Temel Eşleme Becerilerinin Öğretiminde Ayrık Denemelerle Öğretim (ADÖ) Süreci

Yıl 2014, Cilt: 4 Sayı: 1, 24 - 48, 01.04.2014

Yeşim Güleç-aslan

Öz

Ayrık denemelerle öğretim (ADÖ), otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan bireylerin gelişimlerinde önemli ilerlemeler sağlayan bilimsel dayanaklı bir yöntemdir. Bu araştırmada, otizm tanılı bir çocuk ve annesi ile yürütülen ADÖ öğretim süreci incelenmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinden vaka çalışmasıyla yürütülen araştırmada çeşitli veri araçlarıyla toplanan veriler, tümevarım analizi tekniğiyle analiz edilmiştir. Bulgular, katılımcı çocukla ADÖ öğretim sürecinin genel olarak planlandığı gibi yürütüldüğünü, bazı sorunların çeşitli uyarlamalarla aşıldığını göstermektedir. Ayrıca, katılımcı çocuğun öğretimi hedeflenen temel eşleme becerilerini öğrendiğini, öğrendiklerinin kalıcılığının ve genellemesinin sağlandığını göstermiştir. Annenin ADÖ becerilerini kazandığı da bulgular arasındadır. Araştırmanın bulguları alanyazın doğrultusunda tartışılarak, öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ayrık Denemelerle Öğretim, Eşleme Becerileri, Otizm Spektrum Bozukluğu, Nitel Araştırma, Uygulamalı Davranış Analizi

Kaynakça

• American Psychiatric Association [APA] (2013). Fifth Edition of the Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5). Retrieved from http://www.dsm5.org.
• Babel, D. A., Martin, G. L., Fazzio, D., Arnal, L., & Thomson, K. (2008). Assessment of reliability and validity of the discrete-trials teaching evaluation form. Developmental Disabilities Bulletin, 36 (1&2), 67Baxter, P., & Jack, S. (2008). Qualitative case study methodology: Study design and implementation for novice researcher. The Qualitative Report, 13 (4), 544-559.
• Boyd, D. R., & Corley, J. M. (2001). Outcome survey of early intensive behavioral intervention for young children with autism in a community setting. Autism, 5, 430-441.
• Brantlinger, E., Jimenez, R., Klingner, J., Pugach, M., & Richardson, V. (2005). Qualitative studies in special education. Exceptional Children, 71 (2), 195-207.
• Butter, M. E., Mulick, A. J., & Metz, B. (2006). Eight case reports of learning recovery in children with pervasive developmental disorders after early intervention. Behavioral Interventions, 21, 227-243.
• Carpenter, B. (2007). Developing the roles of schools as research organizations: The Sunfield experiences. British Journal of Special Education, 34 (2), 67-76. doi:10.1111/j.1467-8578.2007.00458.x.
• Catania, C., N., Almeida, D., Liu-Constant, B., & DiGennaro Reed, F. D. (2009). Video modeling to train staff to implement discrete-trial instruction. Journal of Applied Behavior Analysis, 42, 387-392.
• Chassman, M. (2002). Teaching prerequisite matching and object permanence skills to those who have difficulty communicating with photos or pictures. Journal on Developmental Disabilities, 9 (2), 77-87. Clevenger, T. M., & Graff, R. B. (2005). Assessing object-to-picture and Picture-to-object matching as prerequisite skills for pictorial preference assessments. Journal of Applied Behavior Analysis, 38, 5435
• Constable, S., Grosi, B., Moniz, A., & Ryan, L. (2013). Meeting the common core standards for students with autism: The challenge for educators. Teaching Exceptional Children, 45 (3), 6-13.
• Dixon, L. S. (1981). A functional analysis of photo-object matching skills of severely retarded adolescents. Journal of Applied Behavior Analysis, 14, 465-478.
• Downs, A., Downs, R. C., Johansen, M., & Fossum, M. (2007). Using discrete trial teaching within a public preschool program to facilitate skill development in students with developmental disabilities. Education and Treatment of Children, 30(3), 1-27.
• Fazzio, D., Martin, L. G., Arnal, L., & Yu, D.C.T (2009). Instructing university students to conduct discrete-trials teaching with children with autism. Research in Autism Spectrum Disorders, 3, 57-66. doi: 1016/j.rasd.2008.04.002.
• Green, G., Brennan, C. L., & Fein, D. (2002). Intensive behavioral treatment for a toddler at high risk for autism. Behavior Modification, 26, 69-102.
• Güleç-Aslan, Y. (2008). Otistik Çocuklar İçin Davranışsal Eğitim Programı (OÇİDEP) Ev Uygulaması Sürecinin ve Sonuçlarının İncelenmesi. (Doktora tezi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir).
• Güleç-Aslan, Y., Kırcaali-İftar, G. & Uzuner, Y. (2009). Otistik Çocuklar İçin Davranışsal Eğitim Programı (OÇİDEP) Ev Uygulamasının Bir Çocukla İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi. 10 (1):1-25.
• Güleç-Aslan, Y. (2011). Bir vaka sunumu: Otizm için risk taşıyanbir çocukta uygulamalı davranış analizine dayalı eğitim. International Journal of Early Childhood Special Education (INT-JECSE), 3(2), 1291
• Güleç-Aslan, Y. (2013). A Training Programme for a Teacher Working with a Student with ASD: An Action Research. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. Advance online publication. doi: 12738/estp.2013.4.1738.
• Holding, E., Bray, M., A., & Kehle, T. J. (2011). Does speed matter? A comparison of the effectiveness of fluency and discrete trial for teaching noun labels to children with autism. Psychology in the Schools, 48 (2), 166-183. doi: 10.1002/PİTS.20535.
• Klintwall, L., & Eikeseth, S. (2012). Number and controllability of reinforcers as predictors of individual outcome for children with autism receiving early and intensive behavioral intervention: A preliminary study. Research in Autism Spectrum Disorders, 6, 493–499.
• Kırcaali-İftar, G. (2007a). Otizm spektrum bozukluğu [Autism spectrum disorders]. İstanbul: Daktylos Yayınları.
• Kırcaali-İftar, G. (2007b). Otistik çocuklar için davranışsal eğitim programı (OÇİDEP). Yayımlanmamış Kurs notları.
• Kırcaali-İftar, G. (2007c). Otistik çocuklar için davranışsal eğitim programı izleme aracı (OÇİDEP-İZ). Yayımlanmamış Değerlendirme Aracı.
• Kırcaali-İftar, G., (2012). Otizm spektrum bozukluğuna genel bakış. E. Tekin (Ed.). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri içinde, (s. 17-44). Ankara: Vize.
• Kırcaali-İftar, G. & Tekin-İftar, E. (2012). Otizm spektrum bozukluklarına yönelik program örnekleri. E. Tekin (Ed.). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri içinde, (s. 239-265). Ankara: Vize.
• Kırcaali-İftar, G., Kurt, O., Güleç-Aslan, Y. & Ülke-Kürkçüoğlu, B. (2009). Initiation of an intensive behavioral intervention program (OCIDEP) for children with ASD in Turkey. Poster presented at the ABAI’s Third Annual Autism Conference, Jacksonville, Florida, USA.
• Kurt, O. (2011). Otistik özellikler gösteren çocuklara alıcı dil becerilerinin öğretiminde ayrık denemelerle öğretimin jestlerle ve jestsiz sunumunun karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi Educational Sciences: Theory & Practice, 11 (3), 1421-1444.
• Kurt, O. (2012). Otizm spektrum bozukluğu ve bilimsel dayanaklı uygulamalar [ASD and evidencebased interventions]. E. Tekin (Ed.). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri içinde, (s. 83118). Ankara: Vize.
• Lauritsen, M. B. (2013). Autism spectrum disorders. Eur Child Adolesc Psychiatry, 22 (1), S37-S42. doi: 1007/s00787-012-0359-5.
• Leaf, J. B., Tsuji, K. H., Lentell, A. E.,Dale, S. E., Kassardjian, A.,Taubman, M., McEachin, J., Leaf, R., & Oppenheim-Leaf, M. L. (2013). A. Comparison of discrete trial teaching implemented in a one-toone instructional format and in a group instructional format. Behavioral Interventions, 28, 82–106. doi: 1002/bin.1357.
• Leblanc, M-P., Ricciardi, J., & Luiselli, J. K. (2005). Improving discrete trial instruction by paraprofessional nstaff through an abbreviated performance feedback intervention. Education and Treatment of Children, 28 (1), 76-82.
• Lerman, D. C., Hawkins, L. Hoffman, R., & Caccavale, M. (2013). Training adults with autism spectrum disorder to conduct discrete-trial training for young children with autism: A pilot study. Journal of Applied Behavior Analysis, 46: 465-478.
• Lovaas, O. I. (2003). Teaching individuals with developmentay delays: Basic intervention techniques. Austin, Texas: Pro-Ed.
• Roxburgh, C. A., & Carbone, V. J. (2013). The effect of varying teacher presentation rates on responding during discrete trial training for two children with autism. Behavior Modification, 37 (3), 298-323. doi: 1177/0145445512463046.
• Ryan, S. C., & Hemmes, S. N. (2005). Post-training discrete-trial teaching performance by instructors of young children with autism in early intensive behavioral intervention. The Behavior Analyst Today, 6, 1Sarokoff, A. R., & Sturmey, P. (2004). The effects of behavioral skills training on staff implementation of discrete-trial teaching. Journal of Applied Behavior Analysis, 37, 535-538. doi:10.1901/jaba.2004.37-535. Smith, T. (2001). Discrete trial training in the treatment of autism. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 16, 86-92. doi:10.1177/108835760101600204.
• Smith, .T, Buch, A. G. & Gamby, E.T. (2000). Parent-directed, intensive early intervention for children with pervasive developmental disorder. Research in Developmental Disabilities, 21, 297-309.
• Symes, D. M., Remington, B., Brown, T., & Hasting, P.R. (2006). Early intensive behavioral intervention for children with autism: therapists’ perspectives on achieving procedural fidelty. Research in Developmental Disabilities, 27, 30-42.
• Tekin, E. & Kırcaali-İftar, G. (2001). Özel eğitimde yanlışsız öğretim yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Ünlü, E. (2012). Anne-babalara sunulan otistik bozukluk gösteren çocuklara yönelik ayrık denemelerle öğretim programının (ADÖSEP) etkililiği. (Doktora tezi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir).
• Ünlü, E. & Vuran, S. (2012). Case Study: Training a mother of child with Autism on how to provide Discrete Trial Teaching. International Journal of Early Childhood Special Education (INT-JECSE), 4 (2), 90Virues-Ortega, J., & Rodriguez, V. (2013). Prediction of treatment outcomes and longitudinal analysis in children with autism undergoing intensive behavioral intervention. International Journal of Clinical and Health Psychology, 13, 91-100.
• Vuran, S. & Olcay-Gül, S. (2012). Özel eğitim alanında görev yapan eğitimcilerin işbaşında eğitimi: Ayrık denemelerle öğretim formatında eşzamanlı ipucu stratejilerinin kullanımının öğretimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi Educational Sciences: Theory & Practice, 12 (3), 2091-2110.
• Ward-Horner, J., & Sturmey, P. (2008). The effects of general case training and behavioral skills training on the generalization of parents’ use of discrete-trial teaching, child correct responses, and child maladaptive behavior. Behavioral Interventions, 23: 271–284. doi: 10.1002/bin.268.
• Weiss, J. M. (1999). Differential rates of skill acquisition and outcomes of early intensive behavioral intervention for autism. Behavioral Interventions, 14, 3-22.
• Weiss, J. M., & Delmolino, L. (2006). The relationship between ealy learning rates and treatment outcome for children with autism receiving intensive home-based applied behavior analysis. The Behavior Analyst Today, 7 (1), 96-110.
• Wightman, J., Boris, A., Thomson, K., Martin, G. L., Fazzio, D., & Yu, C. T. (2012). Evaluation of a selfinstructional package for teaching tutors to conduct discrete trials teaching with children with autism. Journal on Developmental Disabilities, 18 (3), 33-43.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yin, K. R. (2003). Case study research. London: Sage Publications.
• Yazar Notu: Araştırmacı, öğrenci ile annesine, okul idarecilerine, başta Gonca Kılınç olmak üzere öğretmenlere destekleri ve işbirlikleri için teşekkürlerini sunar. Ayrıca, araştırmanın çeşitli aşamalarındaki katkılarından dolayı Arş. Gör. Hande Cihan’a, Mutlu Çetinkaya’ya, Oya Akın’a, Fethi Emre Okşak'a ve İbrahim Halil Çetin’e teşekkür eder. Bu araştırmanın bir ürünü, "Temel Eşleme Becerilerinin Öğretiminde Ayrık Denemelerle Öğretimin (ADÖ) Etkisi" başlıklı bildiri olarak 2 nd World Conference on Educational and Instructional Studies, WCEIS-2013’de (Antalya, Türkiye) sunulup, Journal of Research in Education and Teaching dergisinin 2013, 2 (4) sayısında “Otizm tanılı bir öğrenciye temel eşleme becerilerinin öğretiminde ayrık denemelerle öğretimin etkisi” başlığıyla yayınlanmıştır.