İŞYERİNİN BİRDEN FAZLA DEVRİ HÂLİNDE SON DEVRALANIN İLK DEVREDENİN ÖDENMEMİŞ SOSYAL GÜVENLİK PRİM BORÇLARINDAN DOLAYI SORUMLULUĞU

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 91 - 114, 30.06.2022

Murat Gürel Orhan Ersun Civan

https://doi.org/10.55027/tfm.1023390

Öz

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 5754 sayılı Kanun ile değişik 89. maddesinin birinci fıkrasına göre; işyeri devri hâlinde eski işverenin Sosyal Güvenlik Kurumu’na olan borçlarından yeni işveren de sorumlu olacaktır. Ancak hüküm işyerinin birden fazla devri hâlinde son devralanın, ilk devredenin Sosyal Güvenlik Kurumu’na borçlarından sorumluluğu konusunda suskundur. Bu sorun Yargıtay içtihatları ve öğretide tartışılmıştır. Yargıtay’ın 2018 yılına kadarki içtihatlarında, birden fazla devir hâlinde son devralanın ilk devredenin prim borçlarından kural olarak sorumlu olmayacağı, ancak devir muvazaalı ise son devralanın sorumlu olabileceği kabul edilmekteydi. Tespit edebildiğimiz kadarıyla bu kararlar öğretide de hâkim görüş olarak benimsenmiştir. Öte yandan 2018 yılından sonra konuya ilişkin içtihat değişmiş, önceki kararların bir kısmının karşı oyunda dile getirilen görüş, Daire’nin içtihadı haline gelmiş ve oybirliği ile benimsenmiştir. Buna göre, Yargıtay işyerinin birden fazla devri hâlinde son devralanın da ilk devredenin Sosyal Güvenlik Kurumu’na olan borçlarından sorumlu olacağını içtihat etmiştir.
İşte bu çalışmada soruna ilişkin yargı içtihatları ve öğreti görüşleri hem iş hukuku hem de ticaret hukuku bakımından değerlendirilecektir. Bu doğrultuda önce işyeri devrinin iş hukuku ve ticaret hukukunda neyi ifade ettiği ve bunun hukukî sonuçları üzerinde durulacaktır. Ardından Yargıtay’ın 2018 yılından önceki ve sonraki içtihadındaki gerekçelerin işyeri devrinin hukukî sonuçlarıyla, şirketler hukukunda yapısal değişikliklere ilişkin düzenlemelerle örtüşüp örtüşmediği tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

işyeri devri, birleşme, bölünme, sosyal güvenlik prim borcu, müteselsil sorumuluk.

DIE HAFTUNG DES LETZTEN ÜBERTRAGUNGSNEHMERS AUS DER AUSSTEHENDEN SOZIALPRÄMIESCHULD DES ERSTEN ÜBERNEHMERS, WENN DER ARBEITSPLATZ MEHR ALS EINMAL ÜBERTRAGEN WURDE

Öz

Gemäß dem Gesetz über die Sozialversicherung und die allgemeine Krankenversicherung Nr. 5510, Artikel 89 Absatz 1 (in der durch das Gesetz Nr. 5754 geänderten Fassung), haftet der Erwerber für die Schulden des Veräußerers gegenüber der Sozialversicherungsanstalt. Der Artikel regelt jedoch nicht die Haftung des letzten Übernehmers aus den Schulden des Erstübertragers, wenn der Arbeitsplatz mehr als einmal verlagert wurde. Dieses Problem wird in Entscheidungen des Kassationshofs und in der Literatur diskutiert. Bis 2018 haftet nach der Mehrheitsentscheidung des Kassationsgerichtshofs der letzte Erwerber nicht aus den Sozialversicherungsbeiträgen des ersten Veräußerers; aber die Überweisung ist betrügerisch. Diese Rechtsprechung wurde die vorherrschende Meinung unter Rechtsgelehrten. Im Jahr 2018 änderte der Kassationshof jedoch seine Position und akzeptierte die abweichende Meinung, wonach der letzte Übernehmer für die Schulden des ersten Übergebers gegenüber der Sozialversicherungsanstalt haftet, wenn der Arbeitsplatz mehr als einmal verlegt wurde.
In dieser Studie werden die Rechtsprechung und die Doktrin zur Problematik im Lichte des Arbeits- und Wirtschaftsrechts analysiert. Dazu werden zunächst die arbeits- und wirtschaftsrechtlichen rechtlichen Definitionen und Folgen der Verlegung des Arbeitsplatzes erläutert. Anschließend wird die Begründung der Rechtsprechung des Kassationshofs vor und nach 2018 untersucht und diskutiert, ob die Begründung und die Folgen der Entscheidungen mit der Regelung der strukturellen Veränderungen im Gesellschaftsrecht vereinbar sind.

Anahtar Kelimeler

Arbeitsplatzübergang, Fusion, Spaltung, Sozialversicherungsbeiträge, gesamtschuldnerische Haftung.

THE LIABILITY OF THE LATEST TRANSFEREE FROM THE OUTSTANDING SOCIAL SECURITY PREMIUM DEBT OF THE THE FIRST TRANSFEROR WHEN THE WORKPLACE HAS BEEN TRANSFERRED MORE THAN ONCE

Öz

According to the Social Insurance and General Health Insurance Act no 5510 article 89 subsection 1 (as amended by Act no 5754), the transferee shall be liable from the transferor’s debts against the Social Security Institution. However, the article does not regulate the liability of the latest transferee from the first transferor’s debts if the workplace has been transferred more than once. This problem is discussed in decisions of the Court of Cassation and literature. Until 2018, according to the Court of Cassation’s majority decision, the latest transferee is not liable from the first transferor’s social security premium debts; but the transfer is fraudulent. This jurisprudence became the prevalent opinion among legal scholars. However, in 2018 the Court of Cassation changed its position and accepted the dissent opinion which states that the latest transferee shall be liable from the first transferor’s debts to Social Security Institution if the workplace has been transferred more than once.
In this study, the case law and the doctrine regarding the problem are analyzed in the light of the labor and commercial law. To this end, firstly the legal definition and consequences of transfer of the workplace are explained under the labor and commercial law. Then, the rationale of the case-law of the Court of Cassation before and after 2018 is examined and discussed whether the rationale and the consequences of the decisions are in line with the regulation of the structural changes in the corporate law.

Anahtar Kelimeler

transfer of workplace, merger, division, social security premium debt, joint and several liability.

Kaynakça

• Alp, Mustafa (2012), ‘Yeni Türk Ticaret Kanunu’na Göre Bölünme, Birleşme ve Tür Değiştirmenin İş İlişkilerine Etkisi (TTK 178; 158; 190)’ Çalışma ve Toplum, S:1, C:6, s. 51-74.
• Arkan, Sabih (2020) Ticarî İşletme Hukuku, 26. Basıdan Tıpkı Basım, Ankara, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü.
• Aslanköylü, Resul (2015) Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Şerhi, Birinci Cilt, Ankara, Bilge Yayınevi.
• Astarlı, Muhittin (2013), ‘Karşılaştırmalı Hukukta ve Türk Hukukunda İşyeri Devrinde İşçinin İş İlişkisinin Devralan İşverene Geçişine İtiraz Hakkı’ Çalışma ve Toplum, S:1, C:36, s. 69-105.
• Balcı, Mesut & Yılmaz, Halil (2014) Sosyal Sigorta Prim Alacaklarının Takip ve Tahsili, 5. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Burckhardt Bertossa, Jacqueline & Eichner, Mark (2012) Zürcher Kommentar zum Fusionsgesetz (hrsg. Vischer, Frank), 2. Auflage, Zürich, Schultess.
• Cengil, M. Fatih (2018) Ticari İşletmenin Devri, İstanbul, Oniki Levha.
• Çelik, Nuri & Caniklioğlu, Nurşen & Canbolat, Talat (2020) İş Hukuku Dersleri, 33. Bası, İstanbul, Beta.
• Çelikboya, Kerem (2017) Ticarî İşletmenin Devri, İstanbul, Oniki Levha.
• Demir, Kübra (2019), ‘İşyeri Devrinde Devreden ve Devralan İşverenin Sorumluluğu’ Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, S:2, C:25, Prof. Dr. Ferit Hakan Baykal Armağanı, s. 653-681.
• Döring, Rene & Groß, Antje (2021) Arbeitsrecht – Stichwortkommentar (hrsg. von Isabella Grobys, Andrea Panzer-Heemeier), 3. Auflage (Edition 16), Baden-Baden, Nomos.
• Ekmekçi, Ömer & Yiğit, Esra (2020) Bireysel İş Hukuku Dersleri, 2. Baskı, İstanbul, Oniki Levha.
• Ekonomi, Münir ‘İşyerinin Bir Bölümünün Devri (Kısmi Devir) ve İş İlişkilerine Etkisi’: (2000) Prof. Dr. Turhan Esener’e Armağan, Ankara, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Millî Komitesi, s. 325-361.
• Eyrenci, Öner & Taşkent, Savaş & Ulucan, Devrim & Baskan, Esra (2020) İş Hukuku, 10. Baskı, İstanbul, Beta.
• Fischer, Alexander (2015) Fusionsgesetz, 2. stark überarbeitete Auflage (hrsg. Baker & McKenzie), Bern, Stämpfli. Froehner, Jan (2015), ‘Die Haftung des Erwerbers für rückständige Sozialversicherungsbeiträge beim Unternehmenskauf im Rahmen eines Asset Deals’ GWR, S:10, s. 202-204.
• Guggenbühl, Markus (2012), Zürcher Kommentar zum Fusionsgesetz (hrsg. Vischer, Frank), 2. Auflage, Zürich, Schultess. Gussen, Heinz: BeckOK Arbeitsrecht (hrsg. Rolfs, Christian/Giesen, Richard/Kreikebohm, Ralf/Meßling, Miriam/Udsching, Peter), 59. Edition, Stand: 01.03.2021, Beck.
• Güzel, Ali & Okur, Ali Rıza & Caniklioğlu, Nurşen (2020) Sosyal Güvenlik Hukuku, Yenilenmiş 18. Bası, İstanbul, Beta. Hanselmann, Petra (2015) Fusionsgesetz, 2., stark überarbeitete Auflage (hrsg. Baker & McKenzie), Bern, Stämpfli. Kabakcı, Mahmut (2019) Sosyal Sigorta Prim Borçlarından Şahsi Sorumluluk, İstanbul, Beta.
• Karabacak, Ebru (2017) Prim Ödeme Yükümlülüğüne Aykırılığın Hukuki Sonuçları, İstanbul, Legal.
• Mollamahmutoğlu, Hamdi & Astarlı, Muhittin & Baysal, Ulaş (2020) İş Hukuku Ders Kitabı, Cilt 1: Bireysel İş Hukuku, 4. Baskı, Ankara, Lykeion.
• Müller-Glöge, Rudi (2020): Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 5, 8. Auflage, Beck, München.
• Özkaraca, Ercüment (2008) İşyeri Devrinin İş Sözleşmelerine Etkisi ve İşverenlerin Hukuki Sorumluluğu, İstanbul, Beta. Öztürk, Berna (2016) Türk Sosyal Güvenlik Hukukunda Primler, Ankara, Turhan Kitabevi.
• Roßbach, Gundula (2019): Kommentar zum Sozialrecht (hrsg. Knickrehm, Sabine/Kreikebohm, Ralf/Waltermann, Reimund), 6. Auflage, München, Beck.
• Sayış, Begüm (2008) ‘İş Hukukunda İşyerinin Devri ve Hukuki Sonuçları’ (Yükseklisans) Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Senyen Kaplan, E. Tuncay (2019) Bireysel İş Hukuku, 10. Baskı, Ankara, Gazi Kitabevi.
• Sönmez Tatar, Gülsüm (2011) İşyeri Devrinin Kazanılmış Haklara Etkisi, Ankara, TUHİS. Sözer, Ali Nazım (2019) Türk Sosyal Sigortalar Hukuku, 4. Baskı, İstanbul, Beta.
• Süzek, Sarper (2020) İş Hukuku, 19. Baskı, İstanbul, Beta.
• Şakar, Müjdat (1995), ‘Sosyal Sigortalar Açısından Yargıtay’ın 1993 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi’, Yargıtay’ın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 1993, İstanbul, MESS Yayını.
• Tatar, Gülsüm (2017), ‘Sosyal Güvenlik Hukukunda Müteselsil Sorumluluk’, Çalışma ve Toplum, S:4, C:55, s. 2119-2156.
• Tekinalp, Ünal & (Poroy, Reha & Çamoğlu, Ersin), (2021) Ortaklıklar ve Kooperatif Hukuku C. 1, 15. Bası, İstanbul, Vedat.
• Thiessen, Jan (2021) Münchener Kommentar zum HGB, Band 1 (hrsg. Drescher, Ingo/Fleischer, Holger/Schmidt, Karsten), 5. Auflage, München, Beck.
• Thomas, Gelzer (2012): Zürcher Kommentar zum Fusionsgesetz (hrsg. Vischer, Frank), 2. Auflage, Zürich, Schultess.
• Tuncay, A. Can & Ekmekçi, Ömer (2019) Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, 20. Bası, İstanbul, Beta.
• Uşan, Fatih & Erdoğan, Canan (2020) İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku, Ankara, Seçkin.
• Vossler, Norbert (2021) Handelsgesetzbuch Kommentar (hrsg. Oetker, Hartmut) 7. Auflage, München, Beck.
• Watter, Rolf/Büchi, Raffael (2015) Basler Kommentar Fusiongesetz (hrsg. Watter, Rolf/Vogt, Nedim Peter/Tschäni, Rudolf/Daniel Daeniker), 2. Auflage, Basel, Helbing Lichtenhahn.
• Wildhaber, Isabelle (2011): Das Arbeitsrecht bei Umstrukturierungen, Zürich/Basel/Genf, Schultess. Yenisey, Kübra (2007) İş Hukukunda İşyeri ve İşletme, İstanbul, Legal.
• Yetik, Murat (2018) Sosyal Güvenlik Hukukunda Primler ve Prim Teşvikleri, İstanbul, Legal.
• Zieglmeier, Christian (2021) Kasseler Kommentar Sozialversicherungsrecht, Werkstand: 113. EL: 1 März 2021 (hrsg. Körner, Anne/Leitherer, Stephan/Mutschler, Bernd/Rolfs, Christian), Beck.