.edu/7181956 (20.04.2015).
• Youkhana, E. (2015). “A Conceptual Shift in Studies of Belonging and the Politics of Belonging” Social Inclusion (ISSN: 2183-2803), Volume 3, Issue 4, Pp. 10-24.
• Youkhana, E. (2015). “A Conceptual Shift in Studies of Belonging and the Politics of Belonging” Social Inclusion (ISSN: 2183-2803), Volume 3, Issue 4, Pp. 10-24.