Determination of the Applicable Law and Jurisdiction in Disputes Having Foreign Elements Arising From Violation of Personal Rights by Processing Personal Data

Yıl 2024, Sayı: 58, 211 - 246, 04.04.2024

Alper Akgül

https://doi.org/10.54049/taad.1466854

Öz

Individuals who allege that their personal data are unlawfully processed and therefore their personal rights are attacked unlawfully can bring an action in Turkish courts for the violation of personal rights. If such a dispute contains foreign elements, it must first be determined whether the Turkish courts have international jurisdiction on this dispute. Then, it’s necessary to determine the substantive law applicable to this dispute by the competent Turkish court. For this purpose, Turkish couts must implement the provisions of the Code on Private International Law and International Civil Procedural Law no. 5718 (CPIL). In this study, firstly, the determination of the law to be applied in cases with foreign elements regarding the violation of personal rights arising from the processing of personal data in accordance with the Turkish conflict of laws rules is discussed. Then, it is examined how the international jurisdiction of Turkish courts should be determined in such cases in accordance with the provisions of CPIL. Before examining these issues, the meaning and scope of the concepts of personal data and processing of personal data are analyzed, since they are important in determining the applicable law and the competent court.
Keywords:

Anahtar Kelimeler

Personal Data, Processing Personal Data, Violation of Personal Rights, Applicable Law, International Jurisdiction.

KİŞİSEL VERİLERİN İŞLENMESİ SURETİYLE GERÇEKLEŞEN KİŞİLİK HAKKI İHLALLERİNE İLİŞKİN DAVALARDA UYGULANACAK HUKUKUN VE YETKİLİ MAHKEMENİN TESPİTİ

Öz

Kişisel verilerinin hukuka aykırı olarak işlendiğini, bu nedenle kişilik haklarına saldırıda bulunulduğunu ileri süren bireyler, kişilik haklarının ihlal edildiği iddiasıyla dava açabilir. Böyle bir uyuşmazlığın yabancılık unsuru ihtiva etmesi halinde, öncelikle Türk mahkemelerinin uyuşmazlık bakımından milletlerarası yetkiye sahip olup olmadığı, ardından söz konusu eylemin kişilik haklarını ihlal edip etmediğinin hangi ülke hukukuna göre karara bağlanacağının tespit edilmesi gerekmektedir. Bunun için Türk mahkemelerinin, 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun hükümlerini uygulaması gerekecektir. Bu çalışmada, ilk olarak kişisel verilerin işlenmesi suretiyle ortaya çıkan kişilik haklarının ihlaline ilişkin yabancı unsurlu davalarda uygulanacak hukukun Türk kanunlar ihtilafı kuralları uyarınca nasıl tespit edilmesi gerektiği meselesi ele alınmıştır. Ardından, MÖHUK hükümleri uyarınca bu tür davalar bakımından Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisinin ne şekilde tespit edilmesi gerektiği incelenmiştir. Ancak öncesinde, uygulanacak hukukun ve yetkili mahkemenin tespiti bakımından önem arz ettiğinden dolayı, kişisel veri ile kişisel verilerin işlenmesi kavramlarının anlamı ve kapsamı incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kişisel Veri, Kişisel Verilerin İşlenmesi, Kişilik Haklarının İhlali, Uygulanacak Hukuk, Milletlerarası Yetki

Kaynakça

• Akgül A, Danıştay ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Kişisel Verilerin Korunması, (Beta 2016).
• Akkan M, Pekcanıtez Usûl Medeni Usûl Hukuku, C.I, (15th Edn On İki Levha 2017).
• Aksoy HC, Medeni Hukuk ve Özellikle Kişilik Hakkı Yönünden Kişisel Verilerin Korunması, (Çakmak 2010)
• Arslan İ, ‘Kişisel Verilerin Yabancı Unsurlu Sözleşmelere Aykırı Olarak İşlenmesinden veya Korunmamasından Kaynaklanan Uyuşmazlıklara Uygulanacak Hukukun Tespiti’, İstanbul Hukuk Mecmuası, (2021)79(1), 135-191.
• Arslan İ, ‘Kişisel Verilerin Yabancı Unsurlu Sözleşmelere Aykırı Olarak İşlenmesinden veya Korunmamasından Kaynaklanan Davalarda Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi’ I. Uluslararası Kişisel Verileri Koruma Kongresi, 12-14 Kasım 2021, KVKK Yayınları 2022, 175-211.
• Arslan İ, ‘5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun Uyarınca Sözleşmeden Doğan Borç İlişkilerinde Zımni Hukuk Seçimi’, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, (2013)33(2), 1-41.
• Arslan R, Yılmaz E ve Taşpınar Ayvaz S, Medeni Usul Hukuku, (Yetkin, 2016).
• Aşıkoğlu Şİ, Avrupa Birliği ve Türk Hukukunda Kişisel Verilerin Korunması ve Büyük Veri, (On İki Levha 2018)
• Aybay R ve Dardağan E, Uluslararası Düzeyde Yasaların Çatışması (Kanunlar İhtilafı), (Bilgi Üniversitesi Yayınları 2008).
• Aydoğmuş Gisoldi AY, Milletlerarası Özel Hukukta Kişisel Verilerin Korunması, (On İki Levha 2022)
• Ayözger Öngün Ç, Kişisel Verilerin Korunması Hukuku, (Beta 2.Bası, 2019).
• Başalp N, Kişisel Verilerin Korunması ve Saklanması, (Yetkin 2004).
• Çelikel A ve Erdem BB, Milletlerarası Özel Hukuk, (Beta 15.Bası 2020).
• Doğan V, Milletlerarası Özel Hukuk, (Savaş 6.Bası, 2020).
• Dülger MV, ‘Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ve Türk Ceza Kanunu Bağlamında Kişisel Verilerin Ceza Normlarıyla Korunması (Ceza Normu)’, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (2016)3(2), 101-167.
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, (Yetkin, 22.Bası, 2017).
• Erkan M, ‘MÖHUK Madde 31 Bağlamında Türk Hukukunda Doğrudan Uygulanan Kurallara Bakış’, GÜHFD, (2011)15(2) 81-121.
• Esenyel Hanaz F, Kişilik Haklarının İhlalinde Sorumluluk ve Uygulanacak Hukuk, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) İstanbul 2018
• Etlioğlu Erçetingöz S, İnternet Ortamında Şeref ve Haysiyetin Korunmasında Uygulanacak Hukuk, (Yayımlanmamış YL Tezi), İstanbul 2019.
• Gürpınar D, ‘Kişisel Verilerin Korunamamasından Doğan Hukuki Sorumluluk’, DEÜHFD Prof. Dr. Şeref ERTAŞ’a Armağan, (2017)19, 679-694.
• Gürsel İ, İşçinin Kişisel Verilerinin Korunması Hakkı, (Adalet 2016).
• Helvacı S, Türk ve İsviçre Hukuklarında Kişilik Haklarını Koruyucu Davalar, (Beta 2001).
• Henkoğlu T, Hassas Bilgi Varlıklarının ve Kişisel Verilerin Hukuksal Düzenlemeler ile Korunması ve Bu Kapsamda Üniversiteler İçin Bilgi Güvenliği Politikasının Geliştirilmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, (Ankara 2015).
• Karslı A, Medeni Usul Hukuku, (Alternatif 3.Baskı,2012).
• Kaya C, ‘Avrupa Birliği 1995/46 EC Veri Koruma Direktifi Ekseninde Hassas (Kişisel) Veriler ve İşlenmesi’, İÜHFM, (2011)69(1-2), 317-334.
• Kaya M, Elektronik Ortamda Kişilik Hakkının Korunması, (Seçkin 2015)
• Kılıçoğlu A, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, (Turhan 22.Bası 2018).
• Kişisel Verileri Koruma Kurumu, Madde ve Gerekçesi ile Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (Bilgi Notu) ve Kişisel Verilerin Korunmasına İlişkin Terimler Sözlüğü, KVKK Yayınları, Ankara 2019.
• Kişisel Verileri Koruma Kurumu, Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular, KVKK Yayınları, Ankara 2018.
• Kuru B, Hukuk Muhakemeleri Usulü, C.1, (Demir Demir, 2006).
• Lloyd IJ, Information Technology Law, ( OUP 6th Ed.,2011)
• Nomer E, Devletler Hususî Hukuku, (Beta 22.Bası 2018).
• Özdemir H, Elektronik Haberleşme Alanında Kişisel Verilerin Özel Hukuk Hükümlerine Göre Korunması, (Seçkin 2009)
• Özdemir Kocasakal H, Doğrudan Uygulanan Kurallar ve Sözleşmeler Üzerindeki Etkileri, (GSÜ Yayınları 2001).
• Özel S, ‘İmalâtçının Sorumluluğu ve Kitle İletişim Araçları Yoluyla Kişilik Hakkının İhlalinde Uygulanacak Hukuk’, Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dr. Nüsret-Semahat Arsel Uluslararası Ticaret Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi Konferans Yayınları Dizisi-2: Avrupa’da Devletler Özel Hukuku ve Yeni Türk Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un Akitler ve Ticaret Hukukuna İlişkin Hükümleri, (Legal, 2010), 219-229.
• Özel S, Uluslararası Alanda Medya ve İnternette Kişilik Haklarının Korunması, (Seçkin 2004)
• Özel S, ‘İnternet Yoluyla Kişilik Hakkı İhlallerinde Uygulanacak Hukuk Meselesi’, MHB (2004)24(2) 609-618.
• Özel S/Erkan M/Pürselim HS/Karaca HA, Milletlerarası Özel Hukuk, (On İki Levha 2022), 87ff.
• Öztekin Gelgel G, Akit Dışı Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Hakkındaki Avrupa Birliği Düzenlemesi, (Beta, 2006).
• Şanlı C, Esen E ve Ataman-Figanmeşe İ, Milletlerarası Özel Hukuk, (Beta 8.Bası, 2020)
• Şen E, ‘Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Tasarısı›nın Anayasa ve Türk Ceza Kanunu Hükümleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi’, İBD, (2009)83(3), 1197-1214.
• Taştan FG, Türk Sözleşme Hukukunda Kişisel Verilerin Korunması, (On İki Levha 2017).
• Tekinalp G ve Uyanık-Çavuşoğlu A, Milletlerarası Özel Hukuk-Bağlama Kuralları, (Vedat 11.Bası, 2011).
• Uyanık-Çavuşoğlu A, ‘İnternet Ortamında İşlenen Haksız Fiil Sorumluluğuna Uygulanacak Hukuk’, MHB Prof. Dr. Ergin Nomer’e Armağan, (2002)2(22) 967-997.
• Uyanık ME, ‘Bulut Depolama Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk’, Atipik Sözleşmelere Uygulanacak Hukuk, Ed. Sibel Özel/Hatice Selin Pürselim Arning, ( On İki Levha 2020), 499-538.
• Yılmaz E, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, (Yetkin, 2012).
• Yücedağ N, ‘Medeni Hukuk Açısından Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun Uygulama Alanı ve Genel Hukuka Uygunluk Sebepleri’, İÜHFM, (2017)75(2), 765-789.