Evaluation of Ukrainians in Turkey within the Framework of International Protection Status

Yıl 2024, Sayı: 58, 77 - 102, 04.04.2024

Aslıhan Çoban

https://doi.org/10.54049/taad.1465872

Öz

With Russia's war against Ukraine, it is important to evaluate Ukrainians seeking asylum in Turkey within the scope of international protection statuses. The types of international protection regulated under Turkish law are refugee, conditional refugee, and subsidiary protection status. Since Ukraine is a member state of the Council of Europe, Ukrainians coming from this country cannot be granted conditional refugee status in Turkey. A Ukrainian who comes from Ukraine and seeks asylum in Turkey can only be protected in Turkey under refugee or subsidiary protection status if the conditions are met. In order for a Ukrainian asylum seeker to be granted refugee status in Turkey, the concept of armed conflict must first be assessed within the scope of this status. On the other hand, even if the armed conflict in Ukraine were to be considered for refugee status, the asylum-seeker's well-founded fear of persecution must be linked to one of the following categories: race, religion, nationality, membership of a particular social group or political opinion. In order to be granted subsidiary protection status, a Ukrainian seeking asylum in Turkey must not qualify for refugee status. Following this, the conditions for a Ukrainian to benefit from the protection afforded by subsidiary protection status should be addressed one by one in the concrete situation in Ukrain.

Anahtar Kelimeler

Ukrainians, refugee, conditional refugee, subsidiary protection, international protection

TÜRKİYE’DE BULUNAN UKRAYNALILARIN ULUSLARARASI KORUMA STATÜLERİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Rusya'nın Ukrayna'ya karşı başlattığı savaşla birlikte Türkiye'ye sığınan Ukraynalıların uluslararası koruma statüleri kapsamında değerlendirilmesi önem arz etmektedir. Türk hukukunda düzenlenen uluslararası koruma türleri mülteci, şartlı mülteci ve ikincil koruma statüleridir. Ukrayna Avrupa Konseyi üyesi bir ülke olduğu için bu ülkeden gelen Ukraynalılara Türkiye'de şartlı mülteci statüsü verilememektedir. Ukrayna'dan gelip Türkiye'ye sığınan bir Ukraynalı, ancak şartları yerine getirmesi hâlinde mülteci veya ikincil koruma statüsü kapsamında Türkiye'de korunabilir. Ukraynalı bir sığınmacının, Türkiye’de mülteci statüsünde bulunabilmesi için öncelikli olarak silahlı çatışma kavramının bu statü kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir. Diğer yandan, Ukrayna’daki silahlı çatışma hâli mülteci statüsü kapsamında düşünülse bile, bu statüsünün verilebilmesi için sığınmacının haklı nedenle zulüm korkusunun, ırk, din, tabiiyet, belli bir toplumsal gruba mensubiyet veya siyasi düşünce kategorilerinden biriyle ilişkilendirilmesi şarttır. Ülkemizden sığınma talep eden Ukraynalıya ikincil koruma statüsü verilebilmesi bakımından ise kendisine mülteci statüsü verilebilecek nitelendirmeye sahip olmaması gerekmektedir. Sonraki aşamada, Ukraynalının ikincil koruma statüsünün sağladığı korumadan faydalanabilmesi için gerekli şartlar Ukrayna’daki somut durum bakımından tek tek ele alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Ukraynalılar, mülteci, şartlı mülteci, ikincil koruma statüsü, uluslararası koruma

Kaynakça

• Asar A, Yabancılar Hukuku (7. B., Seçkin 2021).
• Ayhan İzmirli L, ‘‘Türkiye’deki Suriyelilerin Hukuki Durumuna İlişkin Bir Değerlendirme’’, (2017) 4(7) Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 43-66.
• Aybay R, Yabancılar Hukuku (3. B., İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 2010).
• Bakır H, ‘‘Rusya’nın Ukrayna İşgalinin Avrupa Mülteci Mevzuatı ve Ukraynalı Mülteciler Üzerindeki Hukuksal Etkisi’’ (2022) 7(2) Artuklu İnsan ve Toplum Bilim Dergisi 45-60.
• BBC News Türkçe, Ukrayna’da Savaşan İki İngiliz ve Bir Fas Vatandaşına İdam Cezası, 9 Haziran 2022, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-61752335 Erişim Tarihi: 17.12.2023.
• Bayraktar F, ‘‘Rusya’nın Avrupa Konseyi Üyeliğinden Çıkarılması Ya Da ‘Militan İnsan Hakları’ Üzerine Bir Değerlendirme’’, (2022) (68) Adalet Dergisi 133-151.
• Bülbül H B, ‘‘Türkiye’deki Ukraynalıların Hukuki Statülerine İlişkin Muhtemel Senaryolar’’, (2022) 9(2) İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 543-601.
• Cherubini F., Asylum Law in the European Union, (1th Edn., Routledge 2015).
• Council Directive 2001/55/EC of 20 July 2001 on minimum standards for giving temporary protection in the event of a mass influx of displaced persons and on measures promoting a balance of efforts between Member States in receiving such persons and bearing the consequences thereof, Official Journal L 212, 07/08/2001 P. 0012 – 0023, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A32001L0055 Erişim Tarihi: 23.07.2023.
• Çelikel A ve Öztekin Gelgel G, Yabancılar Hukuku (25. B., Beta 2020).
• Çiçekli B, Yabancılar ve Mülteci Hukuku (6. B., Seçkin 2016).
• Çörtoğlu Koca S ve Kavşat S, ‘‘Geçici Koruma Yönetmeliği Uyarınca Geçici Koruma Kararının Kapsamı, Alınması ve Sona Ermesi’’, (2015) 1(1) Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 329-366 (Geçici Koruma Yönetmeliği).
• Çörtoğlu Koca S, ‘‘Türkiye’de Düzensiz Göçmen Olarak Bulunan Afganların Hukuki Statülerine İlişkin Değerlendirmeler’’, (2023) 42(2) Public and Private International Law Bulletin 873-912 (Afganların Hukuki Statüleri).
• Directive 2011/95/EU of the European Parliament and of the Council of 13 December 2011 on standards for the qualification of third-country nationals or stateless persons as beneficiaries of international protection, for a uniform status for refugees or for persons eligible for subsidiary protection, and for the content of the protection granted (recast), OJ L 337, 20.12.2011, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A32011L0095 Erişim Tarihi: 02.10.2023.
• Doğan V, Yılmaz A Ç ve İzmirli L A, Türk Yabancılar Hukuku (7. B., Savaş 2023).
• Ekşi N, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Hukuku (3. B., Beta 2015).
• Elçin D, “Türkiye’de Bulunan Suriyelilere Uygulanan Geçici Koruma Statüsü 2001/55 Sayılı Avrupa Konseyi Yönergesi ile Geçici Koruma Yönetmeliği Arasındaki Benzerlik ve Farklılıklar”, (2016) 0(124) Türkiye Barolar Birliği Dergisi 9-80.
• Erdem B B ‘‘Geçici Koruma Statüsündeki Suriyelilerin Sosyal, Siyasi ve Vatandaşlık Hukuku Bakımından Türkiye’deki Durumları’’ (2017) 37(2) Public and Private International Law Bulletin 332-351.
• Ergüven N S ve Özturanlı B, ‘‘Uluslararası Mülteci Hukuku ve Türkiye’’ (2012) 62(4) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1007-1062.
• Erten R, ‘‘Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Hakkında Genel Bir Değerlendirme’’ (2015) 19(1) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3-51.
• Euronews, Rusya, Mariupol’da doğum hastanesini vurdu; Zelenskiy ‘soykırımın kanıtı’ dedi, 10 Mart 2022, https://tr.euronews.com/2022/03/10/rusya-mariupol-da-dogum-hastanesini-vurdu-zelenskiy-soyk-r-m-n-kan-t-dedi Erişim Tarihi: 21.12.2023.
• European Asylum Support Office (EASO): “The Implementation of Article 15(c) QD in EU Member States”, July 2015, https://www.easo.europa.eu/sites/default/files/public/EASO_The-Implementation-of-Art-15c-QD-in EU-Member-States.pdf Erişim Tarihi: 17.12.2023.
• Eurostat Statistics Explained, Temporary Protection for Pesons Fleeing Ukraine-Monthly Statistics, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Temporary_protection_for_persons_fleeing_Ukraine_-_monthly_statistics#:~:text=On%2031%20October%202023%2C%20more,protection%20status%20in%20EU%20countries Erişim Tarihi: 23.12.2023.
• Frelick B, Ukrainians Are Refugees, but Our Laws Don’t Consider Them Such, 30.03.2022, https://www.hrw.org/news/2022/03/30/ukrainians-are-refugees-our-laws-dont-consider-them-such Erişim Tarihi: 01.09.2023.
• Göç İdaresi Başkanlığı, Uluslararası Koruma, https://www.goc.gov.tr/uluslararasi-koruma-istatistikler Erişim Tarihi: 22.09.2023.
• Goodwin-Gill G S and McAdam J, The International Refugee in International Law (4th Edn., Oxford 2021).
• Human Right Watch, Ukraine: Apparent Russian Cluster Munition Attack, 04.08.2023, https://www.hrw.org/news/2023/08/04/ukraine-apparent-russian-cluster-munition-attack Erişim Tarihi: 14.12.2023.
• Human Right Watch, Ukraine: Apparent War Crimes in Russia-Controlled Areas, 03.04.2022, https://www.hrw.org/news/2022/04/03/ukraine-apparent-war-crimes-russia-controlled-areas Erişim Tarihi: 14.12.2023.
• İneli Ciğer M ‘‘Silahlı Çatışma Durumlarında Ayrım Gözetmeyen Şiddet Hareketlerinden Kaçan Kişilerin Avrupa Birliği Hukuku ve Türk Hukukunda İkincil Korunması’’, (2018) 20(1) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 199-237.
• Jauhiainen J and Erbsen H, ‘‘Multilevel governance in the temporal protection and integration of Ukrainians within the European Union: the case of Estonia’’, (2023) 45(3) Journal of European Integration 413–430.
• Mackintosh T, Ukraine war: Six postal workers killed in Kharkiv missile strike, BBC NEWS, 22 October 2023, https://www.bbc.com/news/world-europe-67185216 Erişim Tarihi: 21.12.2023.
• McAdam J, Complementary Protection in International Refugee Law, (1th Edn., Oxford University Press 2007).
• OCHA, Ukraine Humanitarian Response 2023 Situation Report, 23 November 2023, https://reports.unocha.org/en/country/ukraine?gad_source=1&gclid=CjwKCAiAp5qsBhAPEiwAP0qeJj7G6Ck7v-rgBXmLbACkb_EhF5eRpTsIGkyr7h1p8V0e_GCoETmnnBoC8jEQAvD_BwE Erişim Tarihi: 23.12.2023.
• Organization for Security and Co-operation in Europe (OSCE) Office for Democratic Institutions and Human Rights (ODIHR), Interim Report on Reported Violations of International Humanitarian Law and International Human Rights Law in Ukraine, https://www.osce.org/files/f/documents/c/d/523081_0.pdf, Erişim Tarihi: 02.10.2023.
• Özel S, ‘‘Türkiye’deki Suriyelilerin Hukuki Statüsü’’, (2020) 17(2) YUHFD 709-734 (Suriyeliler),
• Özel S, ‘‘Uluslararası Koruma Başvuru Sahibi, Uluslararası Koruma Sahibi ile Geçici Koruma Altına Alınanların Hukuki Statülerinin Sığınmacı ve Göçmen Kavramları Özelinde Değerlendirilmesi’’, (2018) 37(2) Bursa Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 249-295 (Uluslararası Koruma Statüleri).
• Özkan I, Göç-İltica ve Sığınma Hukuku (3. B., Seçkin 2018).
• Öztürk N Ö, ‘‘1951 Tarihli Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Sözleşme Çerçevesinde Mülteci Statüsünün Sona Ermesine Yönelik Ölçütlerin İncelenmesi ve Türk Hukuku Üzerindeki Yansımalarının Değerlendirilmesi’’ (2016) 65(2) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 393-448 (Mülteci Statüsünün Sona Ermesine Yönelik Ölçütler)
• Öztürk N Ö, Mültecilerin Hukuki Statüsünün Belirlenmesi, (1.B., Seçkin 2015) (Hukuki Statü).
• Storey H, Are Those Fleeing Ukraine Refugees? Asylum Governance and the European Union’s Role, 28 June 2022, https://www.asileproject.eu/are-those-fleeing-ukraine-refugees,Global, (Erişim Tarihi: 23.09.2023) (Ukraine Refugees).
• Storey H, ‘‘Armed Conflict in Asylum Law: The War-Flaw’’ (2012) 31(2) Refugee Survey Quarterly (Asylum Law) 1-32.
• Safi, S, Mülteci Hukuku, (1.B., Legal 2018).
• Storey H, Are Those Fleeing Ukraine Refugees? Asylum Governance and the European Union’s Role, 28 June 2022, https://www.asileproject.eu/are-those-fleeing-ukraine-refugees,Global, (Erişim Tarihi: 30.10.2023).
• Tütüncü A N, İnsancıl Hukuka Giriş, (2.B., Beta 2012).
• UNHCR, Guidelines on International Protection No. 12: Claims for refugee status related to situations of armed conflict and violence under Article 1A (2) of the 1951 Convention and/or 1967 Protocol relating to the Status of Refugees and the Regional Refugee Definitions, HCR/ GIP/16/12, 2016, para. 33, p. 7, (Guidelines on International Protection No. 12), https://www.unhcr.org/fr-fr/en/media/unhcr-guidelines-international-protection-no-12-hcr-gip-16-12-02-december-2016 Erişim Tarihi: 14.12.2023.
• UNHRC, Handbook on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status under the 1951 Convention and the 1967 Protocol relating to the Status of Refugees, HCR/IP/4/Eng/REV.1 Reedited, Geneva, January 1992, UNHCR 1979, https://www.unhcr.org/sites/default/files/legacy-pdf/4d93528a9.pdf, Erişim Tarihi: 01.10.2023.
• UNHCR, Note on Interpreting Article 1 of the 1951 Convention Relating to the Status of Refugees, Geneva, Apr. 2001, https://www.refworld.org/pdfid/49c3a3d12.pdf Erişim Tarihi: 18.01.2024.
• UNHCR, Türkiye Bilgi Notu, https://www.unhcr.org/tr/wp-content/uploads/sites/14/2023/03/Bi-annual-fact-sheet-2023-02-TurkiyeF_TR.pdf, Erişim Tarihi: 22.09.2023.
• UHCHR, Report on the Human Rights Situation in Ukraine, 1 February to 31 July 2023.
• Wright G, ‘‘Ukraine War: Wave of Russian Air Strikes Reported Across Ukraine’’, BBC NEWS, https://www.bbc.com/news/world-europe-67838428 Erişim Tarihi: 18.01.2024.