MÜELLİFİ BİLİNMEYEN BİR ESER: “RESÛL ḤAŻRETİNE ŞEYṬÂN ՙALEYHİ’L-LAՙNE GELDÜGİN BEYÂN İDER”

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 469 - 491, 05.05.2021

Erdem Sarıkaya

https://doi.org/10.47525/ulasbid.874422

Cited By: 1

Öz

Klâsik Türk edebiyatı, varlığını XIII. asırdan XIX. asrın ilk yarısına kadar sürdürmüş kadim bir edebî gelenektir. Bu edebî gelenek, esas itibariyle şiir merkezlidir. Bununla beraber XII. asra kadar uzanan Türk nesir edebiyatından söz etmek de mümkündür. Hikâye ya da kısa hikâye, Türk nesir edebiyatı içerisinde değerlendirebileceğimiz türlerden bir tanesidir. Özellikle ilk dönemlerde; okuyucuyu eğlendirmek, onu dinî ve ahlaki açıdan eğitmek amacıyla yazılmış kısa hikâyelerin var olduğu görülür. Bu hikâyelerin çoğu kez müellifleri bilinmez. Bu çalışmanın konusu, imla açısından Eski Anadolu Türkçesi döneminin özelliklerini gösteren “Resûl Ḥażretine Şeyṭân ՙAleyhi’l-laՙne Geldügin Beyân İder” başlıklı kısa hikâyedir. Klâsik Türk edebiyatında nesir ve kısa hikâye hakkında özet bilgilerin verildiği giriş bölümünün ardından inceleme bölümünde, öncelikle teolojik olarak şeytan kavramı üzerinde durulmuş, daha sonra kısa hikâye çeşitli yönlerden ele alınıp incelenmiştir. Ayrıca inceleme bölümünde, farklı alt başlıklarda incelemeye esas olan kısa hikâyenin bulunduğu nüsha tanıtılmış, hikâyenin transkripsiyonlu metnine ve günümüz Türkçesine çevirisine de yer verilmiştir. Çalışmanın son kısmına, kısa hikâyenin kayıtlı bulunduğu nüshanın tıpkıbasımı da eklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Klâsik Türk edebiyatı, Türk nesir edebiyatı, Hikâye, Din, Şeytan

AN UNKNOWN WORK: “RESÛL ḤAŻRETİNE ŞEYṬÂN ՙALEYHİ’L-LAՙNE GELDÜGİN BEYÂN İDER”

Öz

Classical Turkish literature, its existence in XIII.-XIX century, it is an ancient literary tradition that continued until the first half of the century. This literary tradition is mainly poetry-centered. However, it is also possible to talk about Turkish prose literature dating back to the 12th century. Story or short story is one of the genres that we can evaluate in Turkish prose literature. Especially in the first periods; it is seen that there are short stories written to entertain the reader and to educate him religiously and morally. The authors of these stories are often unknown. The subject of this study is the short story titled “Resûl Ḥażretine Şeyṭân ՙAleyhi’l-laՙne Geldügin Beyân İder” which shows the characteristics of the Old Anatolian Turkish period in terms of spelling. Following the introduction section, in which summary information about prose and short stories in Classical Turkish literature is given, firstly the copy is introduced, theologically the concept of the devil is emphasized, and then the short story is analyzed from various aspects. In addition, the transcribed text of the short story, which is the basis for examination in different subtitles, and its translation into modern Turkish are also included in the review section. The facsimile of the copy where the short story is recorded is added to the last part of the study.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish literatüre, Turkish prose literatüre, story, religion, satan

Kaynakça

• Çelebi, İ. (2010). Şeytan. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. c: 39. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, s. 99-101.
• Gürkan, S. L. (2010). Şeytan: Diğer Dinlerde. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. c: 39. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, s. 101-103.
• Kartal, A. (2014). Anadolu’da nesir edebiyatı (XII.-XIX. asırlar). (M. F. Köksal, A. Kartal, C. Okuyucu, Haz.), Klâsik Dönem Osmanlı Nesri (s. 41-50), 3. bs. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Kavruk, H. (1998). Eski Türk Edebiyatında Mensûr Hikâyeler. İstanbul: MEB Basımevi.
• Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meali. (2006). (Hayretin Karaman, Ali Özbek, İbrahim Kâfi Dönmez, Mustafa Çağrıcı, Sadrettin Gümüş, Ali Turgut, Haz.). Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kutsal Kitap (Tevrat, Zebur, İncil). (2009). İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları.
• Levend, A. S. (1967). Divan Edebiyatında Hikâyeler. TDAY-Belleten, s. 71-117.
• Levend, A. S. (1973). Türk Edebiyat Tarihi. Ankara: TTK Yayınları.
• Mazıoğlu, H. (1985). Divan Edebiyatında Hikâye. Doğumunun Yüzüncü Yılında Ömer Seyfettin (s. 19-36), Ankara: AKM Yayınları.
• Özön, M. N. (1985). Türkçede Roman, 2. bs. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tekin, M. (2002). Roman Sanatı (Romanın Unsurları) 1. İstanbul: Ötüken Neşriyât.